Người Sa-đu-sê là ai?

Trong bối cảnh xã hội Do Thái thế kỷ thứ nhất, bên cạnh nhóm Pha-ri-si nổi tiếng, tồn tại một nhóm lãnh đạo tôn giáo và chính trị quyền lực khác, thường được nhắc đến trong Tân Ước với một thái độ đối lập rõ rệt với Chúa Giê-xu và giáo lý của Ngài: nhóm Sa-đu-sê. Việc tìm hiểu về nhóm người này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bối cảnh Kinh Thánh mà còn rút ra được những bài học sâu sắc về đức tin, thẩm quyền của Lời Chúa và sự sống lại.

Tên gọi "Sa-đu-sê" (Σαδδουκαῖος - Saddukaioi trong tiếng Hy Lạp) được cho là bắt nguồn từ Tsadok (Xa-đốc), vị thầy tế lễ thượng phẩm dưới thời Vua Đa-vít và Sa-lô-môn (1 Các Vua 1:32-35). Dòng dõi của Xa-đốc đã nắm giữ chức vụ thầy tế lễ thượng phẩm trong nhiều thế hệ. Vì vậy, nhóm Sa-đu-sê phần lớn bao gồm giới quý tộc tư tế, giàu có và có địa vị cao trong xã hội. Họ là tầng lớp lãnh đạo chính trị-thẩm quyền, nắm giữ nhiều vị trí then chốt trong Tòa Công Luận (Sanhedrin) và công việc của đền thờ.

Khác với người Pha-ri-si được quần chúng kính trọng, người Sa-đu-sê thường xa cách dân chúng. Quyền lợi và địa vị của họ gắn chặt với sự ổn định chính trị dưới sự cai trị của đế quốc La Mã. Họ có khuynh hướng hợp tác với nhà cầm quyền La Mã để duy trì trật tự và bảo vệ đặc quyền của mình. Sử gia Do Thái Josephus mô tả họ là những người cứng cỏi trong các xét xử và tin rằng chỉ có con người mới kiểm soát số phận của mình.

Giáo lý của người Sa-đu-sê được Kinh Thánh và các nguồn sử liệu ngoài Kinh Thánh mô tả với một số điểm khác biệt căn bản so với Pha-ri-si và đức tin Cơ Đốc:

1. Phủ Nhận Sự Sống Lại: Đây là điểm giáo lý nổi bật nhất và là nguyên nhân chính cho các cuộc tranh luận của họ với Chúa Giê-xu và sứ đồ Phao-lô. "Vì người Sa-đu-sê nói rằng không có sự sống lại, không có thiên sứ, không có thần; còn người Pha-ri-si đều công nhận cả" (Công Vụ 23:8). Họ chỉ chấp nhận Ngũ Kinh (5 sách của Môi-se) là thẩm quyền tối cao và cho rằng không có sự dạy dỗ rõ ràng về sự sống lại trong đó. Với họ, sự sống chỉ tồn tại ở đời này.

2. Phủ Nhận Thiên Sứ và Linh Hồn: Họ cũng nghi ngờ hoặc phủ nhận sự tồn tại của thế giới thiêng liêng, bao gồm các thiên sứ và linh hồn. Quan điểm của họ mang tính duy vật và duy lý cao.

3. Tin Vào Tự Do Ý Chí Tuyệt Đối và Phủ Nhận Sự Tiền Định: Họ nhấn mạnh rằng con người hoàn toàn tự do trong các lựa chọn và chịu trách nhiệm cho hậu quả của mình, phủ nhận sự can thiệp của Đức Chúa Trời vào số phận hay sự tiền định.

4. Từ Chối Truyền Thống Khẩu Truyền: Trong khi người Pha-ri-si đề cao "truyền khẩu của các trưởng lão" (Mác 7:3), thì người Sa-đu-sê chỉ bám sát vào văn tự của Kinh Luật (Torah), từ chối các giải thích truyền thống được phát triển qua nhiều thế hệ.

Tân Ước ghi lại một số cuộc đối đầu then chốt, qua đó Chúa Giê-xu vừa bày tỏ sự sai lầm trong thần học của họ, vừa bày tỏ chính mình là Đấng Christ.

Cuộc Chất Vấn về Sự Sống Lại (Ma-thi-ơ 22:23-33, Mác 12:18-27, Lu-ca 20:27-40): Người Sa-đu-sê đã đưa ra một tình huống giả định dựa trên luật "kế tự" (Phục Truyền 25:5-6) về một người phụ nữ lần lượt lấy bảy anh em trai. Họ hỏi: "Đến kỳ sống lại, người đàn bà đó sẽ là vợ ai trong bảy anh em?" (Ma-thi-ơ 22:28). Câu hỏi này nhằm mục đích chế giễu niềm tin vào sự sống lại, cho rằng nó dẫn đến những mâu thuẫn phi lý.

Chúa Giê-xu đã đáp lại bằng hai luận điểm chết yếu:

1. Sự khác biệt của đời sống phục sinh: "Các ngươi lầm, vì không hiểu Kinh Thánh, cũng không hiểu quyền phép Đức Chúa Trời. Vì đến khi sống lại, người ta chẳng cưới vợ, chẳng lấy chồng; nhưng các người sống lại sẽ như thiên sứ trên trời vậy" (câu 29-30). Ngài cho thấy họ sai vì dùng thực tại của đời này để đo lường thực tại của đời sau.

2. Dùng chính Ngũ Kinh để chứng minh: Ngài trích dẫn Xuất Ê-díp-tô Ký 3:6, nơi Đức Chúa Trời phán với Môi-se: "Ta là Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Đức Chúa Trời của Y-sác, và Đức Chúa Trời của Gia-cốp." Ngài lập luận: "Đức Chúa Trời chẳng phải là Đức Chúa Trời của kẻ chết, mà là của kẻ sống" (câu 32). Hàm ý: Vì Đức Chúa Trời vẫn là Đức Chúa Trời của các tổ phụ, nên các ông ấy phải vẫn đang SỐNG. Cách lập luận này từ chính sách mà họ công nhận đã khiến họ "sửng sốt về sự dạy dỗ của Ngài" (câu 33).

Cảnh Cáo về Men của Người Sa-đu-sê (Ma-thi-ơ 16:6, 11-12): Chúa Giê-xu cảnh báo các môn đồ: "Hãy giữ mình cẩn thận về men của người Pha-ri-si và người Sa-đu-sê." Men tượng trưng cho giáo lý sai lầm có sức lan tỏa và ảnh hưởng. Ở đây, "men" của người Sa-đu-sê chính là chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa hoài nghi, phủ nhận thế giới siêu nhiên và sự phán xét tương lai. Lối sống này dẫn đến việc chỉ tập trung vào đời này, quyền lực và sự an toàn vật chất.

Sự Dính Dáng trong Cuộc Xử Án Chúa Giê-xu: Mặc dù thường xung đột với người Pha-ri-si, nhưng hai nhóm này đã hợp tác với nhau để chống lại mối đe dọa chung là Chúa Giê-xu. Thầy tế lễ thượng phẩm Cai-phe thuộc nhóm Sa-đu-sê (Giăng 11:49). Chính họ đã chủ mưu bắt và xét xử Chúa Giê-xu, và sau đó là việc bắt bớ các sứ đồ (Công Vụ 4:1-2, 5:17-18).

Sau khi Hội Thánh được thành lập, sứ đồ Phao-lô đã khéo léo sử dụng sự bất đồng giữa hai nhóm Pha-ri-si và Sa-đu-sê về sự sống lại để tự bảo vệ mình trước Tòa Công Luận: "Phao-lô biết trong bọn họ phần thì người Sa-đu-sê, phần thì người Pha-ri-si, bèn kêu lên trước tòa công luận rằng: Hỡi các anh em, tôi là người Pha-ri-si, con của dòng Pha-ri-si; ấy là vì sự trông cậy của chúng ta và sự sống lại của những kẻ chết mà tôi bị xử đoán" (Công Vụ 23:6). Điều này lập tức gây ra cuộc tranh cãi giữa hai phe và làm phân tán sự chú ý khỏi Phao-lô.

Nghiên cứu về người Sa-đu-sê không phải chỉ là bài học lịch sử, mà còn là tấm gương cảnh báo cho Hội Thánh qua mọi thời đại.

1. Cảnh Giác Với Tinh Thần Duy Vật và Thực Dụng: Tinh thần Sa-đu-sê ngày nay biểu hiện qua việc đánh giá mọi thứ bằng vật chất, thành công, sự an toàn trần tục, và phủ nhận ảnh hưởng của thế giới thuộc linh. Nó khiến chúng ta sống như thể không có sự sống lại, không có sự phán xét, và không có thiên đàng hay địa ngục. Cơ Đốc nhân được kêu gọi "hãy tìm các sự ở trên trời, nơi Đấng Christ ngồi bên hữu Đức Chúa Trời. Hãy ham mến các sự ở trên trời, đừng ham mến các sự ở dưới đất" (Cô-lô-se 3:1-2).

2. Giữ Vững Niềm Tin Vào Sự Sống Lại: Niềm tin vào sự sống lại của thân thể là nền tảng của đức tin Cơ Đốc (1 Cô-rinh-tô 15:12-19). Nó ban cho chúng ta hy vọng vượt trên sự chết, sức mạnh để chịu đựng đau khổ và động lực để sống thánh. "Hỡi sự chết, sự thắng của mầy ở đâu? Hỡi sự chết, cái nọc của mầy ở đâu?" (1 Cô-rinh-tô 15:55).

3. Sống Với Tầm Nhìn Vĩnh Cửu: Người Sa-đu-sê sống chỉ cho hiện tại vì họ không tin vào tương lai vĩnh cửu. Đời sống chúng ta phải được định hướng bởi thực tại vĩnh cửu. Mọi quyết định, đầu tư thời gian, tiền bạc và tài năng đều cần được đặt dưới ánh sáng của cõi đời đời.

4. Tôn Trọng Toàn Bộ Lời Chúa: Người Sa-đu-sê đã sai lầm vì họ chỉ chọn một phần Lời Chúa mà họ ưa thích (Ngũ Kinh) và bỏ qua những lời tiên tri về Đấng Mê-si và sự sống lại. Chúng ta cần tiếp nhận "cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn" (2 Ti-mô-thê 3:16), để cho Lời Chúa sửa trị và dạy dỗ chúng ta một cách trọn vẹn.

5. Đừng Để Địa Vị và Quyền Lợi Làm Mờ Đôi Mắt Thuộc Linh: Địa vị xã hội, sự giàu có và quyền lực chính trị của nhóm Sa-đu-sê đã khiến họ trở nên mù quáng, không nhận ra Đấng Mê-si của chính mình và trở thành kẻ chống đối Ngài. Chúng ta phải cảnh giác, kẻo những phúc lợi vật chất hay địa vị trong Hội Thánh khiến chúng ta đánh mất sự nhạy cảm thuộc linh và lòng kính sợ Chúa thật.

Người Sa-đu-sê đại diện cho thế lực tôn giáo thế tục hóa, dựa trên quyền lực, địa vị và chủ nghĩa duy lý. Họ là hình ảnh tương phản rõ rệt với Vương Quốc thiên đàng mà Chúa Giê-xu rao giảng - một vương quốc thuộc linh, khởi đầu khiêm nhường và đặt nền tảng trên đức tin vào quyền năng siêu nhiên của Đức Chúa Trời, đặc biệt là quyền năng làm cho kẻ chết sống lại.

Lời cảnh báo về "men của người Sa-đu-sê" vẫn còn vang vọng cho mỗi chúng ta ngày nay. Hãy để Lời Chúa, trọn vẹn Lời Chúa, điều chỉnh niềm tin và lối sống của chúng ta. Hãy giữ vững niềm hy vọng phước hạnh về sự sống lại và sự sống đời đời trong Chúa Giê-xu Christ. "Ấy vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy vững vàng, chớ rúng động, hãy làm công việc Chúa cách dư dật luôn, vì biết rằng công khó của anh em trong Chúa chẳng phải là vô ích đâu" (1 Cô-rinh-tô 15:58).