Có các loại thiên sứ khác nhau nào?

Trong thế giới tâm linh mà Kinh Thánh mô tả, thiên sứ (hay thiên sứ) đóng một vai trò quan trọng như là những sứ giả và đầy tớ của Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, không phải tất cả thiên sứ đều giống nhau. Kinh Thánh, đặc biệt là trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ (מַלְאָךְ, mal'ak) và Hy Lạp (ἄγγελος, angelos), đều mang nghĩa cơ bản là "sứ giả". Nhưng qua các phân đoạn Kinh Thánh, chúng ta thấy một trật tự phong phú và có cấp bậc trong vương quốc thuộc linh. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá chiều sâu giáo lý Kinh Thánh về các loại thiên sứ khác nhau, vai trò của họ, và những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay.

Trước khi đi vào phân loại, chúng ta cần xác lập nền tảng: thiên sứ là thực hữu, được Đức Chúa Trời tạo dựng (Cô-lô-se 1:16), và họ là những thực thể thuộc linh có ý chí, trí tuệ và cảm xúc. Họ không phải là linh hồn của người chết, cũng không phải là đối tượng để tôn thờ (Khải Huyền 19:10; 22:8-9). Sự tồn tại của họ xoay quanh mục đích tôn vinh Đức Chúa Trời và thực hiện ý muốn Ngài. Sách Đa-ni-ên cho chúng ta một cái nhìn thoáng qua về quy mô của đạo binh thiên đàng: "có đến nghìn nghìn hầu hạ Ngài, và muôn muôn đứng trước mặt Ngài" (Đa-ni-ên 7:10).

Kinh Thánh không cung cấp một danh sách có hệ thống đầy đủ, nhưng qua các khải thị, chúng ta có thể nhận diện một số loại thiên sứ với danh xưng và chức năng đặc thù.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ là כְּרוּב (keruv). Đây là những thiên sứ có địa vị rất cao, thường liên hệ mật thiết với sự hiện diện, vinh quang và ngai vàng của Đức Chúa Trời.

- Vai trò: Họ là những kẻ canh giữ. Sau khi A-đam và Ê-va phạm tội, Đức Chúa Trời "đặt các thần hộ giá với thanh gươm lóe lửa, quay qua mọi phía, để giữ con đường đến cây sự sống" (Sáng Thế Ký 3:24). Họ cũng được mô tả trên nắp thi ân của Hòm Giao Ước (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:18-20), biểu tượng cho sự bảo vệ thánh khiết của Đức Chúa Trời. Trong khải tượng của Ê-xê-chi-ên (Ê-xê-chi-ên 1; 10), Chê-ru-bin được mô tả với hình dạng phức tạp, có nhiều mặt (người, sư tử, bò, chim ưng) và nhiều cánh, di chuyển cùng với ngai của Đức Chúa Trời.

- Đặc điểm: Họ gắn liền với sự thánh khiết tối cao, sự phán xét và sự bảo vệ không thể xâm phạm của Đức Chúa Trời.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ là שְׂרָפִים (seraphim), có thể bắt nguồn từ gốc từ mang nghĩa "thiêu đốt" hoặc "rực lửa". Họ chỉ được nhắc đến một lần trong Kinh Thánh, trong sách Ê-sai chương 6.

- Vai trò: Họ đứng chầu chung quanh ngai Đức Chúa Trời, với sáu cánh: hai cánh che mặt (vì sự thánh khiết quá cao), hai cánh che chân (sự khiêm nhường), và hai cánh để bay (sự sẵn sàng phục vụ). Tiếng kêu của họ là: "Thánh thay, thánh thay, thánh thay là Đức Giê-hô-va vạn quân; khắp đất đầy dẫy sự vinh hiển của Ngài!" (Ê-sai 6:3). Một Sê-ra-phim đã dùng than lửa đỏ thanh tẩy môi miệng của tiên tri Ê-sai.

- Đặc điểm: Họ là những thiên sứ của sự thờ phượng tối cao, sự thánh khiết tuyệt đối và sự thanh tẩy. Họ tập trung hoàn toàn vào việc tôn cao bản tính thánh của Đức Chúa Trời.

Từ Hy Lạp ἀρχάγγελος (archangelos) có nghĩa là "thiên sứ cầm đầu" hoặc "thiên sứ trưởng". Kinh Thánh chỉ rõ ràng gọi một thiên sứ duy nhất bằng danh xưng này: Mi-chen (Giu-đe 1:9). Đa-ni-ên 10:13 gọi ngài là "một trong các quan trưởng đầu nhất" và "quan trưởng của các ngươi" (tức của dân Y-sơ-ra-ên), và trong 12:1 gọi là "quan trưởng lớn".

- Vai trò: Mi-chen là một chiến sĩ thuộc linh, lãnh đạo các đạo binh thiên sứ chống lại quyền lực của ma quỷ (Khải Huyền 12:7). Ngài cũng có vai trò bảo vệ và chiến đấu cho dân sự Đức Chúa Trời.

- Lưu ý: Một số truyền thuyết cho rằng có nhiều tổng lãnh thiên sứ (như Gáp-ri-ên), nhưng Kinh Thánh chỉ dùng danh xưng Archangel cho Mi-chen. Sự kiện "tiếng của tổng lãnh thiên sứ" sẽ vang lên khi Chúa tái lâm (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:16) có thể ám chỉ đến tiếng của chính Chúa Giê-xu (Giăng 5:25-29) hoặc của Mi-chen dưới quyền Ngài.

Kinh Thánh ám chỉ đến những thiên sứ có thẩm quyền cai trị nhất định. Đa-ni-ên 10:13, 20 nói đến "vua nước Phe-rơ-sơ" và "vua nước Gờ-réc" là những "quan trưởng" (Hê-bơ-rơ: שַׂר - sar) thuộc linh đứng đằng sau các vương quốc trên đất, chống đối thiên sứ của Đức Chúa Trời. Điều này cho thấy một cuộc chiến thuộc linh phức tạp giữa các cấp bậc. Ê-phê-sô 6:12 cũng nói đến "các quyền, các thế lực, các vua chúa của thế gian mờ tối này, các thần dữ ở các miền trên trời" – điều này chỉ về các thiên sứ sa ngã, nhưng cho thấy cấu trúc thẩm quyền trong thế giới thuộc linh.

Đây có lẽ là nhóm thiên sứ được nhắc đến nhiều nhất trong Kinh Thánh. Họ là những sứ giả trực tiếp, thực hiện các nhiệm vụ cụ thể:

- Thiên sứ Gáp-ri-ên: Xuất hiện với Đa-ni-ên (Đa-ni-ên 8:16; 9:21) và với Xa-cha-ri, Ma-ri (Lu-ca 1:19, 26). Ngài tự giới thiệu là "kẻ đứng trước mặt Đức Chúa Trời", chuyên mang những sứ điệp quan trọng liên quan đến kế hoạch cứu rỗi.

- Các thiên sứ canh giữ, giải cứu: Như thiên sứ giải cứu Phi-e-rơ khỏi ngục (Công Vụ 12:7-11), hay các thiên sứ canh giữ những kẻ tin Chúa (Thi Thiên 91:11).

- Các thiên sứ phục vụ (λειτουργικὰ πνεύματα - leitourgika pneumata): Hê-bơ-rơ 1:14 mô tả họ là "thần hầu việc Đức Chúa Trời, được sai xuống để phục vụ những kẻ hưởng cơ nghiệp cứu rỗi". Công việc của họ rất đa dạng: dẫn dắt (Công Vụ 8:26), bảo vệ, khích lệ (Công Vụ 27:23-24), và thậm chí thi hành sự phán xét (2 Các Vua 19:35; Công Vụ 12:23).

Trong sách Khải Huyền 4:6-9, có bốn Sinh Vật Sống (ζῷα - zōa) đứng chầu chung quanh ngai Đức Chúa Trời. Họ có những đặc điểm tương tự Chê-ru-bin (nhiều mắt, nhiều cánh) và Sê-ra-phim (luôn thờ phượng). Họ dường như là đại diện cho toàn bộ sự sáng tạo (người, thú rừng, gia súc, chim trời) trong sự thờ phượng Đấng Tạo Hóa. Vai trò của họ gắn liền với sự thờ phượng vĩnh cửu và việc công bố các sự phán xét của Đức Chúa Trời (Khải Huyền 6:1-7).

Hiểu biết về thiên sứ không phải để thỏa mãn sự tò mò, mà để củng cố đức tin và điều chỉnh cuộc sống của chúng ta.

1. Tập Trung Thờ Phượng Đấng Tạo Hóa, Chứ Không Phải Tạo Vật: Cả Chê-ru-bin, Sê-ra-phim và các Sinh Vật Sống đều tập trung toàn bộ sự chú ý vào Đức Chúa Trời. Họ không tìm kiếm sự tôn kính cho mình (Khải Huyền 22:8-9). Bài học cho chúng ta là phải luôn giữ Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm của sự thờ phượng, tránh mọi hình thức tò mò hay tôn sùng quá mức đối với thiên sứ (Cô-lô-se 2:18).

2. Sống Với Nhận Thức Về Thực Tại Thuộc Linh: Biết rằng có những thiên sứ đang phục vụ chúng ta (Hê-bơ-rơ 1:14) và có một trận chiến thuộc linh đang diễn ra (Ê-phê-sô 6:12) giúp chúng ta sống tỉnh thức hơn. Chúng ta không sợ hãi (vì Đấng ở cùng ta lớn hơn), nhưng cũng không chủ quan.

3. Bắt Chước Thái Độ Phục Vụ Và Vâng Lời: Thiên sứ là những đầy tớ tuyệt đối vâng lời và mau mắn hành động theo Lời Chúa (Thi Thiên 103:20). Đời sống chúng ta cũng phải là đời sống của sự vâng phục và sẵn sàng phục vụ ý muốn Chúa.

4. Nuôi Dưỡng Sự Thánh Khiết: Các thiên sứ thánh khiết luôn chầu chực trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời. Họ khiếp sợ và tôn kính sự thánh khiết của Ngài. Điều này thúc giục chúng ta cũng phải theo đuổi sự thánh khiết, vì không có sự thánh khiết, chẳng ai được thấy Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 12:14). Sự thanh tẩy mà Sê-ra-phim mang đến cho Ê-sai là hình ảnh của sự thanh tẩy mà Chúa Giê-xu mang đến cho chúng ta qua huyết Ngài.

Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh sống động và có trật tự về thế giới thiên sứ. Từ những Sê-ra-phim rực lửa trong đền thờ thánh khiết, những Chê-ru-bin uy nghi canh giữ, cho đến những thiên sứ truyền tin ân cần và các đạo binh thiên sứ dưới quyền lãnh đạo của Mi-chen – tất cả đều phản chiếu sự vinh hiển, quyền năng và trật tự hoàn hảo của Đức Chúa Trời. Họ không phải là nhân vật chính trong câu chuyện cứu rỗi; nhân vật chính duy nhất là Chúa Giê-xu Christ, Đấng mà mọi thiên sứ đều phải thờ lạy (Hê-bơ-rơ 1:6).

Kiến thức về thiên sứ cuối cùng phải dẫn chúng ta đến sự ngợi khen Đấng Tạo Hóa họ, và thêm lòng tin cậy nơi Chúa chúng ta, Đấng nắm quyền tể trị trên mọi bậc cầm quyền, thế lực, cả thiên sứ lẫn ma quỷ. Hãy sống với đức tin chân thật, không mê tín dị đoan về thiên sứ, nhưng trong sự bình an biết rằng các thiên sứ của Đức Chúa Trời đang làm việc trong thế giới thuộc linh để hoàn thành mục đích tốt lành của Ngài cho những ai yêu mến Ngài.