Vua A-sa Trong Kinh Thánh
Trong dòng chảy lịch sử của các vị vua Y-sơ-ra-ên và Giu-đa được ghi chép trong Kinh Thánh, Vua A-sa nổi lên như một hình mẫu phức tạp và đầy bài học. Ông là vị vua thứ ba của Vương quốc Giu-đa (phương Nam) sau khi vương quốc thống nhất của Sa-lô-môn bị chia cắt. Cuộc đời của A-sa, được ghi lại chủ yếu trong 1 Các Vua 15 và 2 Sử Ký 14-16, là một hành trình có cả những đỉnh cao thuộc linh đáng ngưỡng mộ lẫn những vực thẳm thất bại đau lòng. Nghiên cứu về ông không chỉ là tìm hiểu lịch sử, mà còn là khám phá những nguyên tắc thuộc linh vĩnh cửu về đức tin, sự cải cách, sự tin cậy và bài học cảnh tỉnh về sự bền đỗ đến cuối cùng.
I. Bối Cảnh Lịch Sử Và Gia Phả Của Vua A-sa
A-sa là con trai của A-bi-gia và là cháu nội của Rô-bô-am, tức là chắt của Vua Sa-lô-môn. Ông lên ngôi vua Giu-đa tại Giê-ru-sa-lem vào năm thứ hai mươi đời vua Giê-rô-bô-am của Y-sơ-ra-ên (phương Bắc) và trị vì bốn mươi mốt năm (1 Các Vua 15:9-10). Tên "A-sa" (אָסָא - 'Asa') trong tiếng Hê-bơ-rơ có thể có nghĩa là "thầy thuốc" hoặc "người chữa lành", một cái tên mang tính tiên tri về sứ mệnh thuộc linh ban đầu của ông: chữa lành đất nước khỏi sự thờ hình tượng.
Bối cảnh ông kế vị là một thời kỳ đen tối. Ông nội ông, Rô-bô-am, và cha ông, A-bi-gia, đều được đánh giá là làm điều ác trước mặt Đức Giê-hô-va, dung dưỡng sự thờ lạy hình tượng và cho phép các nơi cao (bamôt - בָּמוֹת) tồn tại (1 Các Vua 14:22-24; 15:3). A-sa bước lên ngai vàng trong một môi trường thuộc linh băng hoại, nhưng ông đã chọn một con đường khác.
II. Giai Đoạn Đầu Đầy Năng Nổ Và Cải Cách Thuộc Linh (2 Sử Ký 14:1-15)
Ngay từ những năm đầu trị vì, A-sa đã bày tỏ một quyết tâm mạnh mẽ cho Chúa. Kinh Thánh ghi nhận: "A-sa làm điều thiện và ngay thẳng trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời của người" (2 Sử Ký 14:2). Ông không chỉ làm điều tốt cho cá nhân mình, mà còn chủ động dẫn dắt cả dân tộc vào sự cải cách.
1. Cuộc Thanh Tẩy Quốc Gia: A-sa đã thực hiện những hành động quyết liệt:
- Dẹp bỏ các bàn thờ thần ngoại và các nơi cao (2 Sử Ký 14:3,5): Từ "nơi cao" (bamah) chỉ những khu vực thờ phượng trên đồi, thường gắn liền với sự thờ lạy Đức Giê-hô-va một cách sai trật hoặc pha trộn với thờ lạy thần ngoại. A-sa không chỉ phá hủy các bàn thờ thần ngoại, mà còn dẹp cả các nơi cao, cho thấy ông muốn khôi phục sự thờ phượng tập trung và thuần khiết tại đền thờ Giê-ru-sa-lem theo Luật Pháp.
- Đập bình hình tượng và đục các tượng A-sê-ra (1 Các Vua 15:12, 2 Sử Ký 14:3): A-sê-ra (Asherah) là một nữ thần ngoại, thường được tượng trưng bằng cột gỗ hoặc cây thánh. Hành động "đục" (גָּדַע - gada`) có nghĩa là chặt đứt, hủy diệt triệt để. Ông còn trục xuất bà hoàng thái hậu (hay bà cố) Ma-a-ca vì bà dựng một hình tượng gớm ghiếc cho thần A-sê-ra (1 Các Vua 15:13). Đây là một hành động can đảm, vượt trên tình cảm gia tộc để vâng lời Chúa.
2. Lời Kêu Gọi Quay Về Với Giao Ước (2 Sử Ký 15:1-15): Được Đức Thánh Linh cảm động, tiên tri A-xa-ri đã đến gặp A-sa và công bố một sứ điệp then chốt: "Đức Giê-hô-va ở cùng các ngươi khi các ngươi ở cùng Ngài; nếu các ngươi tìm kiếm Ngài, ắt sẽ gặp; song nếu các ngươi lìa bỏ Ngài, ắt Ngài sẽ lìa bỏ các ngươi" (2 Sử Ký 15:2). Lời này không phải là lời hứa suông, mà là nguyên tắc giao ước: phước hạnh đi kèm với sự trung tín. Được khích lệ, A-sa càng thêm hăng hái. Ông:
- Tiếp tục dẹp sạch các hình tượng khắp xứ.
- Tập trung dân sự tại Giê-ru-sa-lem để lập giao ước, thề nguyện "hết lòng hết ý tìm kiếm Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ phụ mình" (2 Sử Ký 15:12).
- Dân sự vui mừng mà thề, và họ "tìm cầu Ngài, thì Ngài cho mình gặp được" (2 Sử ký 15:15).
3. Sự Tin Cậy Chúa Trong Chiến Tranh: Khi đối mặt với đội quân hùng mạnh của Ê-thi-ô-bi do Xê-rách chỉ huy với một triệu quân, A-sa đã bày tỏ đức tin mẫu mực. Ông cầu nguyện: "Lạy Giê-hô-va Đức Chúa Trời của chúng tôi! Ở nơi Ngài chẳng có phân biệt người nào lắm quân hay kẻ ít binh; Giê-hô-va Đức Chúa Trời của chúng tôi ôi! Xin hãy giúp đỡ chúng tôi, vì chúng tôi nương cậy nơi Ngài... Ôi Giê-hô-va! Ngài là Đức Chúa Trời chúng tôi; chớ để loài người thắng hơn Ngài!" (2 Sử Ký 14:11). Lời cầu nguyện này tập trung vào quyền năng và danh Chúa, không phải vào sức người. Đức Giê-hô-va đáp lời, đánh bại quân Ê-thi-ô-bi, và họ thu được rất nhiều của cải (2 Sử Ký 14:12-13). Đây là đỉnh cao trong đời sống tin kính của A-sa.
III. Sự Sa Sút Và Những Sai Lầm Cuối Đời (2 Sử Ký 16:1-14)
Thật đáng buồn, câu chuyện về A-sa không kết thúc tại đỉnh cao. Khoảng năm thứ 36 trong triều đại mình (có thể tính theo niên đại từ khi Vương quốc Giu-đa thành lập), ông đối mặt với một cuộc xung đột khác. Ba-ê-sa, vua Y-sơ-ra-ên, lên đánh Giu-đa.
1. Sai Lầm Chiến Lược Thuộc Linh: Thay vì tiếp tục tin cậy Đức Giê-hô-va như trận chiến trước, A-sa đã chọn một giải pháp ngoại giao và thế tục. Ông lấy bạc vàng từ kho đền thờ và cung vua đem đút lót cho Bên-Ha-đát, vua Sy-ri ở Đa-mách, để ông này phá giao ước với Y-sơ-ra-ên và tấn công họ (2 Sử Ký 16:2-3). Về mặt chính trị và quân sự, kế hoạch thành công: Ba-ê-sa phải rút lui. Nhưng về mặt thuộc linh, đây là một thất bại nặng nề.
2. Lời Quở Trách Của Tiên Tri Ha-na-ni: Đức Chúa Trời sai tiên tri Ha-na-ni đến quở trách A-sa. Lời quở trách này vạch rõ vấn đề:
- Đánh Mất Sự Tin Cậy: "Bởi ngươi nhờ cậy vua Sy-ri, mà không nhờ cậy Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi... Quân Ê-thi-ô-bi và quân Li-by... há chẳng phải là một đạo binh rất đông sao? Dầu vậy, bởi ngươi nhờ cậy Đức Giê-hô-va, nên Ngài đã phó chúng nó vào tay ngươi" (2 Sử Ký 16:7-8). Tiên tri chỉ ra sự tương phản rõ rệt giữa A-sa của quá khứ (tin cậy Chúa) và A-sa của hiện tại (tin cậy con người).
- Mắt Chúa Nhìn Khắp Thế Gian: Tiên tri nhắc nhở nguyên tắc: "Vì con mắt của Đức Giê-hô-va chạy khắp thế gian, đặng giúp sức cho kẻ nào có lòng trọn thành đối với Ngài" (2 Sử Ký 16:9). Chữ "trọn thành" (שָׁלֵם - shalem) có nghĩa là trọn vẹn, nguyên vẹn, hòa bình. Chúa tìm kiếm những tấm lòng hoàn toàn hướng về Ngài để bày tỏ quyền năng.
3. Phản Ứng Sai Lầm Kế Tiếp: Thay vì ăn năn, A-sa lại phạm thêm tội. Ông "nổi giận đấng tiên tri, đem cùm người; vì tại việc ấy, vua tức giận lắm" (2 Sử Ký 16:10). Ông cũng hà hiếp một số người trong dân sự. Hành động bắt bớ tiên tri cho thấy lòng ông đã trở nên chai cứng, không còn mềm mại để nghe lời sửa dạy từ Chúa nữa.
4. Cơn Bệnh Và Cái Chết: Trong những năm cuối đời, A-sa bị bệnh nặng ở chân. Kinh Thánh chép: "Năm thứ ba mươi chín đời A-sa trị vì, người bị đau chân, đến đỗi nặng lắm; trong cơn bịnh người không tìm kiếm Đức Giê-hô-va, nhưng tìm những thầy thuốc" (2 Sử Ký 16:12). Đây là sự lặp lại của bài học cũ: ông tìm kiếm giải pháp của con người (thầy thuốc) thay vì tìm kiếm Chúa, Đấng Chữa Lành chân thật. Hai năm sau, ông qua đời. Dân sự tỏ lòng tôn kính bằng một giàn hỏa táng lớn, nhưng cái kết thuộc linh của ông phủ một bóng mờ (2 Sử Ký 16:13-14).
IV. Những Bài Học Thuộc Linh Sâu Sắc Từ Cuộc Đời A-sa
Cuộc đời A-sa là một kho tàng các bài học cho Cơ Đốc nhân mọi thời đại:
1. Khởi Đầu Tốt Không Đảm Bảo Kết Thúc Tốt: A-sa bắt đầu cách ngoạn mục với những cải cách mạnh mẽ, nhưng lại kết thúc trong sự cứng lòng và tin cậy con người. Điều này cảnh báo chúng ta về sự nguy hiểm của tính tự mãn thuộc linh và tầm quan trọng của việc "giữ lấy mình" cho đến cuối cùng (Khải Huyền 2:10).
2. Sự Tin Cậy Thuần Khiết Là Điều Chúa Tìm Kiếm: Trận chiến chống Ê-thi-ô-bi dạy chúng ta rằng Chúa hành động vì danh Ngài khi con dân Ngài hoàn toàn nương cậy Ngài. Trận chiến chống Ba-ê-sa lại dạy rằng ngay cả những giải pháp "khôn ngoan" của thế gian cũng là sự bất tín nếu chúng thay thế vị trí của Chúa.
3. Thái Độ Đối Với Lời Quở Trách Bày Tỏ Tấm Lòng: Phản ứng của A-sa với tiên tri Ha-na-ni cho thấy tình trạng thật của lòng ông. Người có lòng mềm mại sẽ ăn năn khi được sửa dạy (Châm Ngôn 9:8-9), còn người chai cứng thì trở nên giận dữ và chống đối. Lời sửa dạy là ân điển để quay lại.
4. Sự Cải Cách Phải Xuất Phát Từ Tấm Lòng Và Được Duy Trì: A-sa dẹp bỏ hình tượng bên ngoài, nhưng cuối cùng lại dựng lên một "hình tượng" khác trong lòng: sự tin cậy nơi đồng bạc và liên minh chính trị. Cải cách thật phải bắt đầu từ tấm lòng và tiếp tục duy trì mối tương giao cá nhân với Chúa.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
1. Kiểm Tra "Những Nơi Cao" Trong Đời Sống Chúng Ta: A-sa dẹp các nơi cao thờ phượng sai. Chúng ta cần xét xem có "nơi cao" nào trong đời sống mình không—những nơi chúng ta thay thế sự thờ phượng chân thật tại "đền thờ" (Hội Thánh, mối tương giao cộng đồng) bằng sự thờ phượng cá nhân, riêng tư theo ý mình, tách khỏi thân thể Đấng Christ.
2. Can Đảm Dẹp Bỏ "Hình Tượng" Hiện Đại: Hình tượng ngày nay có thể là chủ nghĩa vật chất, sự tham vọng, một mối quan hệ sai trái, hoặc bất cứ điều gì chiếm vị trí của Chúa. Chúng ta cần can đảm, như A-sa thời trẻ, để dẹp bỏ chúng, dù đôi khi phải "trục xuất" những điều thân thiết như "bà Ma-a-ca" (những thói quen, quan hệ cũ).
3. Giữ Vững Lòng Tin Cậy Khi Đối Diện "Đội Quân" Của Đời Sống: Dù đối diện với khó khăn tài chính, bệnh tật, hay áp lực, bài học từ A-sa nhắc nhở chúng ta hãy cầu nguyện với lòng tin cậy tuyệt đối vào quyền năng và danh Chúa, chứ không vội vã tìm kiếm những giải pháp thế gian có vẻ "khôn ngoan" nhưng đầy rẫy thỏa hiệp.
4. Tiếp Nhận Lời Sửa Dạy Với Tấm Lòng Mềm Mại: Khi Lời Chúa qua Kinh Thánh, qua sự giảng dạy, hay qua anh em cùng đức tin quở trách chúng ta, hãy có thái độ của Đa-vít: "Hãy lấy lòng thương xót mà sửa phạt tôi" (Thi Thiên 141:5), chứ không phải thái độ cứng cỏi của A-sa già.
5. Tìm Kiếm Chúa Trong Mọi Hoàn Cảnh, Đặc Biệt Lúc Khó Khăn: Trong cơn bệnh, A-sa tìm thầy thuốu. Chúng ta được nhắc nhở, dù sử dụng các phương tiện y khoa Chúa ban, nhưng trên hết phải tìm kiếm Chúa—Đấng ban sự chữa lành thân thể và tâm linh. Sự tìm kiếm Ngài phải là ưu tiên xuyốt hành trình đức tin.
Kết Luận
Vua A-sa để lại cho chúng ta một di sản hai mặt: một tấm gương sáng về sự cải cách nhiệt thành và đức tin vững vàng trong nửa đầu cuộc đời, và một lời cảnh báo nghiêm túc về sự sa sút, tự cậy và cứng lòng trong nửa sau. Cuộc đời ông minh họa sinh động lời của tiên tri A-xa-ri: "Đức Giê-hô-va ở cùng các ngươi khi các ngươi ở cùng Ngài". Phước hạnh, sự bảo vệ và chiến thắng chỉ được duy trì khi chúng ta duy trì mối tương giao trọn vẹn và tin cậy với Chúa.
Là Cơ Đốc nhân sống dưới giao ước mới trong Đấng Christ, chúng ta được kêu gọi sống một đời sống "trọn thành" với Chúa. Hãy để câu chuyện về A-sa thúc giục chúng ta không chỉ khởi đầu tốt trong đức tin, mà còn kiên trì, nương cậy Chúa mỗi ngày, luôn mềm mại để được Ngài sửa dạy, và "chạy cách bền đỗ trong cuộc đua đã bày ra cho chúng ta, nhìn xem Đức Chúa Jêsus, là cội rễ và cuối cùng của đức tin" (Hê-bơ-rơ 12:1-2). Chỉ trong Ngài, chúng ta mới có thể bền đỗ đến cuối cùng và nhận lấy mão triều thiên của sự sống.