Belshazzar là ai?

Trong dòng chảy lịch sử của các đế quốc hùng mạnh và những bài học về sự phán xét thần thượng, cái tên Belshazzar (Bên-xát-sa trong bản Truyền Thống) hiện lên như một bi kịch đầy cảnh tỉnh. Ông là vị vua cuối cùng của Đế quốc Tân Babylon, người đã chứng kiến sự sụp đổ kinh hoàng của vương quốc trong một đêm, được ghi chép trọng thể trong sách Đa-ni-ên chương 5. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá thân thế, bối cảnh lịch sử, tội lỗi và sự phán xét dành cho Belshazzar, cùng những áp dụng sâu sắc cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân ngày nay.

Trong nhiều thế kỷ, các nhà phê bình Kinh Thánh đã nghi ngờ tính lịch sử của Bên-xát-sa vì không tìm thấy tên ông trong các biên niên sử Babylon bên ngoài Kinh Thánh. Tuy nhiên, các khám phá khảo cổ học hiện đại, đặc biệt là Biên Niên Sử Nabonidus và các tấm đất sét Verse Account of Nabonidus, đã xác nhận hoàn toàn sự tồn tại của ông và làm sáng tỏ bối cảnh chính trị phức tạp.

Theo Kinh Thánh, Bên-xát-sa được gọi là "con trai của Nê-bu-cát-nết-sa" (Đa-ni-ên 5:2, 11, 13, 18, 22). Từ "con trai" trong tiếng Hê-bơ-rơ (בֵּן - ben) không chỉ mang nghĩa con ruột, mà còn có thể chỉ "cháu" hoặc "hậu duệ". Các tài liệu khảo cổ xác nhận Bên-xát-sa thực chất là con trai của Nabonidus (trị vì 556–539 TCN), vị vua cuối cùng của Đế quốc Tân Babylon. Mẹ của Bên-xát-sa lại là con gái của Nê-bu-cát-nết-sa, điều này khiến ông trở thành cháu ngoại của vị vua vĩ đại ấy. Do Nabonidus thường xuyên vắng mặt ở kinh đô Babylon (ông dành nhiều năm ở ốc đảo Tayma), Bên-xát-sa được phong làm quan nhiếp chính, đồng cai trị với cha mình và nắm giữ quyền lực thực tế tại kinh thành. Điều này giải thích tại sao Đa-ni-ên 5:7, 16, 29 ghi rằng Bên-xát-sa hứa ban cho người giải được bí ẩn "địa vị thứ ba trong vương quốc" – vị trí đầu tiên thuộc về Nabonidus (vua), thứ hai thuộc về Bên-xát-sa (nhiếp chính), và thứ ba là vị trí cao nhất còn lại.

Sự kiện xảy ra vào đêm định mệnh khi quân đội Medo-Ba Tư dưới sự chỉ huy của vua Cyrus đang bao vây thành Babylon. Thay vì lo phòng thủ, Bên-xát-sa "làm một bữa tiệc lớn đãi một ngàn đại thần mình" (câu 1). Trong sự kiêu ngạo và phóng túng, ông đã phạm một tội lỗi nghiêm trọng: "Bên-xát-sa truyền đem những khí dụng bằng vàng và bạc mà vua Nê-bu-cát-nết-sa, cha mình, đã lấy trong đền thờ tại Giê-ru-sa-lem..." (câu 2).

Những khí dụng thiêng liêng này được biệt riêng ra thánh cho Đức Giê-hô-va, chỉ được sử dụng trong việc thờ phượng tại đền thờ. Hành động của Bên-xát-sa mang nhiều lớp ý nghĩa:

1. Sự Khinh Thường Đức Chúa Trời Chân Thật: Ông dùng vật thánh như những đồ dùng thông thường để phục vụ cho cuộc chè chén, chứng tỏ sự thiếu kính sợ tuyệt đối.
2. Sự Phỉ Báng Có Chủ Ý: Hành động này không phải là vô tình. Nó là một sự thách thức công khai đối với Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên, như một lời tuyên bố rằng thần của ông (các thần bằng vàng, bạc, đồng, sắt, gỗ, đá - câu 4) đã chiến thắng và có quyền phế bỏ những vật dụng thiêng liêng của Ngài.
3. Sự Lặp Lại Tội Lỗi Của Tổ Phụ: Ông tiếp nối sự kiêu ngạo của "cha" mình là Nê-bu-cát-nết-sa, nhưng ở mức độ nghiêm trọng hơn. Nê-bu-cát-nết-sa từng cướp đoạt các khí dụng (Đa-ni-ên 1:2), nhưng không có ghi chép nào cho thấy ông dùng chúng vào mục đích phàm tục và tà thần như Bên-xát-sa.

Bữa tiệc là đỉnh điểm của sự nổi loạn chống lại Đấng Tối Cao, diễn ra ngay trong bối cảnh thành phố sắp bị sụp đổ. Nó phơi bày sự mù quáng thuộc linh và thái độ "ăn, uống, vui chơi vì ngày mai chúng ta sẽ chết" một cách tuyệt vọng.

Đáp lại sự xúc phạm đó, Đức Chúa Trời can thiệp một cách siêu nhiên và trực tiếp: "chợt có những ngón tay của bàn tay người ta hiện ra, viết trên vách tường cung vua" (câu 5). Sự kiện này khiến nhà vua kinh hoàng, "sắc mặt biến đổi... các xương cốt rời rã, và hai đầu gối chạm vào nhau" (câu 6).

Dù tất cả các thuật sĩ, pháp sư của Babylon đều bất lực, hoàng thái hậu (có lẽ là mẹ của Bên-xát-sa, con gái của Nê-bu-cát-nết-sa) nhớ đến Đa-ni-ên. Bà mô tả Đa-ni-ên là người có "linh của các thánh thần" trong mình (câu 11). Đa-ni-ên được đưa đến và thẳng thắn từ chối các phần thưởng của vua, nhưng ông sẵn sàng đọc và giải nghĩa chữ viết.

Trước khi giải nghĩa, Đa-ni-ên đưa ra một bài giảng ngắn nhưng đầy uy quyền, vạch trần tội lỗi của Bên-xát-sa (câu 18-23). Ông chỉ ra rằng Bên-xát-sa đã biết rõ bài học về sự kiêu ngạo và sự hạ xuống của Nê-bu-cát-nết-sa (chương 4), nhưng "chính mình Bên-xát-sa, con của vua, chẳng hạ lòng mình xuống chút nào" (câu 22). Tội lớn nhất của ông là "chính mình đã tôn mình lên trước Chúa trên trời" (câu 23).

Cuối cùng, Đa-ni-ên giải nghĩa bốn chữ bằng tiếng A-ram:

MENE (מְנֵא): "Đức Chúa Trời đã đếm số ngày của nước vua và khiến nó đến cuối cùng" (câu 26). Từ này được lặp lại hai lần, nhấn mạnh sự chắc chắn và sự hoàn tất của sự phán xét.
TEKEL (תְּקֵל): "Vua đã bị cân trên cán cân và thấy là kém thiếu" (câu 27). Ông không đạt tiêu chuẩn công bình và thánh khiết của Đức Chúa Trời.
PERES (פְּרֵס)/UPHARSIN (וּפַרְסִין - số nhiều): "Nước vua đã bị chia ra, được ban cho người Mê-đi và người Ba-tư" (câu 28). Từ "Peres" có cùng gốc với "Pha-rơ-si" (Ba Tư), và cũng có nghĩa là "chia cắt".

Ngay trong đêm đó, lời tiên tri ứng nghiệm: "Bên-xát-sa, vua người Canh-đê, bị giết. Đa-ri-út, người Mê-đi, được nước" (câu 30-31). Theo sử gia Herodotus, người Ba Tư đã chuyển hướng dòng sông chảy vào thành, đi dưới lòng sông vào qua các cống nước và chiếm được thành một cách bất ngờ. Sự sụp đổ diễn ra nhanh chóng, chấm dứt Đế quốc Tân Babylon.

Câu chuyện về Bên-xát-sa không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà là một lời cảnh báo mạnh mẽ cho mọi thế hệ, đặc biệt là cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

1. Sự Nguy Hiểm Của Sự Kiêu Ngạo Thuộc Linh: Bên-xát-sa biết lịch sử về Nê-bu-cát-nết-sa và quyền năng của Đức Chúa Trời Đa-ni-ên, nhưng kiến thức ấy không biến thành đức tin hay sự kính sợ. Chúng ta có thể nguy hiểm khi biết về Chúa qua Kinh Thánh, qua lời chứng, nhưng vẫn sống trong sự nổi loạn, xem thường sự thánh khiết của Ngài. Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: "Ai tưởng mình đứng, hãy giữ kẻo ngã" (I Cô-rinh-tô 10:12).

2. Tôn Vinh Điều Thánh: Các khí dụng của đền thờ tượng trưng cho những gì được biệt riêng ra thánh cho Chúa. Ngày nay, chính thân thể, linh hồn, thời gian, tài năng và của cải của chúng ta là "khí dụng" của Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 6:19-20). Chúng ta có đang sử dụng chúng để vinh danh Ngài, hay đang "uống rượu" với chúng trong những đam mê, tư dục và sự tôn vinh bản thân?

3. Sự Phán Xét Là Chắc Chắn: Dù bị trì hoãn, sự phán xét của Đức Chúa Trời là không thể tránh khỏi. Bữa tiệc tưng bừng không ngăn được những ngón tay viết lời phán xét. "...thì thật là kinh khiếp nếu sa vào tay Đức Chúa Trời hằng sống!" (Hê-bơ-rơ 10:31). Câu chuyện nhắc nhở chúng ta về tính cấp bách của sự ăn năn và sống công bình.

4. Trách Nhiệm Với Sự Mặc Khải Đã Nhận: Bên-xát-sa bị phán xét nặng hơn vì ông đã có sự mặc khải về Đức Chúa Trời chân thật qua lịch sử của Nê-bu-cát-nết-sa và sự hiện diện của Đa-ni-ên, nhưng ông đã khước từ nó. Chúa Giê-xu phán: "Vì hể ai đã được ban cho nhiều, thì sẽ bị đòi lại nhiều" (Lu-ca 12:48). Chúng ta, những người có đầy đủ Lời Chúa và sự hiểu biết về Tin Lành cứu rỗi, càng có trách nhiệm lớn hơn trong việc vâng theo.

5. Con Đường Cứu Rỗi Duy Nhất: Tương phản với Bên-xát-sa là Đa-ni-ên. Giữa một xã hội sa bại, ông vẫn giữ vững đức tin, thanh sạch và lời chứng. Ông chỉ ra Chúa là Đấng cầm quyền tối cao. Bài học tối hậu là chúng ta cần một Đấng Trung Bảo – không phải Đa-ni-ên, mà là Chúa Giê-xu Christ. Chỉ Ngài mới có thể giải quyết tội lỗi của chúng ta và đem chúng ta đến sự tha thứ, tránh khỏi sự phán xét cuối cùng (I Giăng 2:1-2).

Belshazzar mãi mãi là hình ảnh của sự kiêu ngạo thuộc linh bị đập tan. Cuộc đời ông là một minh chứng thảm khốc cho chân lý: "Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường" (Gia-cơ 4:6). Bức tường nơi những ngón tay thần thượng viết lên án phạt có lẽ đã đổ nát, nhưng thông điệp của nó vẫn vang vọng qua các thời đại.

Lịch sử của các vương quốc, các nền văn minh và mỗi cá nhân đều được "cân trên cán cân" của sự công bình Đức Chúa Trời. Câu chuyện Bên-xát-sa thúc giục chúng ta xét lại lòng mình: Chúng ta có đang sống trong sự kính sợ Chúa, biệt riêng điều thánh cho Ngài, và khiêm nhường nhận lấy ân điển cứu rỗi qua Chúa Cứu Thế Giê-xu không? Ước gì chúng ta không phải nghe lời phán "MENE, TEKEL, PERES", nhưng được nghe lời phán ân điển: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, hãy vui mừng lên!" (Đa-ni-ên 10:11, 19).