Đế quốc La Mã Thần thánh là gì?

Trong dòng chảy lịch sử nhân loại và đặc biệt là lịch sử Hội Thánh, cụm từ “Đế quốc La Mã Thần thánh” (tiếng Latinh: Sacrum Imperium Romanum; tiếng Đức: Heiliges Römisches Reich) thường xuất hiện như một thực thể chính trị-tôn giáo đầy quyền lực và phức tạp. Đối với một nhà nghiên cứu Kinh Thánh, việc tìm hiểu về đế quốc này không chỉ đơn thuần là khám phá lịch sử, mà còn là cơ hội để soi rọi những lời tiên tri, cảnh báo của Kinh Thánh về mối quan hệ giữa quyền lực chính trị và đức tin thuần khiết nơi Chúa Giê-xu Christ. Bài viết này sẽ đi sâu vào bản chất, lịch sử hình thành của Đế quốc La Mã Thần thánh trong bối cảnh Kinh Thánh, và rút ra những bài học thiết thực cho đời sống Cơ đốc nhân ngày nay.

Nhà triết học Pháp Voltaire từng châm biếm rằng Đế quốc La Mã Thần thánh “không thần thánh, không La Mã, cũng chẳng phải một đế quốc”. Nhận xét này, dù mang tính châm biếm, lại chỉ ra một sự thật lịch sử quan trọng. Thực thể này không phải là sự hồi sinh trực tiếp của Đế quốc La Mã cổ đại dưới thời Chúa Giê-xu và các sứ đồ (mà trong Kinh Thánh Tân Ước thường nhắc đến, ví dụ trong Lu-ca 2:1: “Vả, trong lúc đó, Sê-sa Au-gút-tơ ra chiếu chỉ rằng…”). Thay vào đó, nó là một cấu trúc chính trị lỏng lẻo tồn tại ở Trung Âu từ năm 800 sau Công Nguyên (khi Charlemagne được Giáo hoàng phong làm “Hoàng đế của người La Mã”) cho đến năm 1806 khi nó bị Napoléon Bonaparte giải thể.

Đế quốc này là sự kết hợp giữa quyền lực thế tục của các hoàng đế (chủ yếu là người Đức) và quyền lực tâm linh của Giáo hoàng ở Rome. Mục đích ban đầu có thể là tạo ra một “Vương quốc Cơ Đốc” trên đất, một sự hòa trộn giữa “nước Đức Chúa Trời” và “nước thế gian”. Đây chính là điểm then chốt để chúng ta xem xét dưới ánh sáng Kinh Thánh.

Kinh Thánh, đặc biệt là sách tiên tri Đa-ni-ên và sách Khải Huyền, đưa ra một cái nhìn tiên tri về sự nối tiếp của các đế quốc thế gian. Trong Đa-ni-ên chương 2, giấc mơ của vua Nê-bu-cát-nết-sa về pho tượng lớn được tiên tri Đa-ni-ên giải nghĩa, chỉ ra bốn đế quốc liên tiếp: Ba-by-lôn (đầu vàng), Mê-đi Ba-tư (ngực và cánh tay bạc), Hy Lạp (bụng và vế bằng đồng), và Đế quốc La Mã (chân bằng sắt, bàn chân bằng sắt trộn với đất sét) (Đa-ni-ên 2:31-45). Đế quốc La Mã cổ đại là đế chế thứ tư này, với sức mạnh nghiền nát (sắt) nhưng cuối cùng sẽ bị chia rẽ (sắt trộn đất sét).

Một khải tượng khác trong Đa-ni-ên chương 7 về bốn con thú cũng mô tả bốn đế quốc, với con thú thứ tư “đáng sợ, mạnh mẽ và rất mạnh” có mười cái sừng (Đa-ni-ên 7:7, 23-24). Nhiều nhà giải kinh tin rằng mười cái sừng này tượng trưng cho sự chia cắt của Đế quốc La Mã thành các vương quốc nhỏ ở Châu Âu sau khi sụp đổ. Từ trong những “cái sừng” đó, một cái “sừng nhỏ” sẽ mọc lên, có miệng nói những lời phạm thượng và gây bắt bớ cho các thánh đồ (Đa-ni-ên 7:25). Điều này dẫn đến nhiều suy diễn trong lịch sử Hội Thánh.

Đế quốc La Mã Thần thánh, với tuyên bố kế thừa quyền lực từ Đế quốc La Mã cổ đại và sự hợp nhất chặt chẽ với thể chế tôn giáo (Giáo hội Công giáo La Mã thời Trung Cổ), có thể được xem như một trong những biểu hiện lịch sử của “cái sừng nhỏ” này – một quyền lực chính trị-tôn giáo pha trộn, nhiều lúc đã đàn áp những ai trung thành với Phúc Âm thuần khiết. Sự hòa trộn giữa “sắt” (quyền lực chính trị) và “đất sét” (tôn giáo, hoặc các thế lực không đồng nhất) trong Đa-ni-ên 2:43 trở nên rõ ràng trong mô hình của Đế quốc La Mã Thần thánh.

Giáo lý trọng tâm của Tân Ước dạy rõ về sự tách biệt giữa phạm vi thuộc linh và phạm vi thế tục. Chúa Giê-xu phán một câu quyết định: “Hãy trả cho Sê-sa vật gì của Sê-sa, và trả cho Đức Chúa Trời vật gì của Đức Chúa Trời” (Mác 12:17). Ngài công bố: “Vương quốc ta chẳng thuộc về thế gian nầy” (Giăng 18:36). Sứ đồ Phao-lô cũng dạy về việc phục tùng chính quyền (Rô-ma 13:1-7) như một thể chế được Đức Chúa Trời cho phép để duy trì trật tự, nhưng không bao giờ đồng nhất nó với Vương quốc Đức Chúa Trời.

Ý tưởng về một “Đế quốc Thần thánh” trên đất, nơi hoàng đế nắm quyền cả chính trị lẫn tôn giáo, trực tiếp đối nghịch với nguyên tắc này. Nó tạo ra một hệ thống mà đức tin bị cưỡng bức bằng luật pháp, ân điển bị thay thế bằng nghi lễ, và mối quan hệ cá nhân với Chúa Cứu Thế bị che khuất bởi một bộ máy giáo hội trung gian. Điều này dẫn đến những thời kỳ đen tối khi Kinh Thánh bị giấu kín, Phúc Âm bị bóp méo, và những Cơ đốc nhân trung kiên (như các nhóm Waldensians, Hussites, và sau này là những người Cải Chánh) bị tuyên bố là “dị giáo” và bị bắt bớ.

Lịch sử của Đế quốc La Mã Thần thánh không chỉ là chuyện quá khứ. Nó để lại những bài học sống động cho mỗi tín hữu và Hội Thánh ngày nay:

1. Giữ Vững Sự Tách Biệt Giữa Đức Tin Và Quyền Lực Thế Gian: Cơ đốc nhân được kêu gọi tham gia vào xã hội, là muối là sáng (Ma-thi-ơ 5:13-16), nhưng phải cảnh giác không để đức tin bị sử dụng như công cụ cho tham vọng chính trị, hay ngược lại, để chính trị thống trị đức tin. Vương quốc của chúng ta thuộc về thiên đàng (Phi-líp 3:20).

2. Trung Tâm Là Đấng Christ, Không Phải Thể Chế: Đế quốc La Mã Thần thánh xây dựng trên danh hiệu, nghi lễ và cơ cấu quyền lực. Hội Thánh đích thực của Chúa được xây dựng trên nền tảng là chính Chúa Giê-xu Christ (1 Cô-rinh-tô 3:11), và mỗi tín hữu là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19). Sự trung tín của chúng ta là với Ngài, trên hết mọi tổ chức của loài người.

3. Tỉnh Thức Trước Sự Dụ Dỗ Của Quyền Lực Và Vinh Quang Thế Gian: Cám dỗ muốn xây dựng một “thiên đàng tại thế” bằng sức mạnh và luật lệ con người vẫn còn đó. Bài học từ lịch sử cảnh báo chúng ta rằng bất cứ khi nào Hội Thánh tìm kiếm quyền lực thế gian, nó đánh mất sự thuần khiết và năng quyền thuộc linh.

4. Trân Trọng Và Gìn Giữ Lẽ Thật Của Kinh Thánh: Thời kỳ mà Đế quốc La Mã Thần thánh nắm quyền lực cũng là thời kỳ Kinh Thánh bị kiểm soát và văn hóa thần tượng (tôn kính ảnh tượng, thánh tích) phát triển. Phong trào Cải Chánh, với khẩu hiệu “Sola Scriptura” (Duy Kinh Thánh), đã đưa Lời Chúa trở lại với dân chúng. Chúng ta phải tiếp tục lấy Kinh Thánh làm thẩm quyền tối cao, kiểm tra mọi giáo lý bằng Lời Chúa (Công vụ 17:11).

Đế quốc La Mã Thần thánh là một minh chứng lịch sử đầy bi kịch về nỗ lực sai lầm của con người trong việc xây dựng một vương quốc thần thánh bằng sức riêng và sự pha trộn giữa thế quyền và thần quyền. Nó nhắc nhở chúng ta rằng mọi vương quốc thế gian, dù có vẻ hùng mạnh đến đâu, cuối cùng cũng sẽ qua đi như lời tiên tri trong Đa-ni-ên và Khải Huyền.

Lời mời gọi của Chúa Giê-xu vẫn vang vọng: “Hãy ăn năn, vì vương quốc thiên đàng đã đến gần” (Ma-thi-ơ 4:17). Vương quốc của Ngài không đến bằng chiến tranh hay sắc lệnh chính trị, mà đến trong lòng của những người tin nhận Ngài, được cai trị bởi sự công bình, bình an và vui vẻ trong Đức Thánh Linh (Rô-ma 14:17). Thay vì hoài niệm về một “đế quốc” thuộc linh hùng mạnh theo nghĩa thế gian, chúng ta được kêu gọi trung thành sống và rao truyền Phúc Âm của một Vương Quốc vĩnh cửu, nơi Chúa Giê-xu Christ là Vua duy nhất và trọn vẹn.

Ước mong mỗi chúng ta, qua bài học từ lịch sử, càng thêm gắn bó với Đấng Christ và Lời hằng sống của Ngài, sống như những công dân của thiên quốc, chiếu sáng trong thế hệ này với tình yêu và lẽ thật thuần khiết của Phúc Âm.