Xa-cha-ri là ai trong Kinh Thánh?

Tên “Xa-cha-ri” (tiếng Hê-bơ-rơ: זְכַרְיָה, Zəḵaryāh) có nghĩa là “Đức Giê-hô-va nhớ đến” hoặc “Đức Giê-hô-va đã nhớ”. Đây là một tên phổ biến trong Kinh Thánh, được đặt cho nhiều nhân vật khác nhau, mỗi người đều có một vai trò quan trọng trong lịch sử cứu chuộc. Bài viết này sẽ khám phá những Xa-cha-ri nổi bật nhất, đặc biệt là tiên tri Xa-cha-ri (tác giả sách tiên tri cùng tên), thầy tế lễ Xa-cha-ri (cha của Giăng Báp-tít), và một số nhân vật khác. Qua đó, chúng ta sẽ rút ra những bài học thiết thực cho đời sống đức tin ngày nay.

Tiên tri Xa-cha-ri là con trai của Bê-rê-kia, cháu của Y-đô (Xa-cha-ri 1:1). Ông sống vào thời kỳ sau khi dân Y-sơ-ra-ên được hồi hương từ chốn lưu đày Ba-by-lôn, khoảng năm 520–518 TCN, cùng thời với tiên tri A-ghê. Cả hai đều thúc giục dân sự hoàn thành việc tái thiết đền thờ Giê-ru-sa-lem.

Sách Xa-cha-ri gồm 14 chương, thường được chia làm hai phần rõ rệt:

• Chương 1–8 ghi lại tám khải tượng ban đêm, liên quan đến sự phục hồi của Giê-ru-sa-lem và sự thanh tẩy dân sự. Trong phần này, chúng ta thấy sự nhấn mạnh về việc Chúa sẽ trở lại Giê-ru-sa-lem và đền thờ sẽ được đầy dẫy vinh quang Ngài (Xa-cha-ri 2:10-12).
• Chương 9–14 chứa đựng những lời tiên tri về Đấng Mê-si-a và ngày của Đức Giê-hô-va. Đây là những lời tiên tri nổi tiếng được Tân Ước trích dẫn nhiều lần, chẳng hạn như Xa-cha-ri 9:9: “Hỡi con gái Si-ôn, hãy mừng rỡ! Hỡi con gái Giê-ru-sa-lem, hãy la lên! Kìa, Vua ngươi đến với ngươi; Ngài là công bình và đắc thắng, nhu mì và cỡi lừa, tức là lừa con của lừa cái.” (Xa-cha-ri 9:9, Bản Truyền Thống 1925). Câu này ứng nghiệm khi Chúa Giê-xu vào thành Giê-ru-sa-lem (Ma-thi-ơ 21:4-5).

Ngoài ra, Xa-cha-ri 12:10 tiên báo: “Bấy giờ ta sẽ đổ thần của sự ân điển và sự nài xin ra trên nhà Đa-vít và dân cư Giê-ru-sa-lem; chúng nó sẽ nhìn xem ta là Đấng chúng nó đã đâm; và chúng nó sẽ thương khóc như là thương khóc con trai một, sẽ ở trong cay đắng vì cớ con đầu lòng.” Điều này được Giăng 19:37 nhắc đến khi Chúa Giê-xu bị đâm trên thập tự giá. Xa-cha-ri 13:1 nói về suối mở ra để tẩy sạch tội lỗi, ám chỉ sự tha thứ qua sự chết của Đấng Christ.

Tiên tri Xa-cha-ri cũng nhấn mạnh đến việc sống công bình và yêu thương thật lòng hơn là nghi lễ bề ngoài (Xa-cha-ri 7:9-10). Lời kêu gọi của ông vẫn còn vang vọng cho Hội Thánh ngày nay: “Hãy làm điều công bình, hãy tỏ lòng thương xót và thương cảm mỗi người đối với anh em mình, chớ hà hiếp người góa bụa, kẻ mồ côi, người trú ngụ và kẻ nghèo khó, và chớ mưu ác trong lòng nghịch cùng anh em mình.” (Xa-cha-ri 7:9-10, BTTH 1925).

Ứng dụng: Sách Xa-cha-ri nhắc nhở chúng ta về lòng trung tín của Đức Chúa Trời đối với những lời hứa của Ngài. Dù hoàn cảnh có khó khăn, Ngài vẫn đang làm việc để hoàn thành kế hoạch cứu rỗi. Chúng ta được kêu gọi sống công bình, yêu thương và hướng về Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã ứng nghiệm mọi lời tiên tri về Đấng Mê-si-a.

Câu chuyện về thầy tế lễ Xa-cha-ri được kể chi tiết trong Lu-ca chương 1. Ông thuộc ban A-bi-a, một trong 24 ban thầy tế lễ phục vụ tại đền thờ (1 Sử Ký 24:10). Vợ ông là Ê-li-sa-bét, cũng thuộc dòng dõi A-rôn. Cả hai “đều là công bình trước mặt Đức Chúa Trời, vâng giữ mọi điều răn và lễ nghi của Chúa một cách không chỗ trách được” (Lu-ca 1:6). Tuy nhiên, họ không có con vì Ê-li-sa-bét son sẻ và cả hai đều đã cao tuổi.

Một ngày nọ, khi Xa-cha-ri đang luân phiên dâng hương trong nơi thánh, thiên sứ Ga-bri-ên hiện ra báo tin rằng vợ chồng ông sẽ sinh một con trai, đặt tên là Giăng. Con trẻ sẽ đầy dẫy Thánh Linh từ trong lòng mẹ, sẽ đi trước Chúa để dọn đường và đem nhiều người Y-sơ-ra-ên trở về cùng Chúa (Lu-ca 1:13-17). Xa-cha-ri nghi ngờ vì tuổi già, nên bị câm cho đến khi mọi sự ứng nghiệm (Lu-ca 1:20). Khi đứa trẻ sinh ra và được cắt bì, Xa-cha-ri viết trên bảng: “Giăng là tên nó” (Lu-ca 1:63). Lập tức miệng ông mở ra, ông nói được và bắt đầu chúc tụng Đức Chúa Trời. Bài ca ngợi khen của ông, thường được gọi là “Benedictus”, được ghi lại trong Lu-ca 1:68-79.

Trong bài ca, Xa-cha-ri công bố về sự cứu chuộc của Đức Chúa Trời, nhận biết rằng con trai mình sẽ là tiên tri của Đấng Chí Cao, đi trước Chúa để dọn đường, và “cho dân Ngài biết sự cứu rỗi, vì được tha tội” (Lu-ca 1:77). Đây là lời tiên tri quan trọng về sứ mạng của Giăng Báp-tít, người sẽ làm phép báp-tem và chỉ về Chúa Giê-xu là Chiên Con của Đức Chúa Trời.

Ứng dụng: Cuộc đời Xa-cha-ri dạy chúng ta nhiều bài học quý giá:

• Đời sống công bình và vâng lời: Dù trong cảnh ngộ không con, Xa-cha-ri và Ê-li-sa-bét vẫn trung tín giữ các điều răn Chúa. Họ là tấm gương về sự kiên trì trong sự kính sợ Đức Chúa Trời.
• Đức tin và sự nghi ngờ: Xa-cha-ri bị câm vì nghi ngờ lời thiên sứ, cho thấy hậu quả của việc thiếu đức tin. Nhưng Chúa vẫn thành tín, và Xa-cha-ri đã được phục hồi, trở thành người công bố lời ngợi khen. Điều này khích lệ chúng ta khi yếu đuối, hãy tiếp tục tin cậy Chúa, vì Ngài vẫn hoàn thành mục đích của Ngài.
• Cầu nguyện và chúc tụng: Xa-cha-ri đã cầu nguyện nhiều năm xin con, và dù câu trả lời đến trễ, nó vẫn đến vào thời điểm hoàn hảo của Chúa. Khi lời cầu nguyện được đáp, ông đã dâng lời tạ ơn và tôn vinh Chúa. Chúng ta cũng nên kiên trì cầu nguyện và luôn sẵn sàng ca ngợi Chúa.

Một Xa-cha-ri khác được nhắc đến trong Cựu Ước là con trai thầy tế lễ Giê-hô-gia-đa. Câu chuyện của ông được ghi trong 2 Sử Ký 24:20-22. Sau khi vua Giô-ách lìa bỏ Đức Giê-hô-va, thần của Đức Chúa Trời cảm động Xa-cha-ri (con trai Giê-hô-gia-đa) đứng dậy quở trách dân Giu-đa: “Đức Giê-hô-va phán như vầy: Cớ sao các ngươi phạm các điều răn của Đức Giê-hô-va, đến nỗi các ngươi không được may mắn? Vì các ngươi đã lìa bỏ Đức Giê-hô-va, nên Ngài cũng lìa bỏ các ngươi.” (2 Sử Ký 24:20). Vua Giô-ách ra lệnh ném đá Xa-cha-ri ngay tại hành lang đền thờ, khiến ông chết. Trong lúc chết, Xa-cha-ri kêu lên: “Nguyện Đức Giê-hô-va xem xét và báo thù cho!” (2 Sử Ký 24:22).

Chúa Giê-xu đã đề cập đến việc này trong Ma-thi-ơ 23:35 khi Ngài quở trách những thầy thông giáo và người Pha-ri-si: “hầu cho hết thảy máu vô tội đổ trên mặt đất sẽ đổ lại trên các ngươi, từ máu A-bên là người công bình cho đến máu Xa-cha-ri, con trai Ba-ra-chi, mà các ngươi đã giết ở giữa khoảng đền thờ và bàn thờ.” Ở đây, Chúa Giê-xu gọi Xa-cha-ri là “con trai Ba-ra-chi”, gây ra sự khác biệt so với tên cha trong 2 Sử Ký (Giê-hô-gia-đa). Nhiều học giả cho rằng “Ba-ra-chi” có thể là tên khác của Giê-hô-gia-đa (có nghĩa “Đức Giê-hô-va chúc phước”), hoặc cũng có thể là một Xa-cha-ri khác – chính là tiên tri Xa-cha-ri (con trai Bê-rê-kia) bị giết sau này. Tuy nhiên, truyền thống Do Thái xem Xa-cha-ri con Giê-hô-gia-đa là vị tiên tri cuối cùng bị giết trong Cựu Ước, và Chúa Giê-xu dùng hình ảnh đó để minh họa cho tội ác chồng chất của dân Do Thái.

Ứng dụng: Xa-cha-ri này dạy chúng ta về lòng can đảm nói lời Chúa ngay cả khi đối diện với sự chống đối và nguy hiểm. Ông đã trung thành với sự kêu gọi của mình, không sợ hãi trước mặt vua hay dân chúng. Đồng thời, câu chuyện nhắc nhở rằng Đức Chúa Trời sẽ báo thù cho những người vô tội và sẽ phán xét mọi sự bất công. Chúng ta được khích lệ hãy đứng vững trong lẽ thật, dù có bị bắt bớ.

Ngoài ba nhân vật chính trên, Kinh Thánh còn đề cập đến nhiều người tên Xa-cha-ri khác:

• Xa-cha-ri, con trai Giê-rô-bô-am II (2 Các Vua 15:8-12) – là vua cuối cùng của Y-sơ-ra-ên thuộc dòng Giê-hu, trị vì chỉ 6 tháng trước khi bị ám sát.
• Xa-cha-ri, con trai của Giê-hô-gia-đa khác (Ê-xơ-ra 8:3) – một người trong dòng dõi Pha-rốt trở về từ Ba-by-lôn.
• Xa-cha-ri, người giúp Ê-xơ-ra đọc luật pháp (Nê-hê-mi 8:4) – đứng bên cạnh Ê-xơ-ra khi ông đọc sách luật cho dân chúng.
• Xa-cha-ri, cha của Gia-xi (hay Gia-xi-nia) trong sách Ê-xê-chi-ên (Ê-xê-chi-ên 8:11) – một trưởng lão thờ hình tượng.
• Xa-cha-ri, người đã bị giết giữa đền thờ và bàn thờ được Chúa Giê-xu nhắc đến trong Ma-thi-ơ 23:35 và Lu-ca 11:51, có thể là tiên tri Xa-cha-ri (con Bê-rê-kia) hoặc Xa-cha-ri con Giê-hô-gia-đa.

Việc có nhiều người cùng tên cho thấy tên Xa-cha-ri phổ biến trong dân Y-sơ-ra-ên, phản ánh niềm tin rằng Đức Giê-hô-va nhớ đến dân Ngài.

Từ những nhân vật Xa-cha-ri trong Kinh Thánh, chúng ta có thể rút ra những nguyên tắc sống đạo quý báu:

1. Tin cậy vào lời hứa của Đức Chúa Trời: Tiên tri Xa-cha-ri nhắc chúng ta rằng Đức Chúa Trời luôn thành tín. Dù thời gian có dài, Ngài vẫn hoàn thành những gì Ngài đã phán. Hãy giữ vững niềm hy vọng vào sự tái lâm của Chúa Giê-xu và sự thành tựu trọn vẹn của vương quốc Ngài.
2. Sống công bình và yêu thương: Lời tiên tri trong Xa-cha-ri 7:9-10 và đời sống của Xa-cha-ri thầy tế lễ dạy chúng ta phải thực hành công lý, lòng thương xót và sự khiêm nhường. Đức tin không chỉ là tín điều, mà phải thể hiện qua hành động.
3. Kiên trì cầu nguyện và chúc tụng: Dù phải chờ đợi lâu, Xa-cha-ri và Ê-li-sa-bét không thôi cầu nguyện. Khi lời cầu được đáp, họ liền dâng lời ngợi khen. Chúng ta cũng hãy “cầu nguyện không thôi” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17) và luôn biết ơn Chúa.
4. Can đảm làm chứng về Chúa: Xa-cha-ri con Giê-hô-gia-đa đã can đảm nói lời Chúa dù phải trả giá bằng mạng sống. Chúng ta được kêu gọi làm chứng về Chúa Giê-xu trong mọi hoàn cảnh, dù gặp khó khăn, bắt bớ.
5. Nhận biết và tôn vinh Chúa Giê-xu Christ: Cả tiên tri Xa-cha-ri và Xa-cha-ri thầy tế lễ đều chỉ về Chúa Giê-xu – một là Đấng Mê-si-a đến, hai là Đấng Cứu Thế đã được báo trước. Chúng ta có đặc ân được biết Chúa Giê-xu cách trọn vẹn hơn, hãy sống xứng đáng với ân điển đó và rao truyền Danh Ngài.

“Xa-cha-ri” không chỉ là một cái tên, mà còn là biểu tượng của những con người trung tín, can đảm, và luôn hướng về Đức Giê-hô-va. Dù là tiên tri loan báo về Chúa Giê-xu, thầy tế lễ được chọn làm cha của Giăng Báp-tít, hay vị tiên tri tử đạo, mỗi nhân vật đều góp phần vào dòng lịch sử cứu rỗi. Qua nghiên cứu về họ, chúng ta được củng cố đức tin và tìm thấy những bài học thiết thực cho hành trình theo Chúa. Hãy để tên Xa-cha-ri nhắc nhở chúng ta rằng “Đức Giê-hô-va đã nhớ đến” dân Ngài, và Ngài cũng đang nhớ đến bạn, yêu thương bạn, và có kế hoạch tốt lành cho đời bạn. Hãy sống xứng đáng với ơn gọi ấy.