Mầu Nhiệm Vượt Qua
Trong niềm tin Cơ Đốc, cụm từ “Mầu Nhiệm Vượt Qua” (tiếng Anh: Paschal Mystery, từ tiếng Hy Lạp “Pascha” - Πάσχα) không đơn thuần chỉ về một sự kiện lịch sử, mà là trung tâm điểm của toàn bộ kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Đó là mầu nhiệm cao cả và sâu nhiệm về sự chết, sự chôn và đặc biệt là sự sống lại vinh hiển của Chúa Cứu Thế Giê-xu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá Mầu Nhiệm Vượt Qua từ gốc rễ Kinh Thánh, ý nghĩa thần học trọng tâm và áp dụng thiết thực cho đời sống đức tin của mỗi Cơ Đốc nhân.
Để hiểu trọn vẹn Mầu Nhiệm Vượt Qua trong Tân Ước, chúng ta phải quay về sự kiện trọng đại trong sách Xuất Ê-díp-tô-ký. Lễ Vượt Qua đầu tiên là dấu mốc giải cứu dân Y-sơ-ra-ên khỏi ách nô lệ tại Ai Cập.
“Vậy, hãy cầm một bó kinh giới nhúng vào huyết trong chậu, rồi bôi lên mày cửa và hai cây trụ cửa; trong các ngươi, chẳng ai được ra khỏi cửa nhà mình cho đến sáng. Đức Giê-hô-va sẽ vượt qua đặng hành hại xứ Ê-díp-tô; khi thấy huyết trên mày cửa, và hai cây trụ cửa, Ngài sẽ vượt qua khỏi cửa đó, không cho kẻ tiêu diệt vào nhà các ngươi đặng hành hại.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:22-23)
Tại đây, chúng ta thấy các yếu tố then chốt:
1. Chiên Con: Phải là chiên con không tì vết, một con đực, giữa một tuổi (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:5). Nó phải bị giết.
2. Huyết: Huyết của chiên con được bôi lên thanh ngang và hai trụ cửa.
3. Sự Vượt Qua (Passover): Từ tiếng Hê-bơ-rơ là Pesach (פֶּסַח), có nghĩa là “vượt qua” hoặc “giữ cho an toàn”. Đức Giê-hô-va “vượt qua” (pass over) những nhà có huyết, bảo vệ họ khỏi sự đoán phạt.
4. Sự Giải Cứu: Sự kiện này dẫn đến tự do, giải phóng dân sự khỏi nhà nô lệ để bước vào giao ước với Đức Chúa Trời.
Lễ Vượt Qua này là một hình bóng, một lời tiên tri bằng hành động về Chiên Con của Đức Chúa Trời sẽ đến. Tiên tri Ê-sai đã mô tả rõ ràng về Đầy Tớ chịu khổ của Đức Giê-hô-va: “Người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương; bởi sự sửa phạt người chịu chúng ta được bình an, bởi lằn roi người chúng ta được lành bịnh.” (Ê-sai 53:5).
Khi Giăng Báp-tít thấy Chúa Giê-xu đến, ông tuyên bố: “Kìa, Chiên Con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi!” (Giăng 1:29). Lời tuyên bố này kết nối trực tiếp Chúa Giê-xu với biểu tượng chiên con của Lễ Vượt Qua. Sứ đồ Phao-lô khẳng định điều này: “Vì Đấng Christ là con sinh lễ Vượt Qua của chúng ta, đã bị giết rồi.” (I Cô-rinh-tô 5:7b).
Sự ứng nghiệm diễn ra cách trọn vẹn trong tuần lễ cuối cùng của Chúa Giê-xu:
- Thời Điểm: Chúa Giê-xu chịu đóng đinh vào đúng ngày Lễ Vượt Qua. Trong lúc những thầy tế lễ trong đền thờ đang giết chiên con cho Lễ Vượt Qua, thì Chiên Con trọn vẹn của Đức Chúa Trời bị giết trên thập tự giá tại Gô-gô-tha.
- Sự Vô Tội: Như chiên con không tì vết, Chúa Giê-xu là Đấng thánh khiết, vô tội. Phi-e-rơ viết: “...biết rằng chẳng phải bởi vật hay hư nát như bạc hoặc vàng mà anh em đã được chuộc khỏi sự ăn ở không ra chi của tổ tiên truyền lại cho mình, bèn là bởi huyết báu của Chiên Con không vết, không chỗ, là Đấng Christ.” (I Phi-e-rơ 1:18-19).
- Huyết Giao Ước Mới: Huyết của chiên con bôi trên cửa nhà bây giờ được thay thế bằng huyết của Chúa Giê-xu rưới ra cho nhiều người được tha tội. Trong bữa Tiệc Ly, Chúa lập giao ước mới: “Rồi Ngài cầm chén, tạ ơn, rồi phán rằng: Các ngươi hãy lấy chén nầy, chia với nhau; vì ta nói cùng các ngươi, ta từ rày về sau không uống trái nho nữa, cho đến khi nước Đức Chúa Trời đến. Đoạn, Ngài lấy bánh, tạ ơn, bẻ ra trao cho môn đồ, mà phán rằng: Nầy là thân thể ta, vì các ngươi mà phó cho; hãy làm sự nầy để nhớ ta. Khi ăn xong, Ngài cũng làm như vậy, lấy chén đưa cho môn đồ, mà phán rằng: Chén nầy là giao ước mới trong huyết ta vì các ngươi mà đổ ra.” (Lu-ca 22:17-20).
Tuy nhiên, Mầu Nhiệm Vượt Qua không dừng lại ở thập tự giá. Nếu Chúa Giê-xu chỉ chết và không sống lại, thì Ngài chỉ là một nạn nhân, và đức tin chúng ta là vô ích (I Cô-rinh-tô 15:17). Do đó, “Vượt Qua” theo nghĩa đầy đủ nhất bao gồm cuộc Vượt Qua từ sự chết sang sự sống.
Sự sống lại của Chúa Giê-xu là yếu tố làm nên “mầu nhiệm” và quyền năng của Tin Lành. Đây không phải là sự hồi sinh (trở lại đời sống cũ để rồi chết lại) mà là sự phục sinh vào một đời sống mới, vinh hiển, bất diệt. Thân thể phục sinh của Ngài vừa có thực thể (người ta có thể chạm vào, Ngài ăn cá nướng), vừa mang tính siêu việt (vào phòng đóng kín cửa).
Sứ đồ Phao-lô gọi đây là một sự biến hóa vĩ đại: “Ngài đã được tỏ ra là Con Đức Chúa Trời với quyền phép, theo thần linh của sự thánh khiết, bởi sự sống lại từ kẻ chết” (Rô-ma 1:4). Sự sống lại xác nhận:
1. Thần Tính của Chúa Giê-xu: Ngài thật là Con Đức Chúa Trời.
2. Sự Đắc Thắng Trọn Vẹn: Ngài đã phá tan quyền lực của tội lỗi và sự chết. “Hỡi sự chết, sự thắng của mầy ở đâu? Hỡi sự chết, cái nọc của mầy ở đâu?” (I Cô-rinh-tô 15:55).
3. Sự Xưng Công Bình cho Chúng Ta: “Ấy vậy, như bởi chỉ một tội mà sự đoán phạt rải khắp hết thảy mọi người thể nào, thì bởi chỉ một sự công bình mà sự xưng công bình, sự ban sự sống, cũng rải khắp cho mọi người thể ấy.” (Rô-ma 5:18).
Do đó, Mầu Nhiệm Vượt Qua là một tổng thể không thể tách rời: Chết – Chôn – Sống Lại. Nó là câu chuyện của sự hy sinh thay thế và chiến thắng vinh quang.
Mầu Nhiệm Vượt Qua hoàn thành những công tác vĩ đại của Đức Chúa Trời:
- Cứu Chuộc (Redemption - từ Hy Lạp: *apolutrōsis* - ἀπολύτρωσις): Chúng ta được mua chuộc khỏi ách nô lệ của tội lỗi và sự chết bằng giá rất cao là huyết báu của Chiên Con (Ê-phê-sô 1:7).
- Giải Hòa (Reconciliation - từ Hy Lạp: *katallagē* - καταλλαγή): Bức tường ngăn cách giữa Đức Chúa Trời thánh khiết và con người tội lỗi đã bị phá đổ. “Vả, ấy là nhờ Ngài mà chúng ta hai đàng (người Do-thái và Dân Ngoại) được hiệp làm một trong một thân, và Ngài đã đổ huyết mình trên thập tự giá để diệt trừ sự thù nghịch.” (Ê-phê-sô 2:16).
- Tân Tạo (New Creation): Sự sống lại của Chúa Giê-xu là trái đầu mùa của sự sáng tạo mới. “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (II Cô-rinh-tô 5:17). Mầu nhiệm này mở ra một kỷ nguyên mới, một thế giới mới nơi sự chết bị tiêu diệt.
Mầu Nhiệm Vượt Qua không phải là một giáo lý xa vời, mà là nền tảng biến đổi đời sống chúng ta hằng ngày.
1. Sống Trong Tự Do và Sự Tha Thứ: Vì Chiên Con đã gánh tội, chúng ta không còn sống dưới ách nô lệ của tội lỗi và sự kết tội. “Cho nên hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 8:1). Chúng ta có thể đến với Đức Chúa Trời cách dạn dĩ, trong đức tin nơi huyết Ngài, để nhận lấy sự tha thứ mỗi ngày.
2. Đồng Chết và Đồng Sống Lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-11): Báp-tem là dấu hiệu bề ngoài của mầu nhiệm này. Khi chìm xuống nước, chúng ta đồng chôn với Ngài trong sự chết Ngài. Khi được đem lên khỏi nước, chúng ta đồng sống lại với Ngài để bước đi trong đời sống mới. Điều này có nghĩa thực tế là chúng ta phải “tính mình như chết về tội lỗi và như sống cho Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 6:11). Mỗi ngày, chúng ta từ bỏ con người cũ, những thói quen tội lỗi, và để quyền năng phục sinh của Chúa Thánh Linh cai trị, sinh ra bông trái Thánh Linh.
3. Sống Với Niềm Hy Vọng Vững Chắc: Sự phục sinh của Chúa Giê-xu là bảo đảm cho sự phục sinh và sự sống đời đời của chúng ta. “Ngài sẽ biến hóa thân thể hèn mạt chúng ta ra giống như thân thể vinh hiển Ngài, y theo quyền phép Ngài có để phục muôn vật lại” (Phi-líp 3:21). Dù đối diện với bệnh tật, khổ đau hay cái chết, chúng ta vẫn có niềm hy vọng trọn vẹn vì biết rằng sự chết không phải là dấu chấm hết, mà là cánh cửa bước vào sự sống đời đời.
4. Sống Với Sứ Mạng Truyền Giáo: Chúng ta được kêu gọi để rao truyền Tin Lành về Mầu Nhiệm Vượt Qua này cho thế giới. Đó là thông điệp duy nhất có quyền năng cứu rỗi: “Vả, Đức Chúa Jêsus Christ đã chịu chết vì tội lỗi chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã được chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại, theo lời Kinh Thánh” (I Cô-rinh-tô 15:3-4). Đời sống chúng ta phải phản chiếu niềm vui và sự tự do của người đã được giải cứu.
Mầu Nhiệm Vượt Qua là trái tim của Cơ Đốc giáo. Nó bắt đầu từ hình bóng chiên con trong Cựu Ước, ứng nghiệm trọn vẹn nơi thân vị và công tác của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá và từ trong mồ trống, và tiếp tục được thể hiện trong đời sống của Hội Thánh và từng tín hữu. Đây không chỉ là một sự kiện quá khứ, mà là một thực tại hiện tại và tương lai đang định hình đức tin và hành trình của chúng ta.
Hôm nay, Đức Chúa Trời mời gọi mỗi chúng ta đặt đức tin nơi Chiên Con đã bị giết và nay đang sống. Hãy để mầu nhiệm cao cả này – sự chết thế tội và sự sống lại chiến thắng – thấm nhuần vào từng suy nghĩ, lời nói và hành động của chúng ta. Khi chúng ta sống trong ánh sáng của sự phục sinh, chúng ta trở nên những chứng nhân sống động về quyền năng biến đổi của Phúc Âm, loan báo rằng Chúa chúng ta đã chiến thắng, và trong Ngài, chúng ta cũng chiến thắng.
“Nhưng ta tạ ơn Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho chúng ta sự thắng, bởi Đức Chúa Jêsus Christ, Chúa chúng ta.” (I Cô-rinh-tô 15:57)