Kinh Thánh có nhắc đến Alexander Đại đế không?

Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, nhiều Cơ Đốc nhân thắc mắc về sự hiện diện của các nhân vật lịch sử ngoại giáo nổi tiếng trong Lời Đức Chúa Trời. Alexander Đại đế (356–323 TCN), nhà chinh phục vĩ đại của đế quốc Hy Lạp, là một hình tượng như vậy. Liệu Kinh Thánh có trực tiếp gọi tên ông hay chỉ mô tả qua các biểu tượng và lời tiên tri? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh dưới ánh sáng của ngôn ngữ nguyên bản và bối cảnh lịch sử để làm sáng tỏ câu hỏi trên, qua đó củng cố đức tin của chúng ta vào sự chính xác tuyệt đối của Lời tiên tri Đức Chúa Trời.

Trước tiên, cần khẳng định rằng không có câu Kinh Thánh nào trong các bản văn chính thống (canon) trực tiếp nhắc đến tên "Alexander Đại đế". Tuy nhiên, điều này không có nghĩa ông bị bỏ qua. Thay vào đó, Kinh Thánh, đặc biệt là sách tiên tri Đa-ni-ên, đã mô tả rất chi tiết về ông và đế quốc của ông qua những hình ảnh tiên tri hàng trăm năm trước khi ông ra đời. Đây chính là một minh chứng hùng hồn cho nguồn gốc siêu nhiên của Kinh Thánh.

Khi nghiên cứu, chúng ta phải hiểu nguyên tắc giải kinh: Lời tiên tri Kinh Thánh thường sử dụng biểu tượng để mô tả các vương quốc và nhân vật, trong khi vẫn giữ độ chính xác lịch sử tuyệt đối. Alexander chính là sự ứng nghiệm sống động của những lời tiên tri này.

Sách Đa-ni-ên, được viết vào thế kỷ thứ 6 TCN (khoảng 200-250 năm trước Alexander), chứa đựng những mô tả rõ ràng nhất. Chúng ta sẽ cùng phân tích các phân đoạn then chốt:

1. Đa-ni-ên 8:5-8, 21-22 – Con Dê Đến Từ Phương Tây:

"Ta đang ngẫm nghĩ sự hiện thấy ấy, nầy, có một con dê đực đến từ phương tây, đi khắp trên đất, mà chẳng đạp đến đất; con dê đó có một cái sừng lớn lạ thường giữa hai con mắt nó. Nó chạy đến con chiên đực có hai sừng mà ta đã thấy đứng trước sông, và lấy sức cả chạy hăm hở vào nó... Con dê đực làm mình nên lớn lắm; nhưng khi nó đang mạnh, thì cái sừng lớn ấy gãy đi, và ở chỗ đó có bốn cái sừng mọc lên, chỉ về bốn gió của trời." (Đa-ni-ên 8:5-8).

"Con dê đực xồm xoàm đó là vua nước Gờ-réc, và cái sừng lớn ở giữa hai con mắt nó, ấy là vua thứ nhứt. Cái sừng ấy đã gãy đi, và có bốn sừng mọc lên thế cho, tức là bốn nước của dân đó sẽ dấy lên, nhưng quyền thế chẳng bằng sừng ấy." (Đa-ni-ên 8:21-22).

Giải nghĩa:
- "Con dê đực đến từ phương tây": Phương tây so với Ba-by-lôn/ Phe-rơ-sơ chính là Hy Lạp. Alexander xuất phát từ vương quốc Ma-xê-đô-ni-a ở phía tây.
- "Đi khắp trên đất, mà chẳng đạp đến đất": Hình ảnh này mô tả tốc độ chinh phục thần tốc của Alexander. Từ năm 334-323 TCN, ông chinh phục một đế quốc trải dài từ Hy Lạp đến Ấn Độ.
- "Một cái sừng lớn lạ thường": Biểu tượng cho chính Alexander – vị vua đầu tiên và vĩ đại nhất của đế quốc Hy Lạp thống nhất.
- "Cái sừng lớn ấy gãy đi... có bốn cái sừng mọc lên": Lời tiên tri chính xác về cái chết đột ngột của Alexander ở tuổi 32 tại Ba-by-lôn (323 TCN). Sau đó, đế quốc của ông bị chia cho bốn tướng lĩnh của ông (Tứ Đại Tướng Quân): Cassander (Hy Lạp/Ma-xê-đô-ni-a), Lysimachus (Tiểu Á/Thrace), Seleucus (Mesopotamia/Ba Tư), và Ptolemy (Ai Cập). Quyền lực của họ không ai bằng Alexander ("quyền thế chẳng bằng sừng ấy").

2. Đa-ni-ên 2:39-40 & 7:6 – Vương Quốc Thứ Ba Bằng Đồng:

Trong giấc mơ của vua Nê-bu-cát-nết-sa về pho tượng lớn (Đa-ni-ên 2) và sự hiện thấy về bốn con thú (Đa-ni-ên 7), các nhà giải kinh đều nhất trí rằng:
- Ngực và cánh tay bằng bạc (Đa-ni-ên 2:32): Đế quốc Mê-đi Phe-rơ-sơ.
- Bụng và vế bằng đồng (Đa-ni-ên 2:32): Đế quốc Hy Lạp của Alexander.
- Con thú thứ ba giống như con beo (Đa-ni-ên 7:6): Cũng tượng trưng cho đế quốc Hy Lạp với tốc độ chinh phục nhanh như beo, và có bốn cánh (bốn sừng của con dê, tức bốn vương quốc kế thừa).

Đức Chúa Trời đã phán: "Lại có nước thứ ba bằng đồng, sẽ cai trị trên khắp đất." (Đa-ni-ên 2:39). Sử gia ghi nhận văn hóa Hy Lạp (Hellenism) đã thực sự ảnh hưởng "trên khắp đất" thời bấy giờ.

3. Đa-ni-ên 11:3-4 – Vị Vua Mạnh Mẽ:

"Bấy giờ sẽ nổi lên một vua mạnh mẽ, dùng quyền thế cai trị trong nước lớn. Vừa khi nổi lên, nước người bị xé và chia ra theo bốn gió của trời, nhưng không truyền lại cho con cháu, cũng không như quyền thế người đã dùng mà cai trị; vì nước người bị nhổ và chia cho những kẻ khác ngoài những người đó."

Đoạn này mô tả quá rõ ràng: (1) Một vua mạnh mẽ (Alexander), (2) Nước bị chia ra bốn phần (tứ đại tướng quân), (3) Không truyền lại cho con cháu (con trai Alexander IV bị ám sát).

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “Yavan” (יָוָן) thường được dịch là “Gờ-réc” hay “Hy Lạp”. Từ này xuất hiện trong các sách tiên tri như Đa-ni-ên, Ê-xê-chi-ên, Xa-cha-ri, và đặc biệt là sách A-ghê (A-ghê 2:7). Nó chỉ đến con cháu của Gia-van (Sáng Thế Ký 10:2, 4), tổ phụ của các dân Hy Lạp. Khi Đa-ni-ên 8:21 nói "vua nước Gờ-réc", nguyên bản chính là "melekh Yavan" (מֶלֶךְ יָוָן).

Trong bản Bảy Mươi (Septuagint - bản dịch Kinh Thánh tiếng Hy Lạp), từ "Yavan" được dịch là "Hellas" (Ἑλλάς). Do đó, lời tiên tri về "vua nước Gờ-réc" là lời xác quyết về một đế quốc Hy Lạp sẽ trỗi dậy, và Alexander chính là hiện thân rõ nhất của lời tiên tri ấy.

Còn trong Tân Ước, sách 1 Ma-ca-bê (nằm trong Kinh điển Deuterocanonical của Công giáo, không có trong Kinh Thánh Tin Lành) kể chi tiết về Alexander và di sản của ông (1 Ma-ca-bê 1:1-9). Dù sách này không được xem là Kinh Thánh trong đức tin Tin Lành, nó cung cấp bối cảnh lịch sử quý giá về thời kỳ Hy Lạp hóa và sự bắt bớ dưới thời Antiochus Epiphanes (một trong các vua kế thừa từ một trong "bốn cái sừng"), điều cũng đã được tiên tri trong Đa-ni-ên 11:21-35.

Sự hiện diện "gián tiếp" nhưng chính xác của Alexander trong Kinh Thánh dạy cho chúng ta nhiều bài học sâu sắc:

1. Sự Tể Trị Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời Trong Lịch Sử: Alexander tưởng như làm chủ vận mệnh, nhưng chính ông lại là công cụ vô thức để hoàn thành mục đích của Đức Chúa Trời. Ông là "cái rìu" trong tay Chúa (Ê-sai 10:15). Sự trỗi dậy và sụp đổ của ông đã được định trước. Điều này an ủi chúng ta rằng dù lịch sử thế giới có hỗn loạn, Đấng Toàn Năng vẫn đang ngự trị.

2. Sự Thành Tín Và Đáng Tin Cậy Của Lời Tiên Tri Kinh Thánh: Những mô tả chi tiết về tốc độ chinh phục, cái chết đột ngột, và sự phân chia vương quốc của Alexander hàng trăm năm trước là bằng chứng không thể chối cãi rằng Kinh Thánh đến từ Đấng thấy trước mọi sự. Nếu Lời Chúa đúng trong những chi tiết lịch sử này, chúng ta càng có thể tin cậy hoàn toàn vào những lời hứa về sự cứu rỗi, sự tái lâm của Đấng Christ và sự sống đời đời.

3. Sự Hư Không Của Vinh Quang Thế Gian: Alexander chinh phục cả thế giới nhưng chết trẻ, không giữ được đế quốc, không truyền được ngôi vị. Điều này vang vọng lời Chúa Giê-xu: "Vì sẽ được cả thiên hạ mà mất linh hồn mình, thì có ích gì?" (Mác 8:36). Vinh quang thế gian là tạm bợ, chỉ có vương quốc thuộc về Chúa Cứu Thế Giê-xu là đời đời.

4. Nền Tảng Cho Sự Hiểu Biết Về Thời Kỳ Giữa Hai Giao Ước: Sự cai trị của Hy Lạp và sự kế thừa của các vương quốc Hy Lạp hóa (đặc biệt là nhà Seleucid và Ptolemy) đã tạo nên bối cảnh chính trị, văn hóa và ngôn ngữ (tiếng Hy Lạp Koine trở thành ngôn ngữ phổ thông) cho Tân Ước. Điều này chuẩn bị hoàn hảo cho thời điểm trọn vẹn (Ga-la-ti 4:4) khi Chúa Giê-xu giáng sinh và Tin Lành được rao truyền khắp Đế quốc La Mã.

Làm thế nào để chân lý này biến đổi đời sống chúng ta hôm nay?

• Sống Với Tầm Nhìn Vĩnh Cửu: Giữa một thế giới tôn vinh quyền lực, thành tích và danh vọng như Alexander, chúng ta được kêu gọi tìm kiếm vương quốc đời đời của Đức Chúa Trời trước hết (Ma-thi-ơ 6:33). Hãy đầu tư cuộc đời cho những gì còn lại đời đời.
• Tin Cậy Trong Mọi Hoàn Cảnh: Nếu Đức Chúa Trời có thể điều khiển các đế quốc hùng mạnh để làm trọn ý muốn Ngài, chúng ta hoàn toàn có thể tin cậy Ngài quản trị mọi chi tiết nhỏ trong đời sống mình – công việc, gia đình, tương lai. Hãy "nhìn biết rằng Đức Chúa Trời làm cho mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Ngài" (Rô-ma 8:28).
• Rao Truyền Lời Đáng Tin Cậy: Chúng ta có thể dùng chính sự chính xác của những lời tiên tri lịch sử như về Alexander để làm chứng cho người chưa tin về độ đáng tin của Kinh Thánh, dẫn họ đến với Chân Lý cứu rỗi là Chúa Giê-xu Christ.
• Sẵn Sàng Là Công Cụ Cho Chúa: Alexander là công cụ vô thức. Chúng ta, với tư cách là con cái có ý thức của Đức Chúa Trời, hãy dâng đời sống mình cách chủ động để Ngài sử dụng trong kế hoạch lớn lao của Ngài, dù là trong phạm vi nhỏ bé của gia đình, Hội Thánh địa phương hay xã hội.

Alexander Đại đế không được gọi tên trực tiếp, nhưng hình bóng và sự nghiệp của ông được phác họa cách chính xác và sống động trong các lời tiên tri của Kinh Thánh, đặc biệt là sách Đa-ni-ên. Điều này không làm giảm tầm vóc lịch sử của ông, mà trái lại, tôn cao quyền tể trị tuyệt đối của Đức Chúa Trời trên mọi vương quốc trần gian. Nó củng cố niềm tin của chúng ta vào Lời Hằng Sống, Đấng nắm giữ chìa khóa của lịch sử.

Cuối cùng, mọi dòng lịch sử đều hướng về Chúa Giê-xu Christ – Vua của muôn vua, Chúa của các chúa. Alexander và đế quốc của ông đã thành tro bụi, nhưng Vương Quốc của Con Đức Chúa Trời đời đời bất diệt. Ước mong chúng ta, qua bài học này, càng thêm gắn bó, tin cậy và trung thành phục vụ Vị Vua thật của chúng ta, là Đấng đã chết và sống lại để ban cho chúng ta sự sống vĩnh cửu trong Nước Ngài. A-men.