Giô-an-na trong Kinh Thánh
Trong số những môn đồ đi theo và phục vụ Chúa Giê-xu, có những nhân vật nổi bật như Phi-e-rơ, Giăng, Ma-ri Ma-đơ-len. Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng ghi lại tên những người, đặc biệt là các tín nữ, mà đời sống và sự cống hiến thầm lặng của họ là một phần không thể thiếu trong chức vụ của Đấng Christ. Một trong những nhân vật đặc biệt như vậy là Giô-an-na. Dù chỉ được nhắc đến hai lần trong Tân Ước, nhưng qua đó, chúng ta có thể thấy được một hình mẫu về đức tin, lòng biết ơn, sự trung tín và tinh thần đồng công trong công việc Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá về con người, bối cảnh và bài học thuộc linh từ cuộc đời của Giô-an-na.
I. Khảo Sát Phân Đoạn Kinh Thánh Về Giô-an-na
Giô-an-na được đề cập trong hai phân đoạn thuộc sách Phúc Âm Lu-ca, một sách được biết đến với cái nhìn tỉ mỉ và đề cao vai trò của phụ nữ trong chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
1. Lu-ca 8:1-3 – Giô-an-na Trong Đoàn Tuỳ Tùng Của Chúa Giê-xu
"Kế đó, Đức Chúa Jêsus đi khắp các thành các làng, giảng dạy và rao truyền tin lành của nước Đức Chúa Trời. Có mười hai sứ đồ ở với Ngài. Cũng có mấy người đàn bà đã được cứu khỏi tà ma và chữa lành bịnh: Ma-ri, gọi là Ma-đơ-len, người đã được giải cứu khỏi bảy quỉ dữ; Gian-nơ vợ Chu-xa, là quan nội vụ của vua Hê-rốt, Su-xan-nơ và nhiều người khác, lấy của cải mình mà giúp cho Đức Chúa Jêsus cùng môn đồ." (Lu-ca 8:1-3)
Đây là một khung cảnh độc đáo và mang tính cách mạng trong xã hội Do Thái thế kỷ thứ nhất. Chúa Giê-xu không chỉ có nhóm mười hai sứ đồ nam giới đi theo, mà còn có một nhóm các tín nữ đi cùng trong hành trình rao giảng của Ngài. Họ không chỉ là những thính giả thụ động, mà là những người “phục vụ” (theo nguyên ngữ Hy Lạp diakoneō - διακονέω), và cách cụ thể là dùng chính của cải, tài sản vật chất Chúa ban để chu cấp, hỗ trợ cho nhu cầu của Chúa và cả đoàn. Trong danh sách này, Giô-an-na được giới thiệu với một đặc điểm nhận dạng rất rõ: bà là “vợ của Chu-xa, quản gia của vua Hê-rốt”.
2. Lu-ca 24:10 – Giô-an-na Trong Biến Cố Phục Sinh
"Ấy là Ma-ri Ma-đơ-len, Gian-nơ, và Ma-ri mẹ của Gia-cơ, cùng các đàn bà khác đi với mình, đã tỏ những sự đó cho các sứ đồ hay." (Lu-ca 24:10)
Sau khi Chúa Giê-xu sống lại, các bà là những người đầu tiên được thiên sứ báo tin và đầu tiên trông thấy ngôi mộ trống. Họ vội vã chạy đi báo tin này cho các sứ đồ. Trong câu 10, tên của Giô-an-na lại một lần nữa xuất hiện, đứng cùng với Ma-ri Ma-đơ-len và các bà khác, khẳng định vị trí của bà trong nhóm những người nữ trung tín theo Chúa cho đến giờ phút quan trọng nhất của lịch sử—sự phục sinh. Điều này cho thấy sự trung tín của bà không ngừng lại ở việc hỗ trợ tài chính, mà là một đức tin gắn bó, bám theo Chúa cả trên đường thập tự và đến tận ngôi mộ.
II. Phân Tích Nhân Vật Và Bối Cảnh
1. Ý Nghĩa Tên Gọi và Thân Thế:
Tên “Giô-an-na” (tiếng Hy Lạp: Iōanna - Ἰωάννα) là dạng nữ của “Giăng” (Iōannēs), có nguồn gốc từ tiếng Hê-bơ-rơ Yehôchânân (יהוֹחָנָן), mang nghĩa “Đức Giê-hô-va đã ban ân huệ” hoặc “Đức Giê-hô-va nhân từ”. Điều này trở nên vô cùng ý nghĩa khi đối chiếu với cuộc đời bà: bà thật sự là một người nhận được ân huệ lớn từ Chúa—được chữa lành—và đáp lại bằng một đời sống biết ơn.
Thân thế của bà rất đặc biệt: “vợ của Chu-xa, quản gia của vua Hê-rốt”. “Chu-xa” (tiếng Hy Lạp: Chouzās) có lẽ là một viên chức cao cấp (quản gia - epitropos - ἐπίτροπος) trong cung đình của Hê-rốt An-ti-pa, vua chư hầu cai trị Ga-li-lê. Điều này cho thấy:
- Giô-an-na thuộc tầng lớp thượng lưu, giàu có: Gia đình bà có địa vị xã hội và của cải đáng kể, điều này giải thích cho khả năng “lấy của cải mình mà giúp đỡ” của bà.
- Bà sống trong một môi trường đầy nguy hiểm và thế tục: Cung đình Hê-rốt nổi tiếng với sự xa hoa, chính trị lọc lừa và thù địch với các phong trào tôn giáo (như vụ giết Giăng Báp-tít). Việc bà trở thành môn đồ của Chúa Giê-xu, một nhân vật bị giới lãnh đạo Do Thái và có lẽ cả Hê-rốd nghi ngờ, là một bước đi đầy liều lĩnh và can đảm về mặt xã hội lẫn chính trị.
2. Động Cơ Phục Vụ: Lòng Biết Ơn Vì Được Chữa Lành
Lu-ca ghi rõ bà là một trong những người “đã được cứu khỏi tà ma và chữa lành bịnh”. Mặc dù Kinh Thánh không mô tả chi tiết bà được chữa lành bệnh gì hay giải cứu khỏi ám ảnh nào, nhưng điều quan trọng là chúng ta biết động cơ chính yếu của bà. Đây không phải là sự bố thí của một người giàu muốn lấy danh tiếng, càng không phải sự tò mò của giới thượng lưu. Đây là sự đáp trả của một tấm lòng đã chạm đến ân điển chữa lành thể xác và tâm linh từ chính Chúa Giê-xu. Sự phục vụ của bà bắt nguồn từ mối quan hệ cá nhân với Đấng Christ và lòng biết ơn sâu xa.
III. Bài Học Ứng Dụng Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Cuộc đời Giô-an-na, dù chỉ được phác họa vài nét, để lại cho chúng ta những bài học thuộc linh sâu sắc và thiết thực.
1. Phục Vụ Chúa Từ Chính Những Gì Chúa Đã Ban
Giô-an-na không than phiền rằng bà không có “ơn” giảng dạy hay chữa bệnh như các sứ đồ. Bà nhìn thấy nguồn lực mình có—của cải vật chất—và dùng nó cách trực tiếp và thiết thực nhất để hỗ trợ công việc Chúa. Bài học cho chúng ta là: sự phục vụ không phân biệt cao thấp. Dù bạn có tài năng gì (tài chính, thời gian, kỹ năng nấu ăn, khả năng tổ chức, lời cầu nguyện), hãy dâng nó lên cho Chúa. Sự đóng góp “hậu phương” của bà là yếu tố sống còn để Chúa Giê-xu và các sứ đồ có thể di chuyển và tập trung vào chức vụ rao giảng.
2. Đức Tin Dẫn Đến Hành Động Cụ Thể Và Liều Lĩnh
Việc một phụ nữ có địa vị như bà công khai đi theo một thầy Rabbi lang thang là điều gây sốc trong xã hội thời đó. Hơn nữa, chồng bà lại làm việc cho Hê-rốt—kẻ thù tiềm tàng của Chúa. Điều này đòi hỏi một đức tin mạnh mẽ và sự sẵn sàng chịu rủi ro. Đức tin chân thật luôn đòi hỏi sự dấn thân, có lúc phải trả giá về mặt xã hội, danh tiếng hoặc thậm chí an toàn cá nhân. Cơ Đốc nhân ngày nay được kêu gọi sống đức tin cách can đảm, không chỉ trong nhà thờ mà ở nơi làm việc, trong gia đình và cộng đồng.
3. Sự Trung Tín Trong Hành Trình Dài Hạn
Giô-an-na không chỉ xuất hiện ở thời điểm thuận lợi (khi Chúa được hoan nghênh ở Ga-li-lê) mà còn hiện diện vào giờ phút tăm tối nhất: bà đã theo Chúa lên Giê-ru-sa-lem, chứng kiến thập tự giá (theo suy luận từ Lu-ca 23:49, 55), và là một trong những người đầu tiên chạy đến mộ. Sự trung tín của bà được thử nghiệm và chứng minh qua thời gian và nghịch cảnh. Đời sống Cơ Đốc không phải là một cuộc chạy nước rút cảm xúc, mà là một hành trình marathon của sự trung tín, kiên trì trong sự thờ phượng, học hỏi Lời Chúa và phục vụ, dù hoàn cảnh có thế nào.
4. Tinh Thần Đồng Công Trong Hội Thánh
Giô-an-na không phục vụ một mình. Bà là một phần của một nhóm các tín nữ (Ma-ri Ma-đơ-len, Su-xan-nơ…) và hợp tác với các sứ đồ. Điều này vẽ nên hình ảnh đẹp về sự hiệp một trong Đấng Christ, nơi mỗi người dùng ân tứ khác nhau để góp phần xây dựng thân thể. Hội Thánh Chúa cần cả những người giảng trên bục giảng lẫn những người hỗ trợ phía sau, cả người lãnh đạo lẫn người phục vụ thực tế. Mỗi phần việc đều quý giá.
Kết Luận
Giô-an-na có lẽ không bao giờ nghĩ rằng tên mình sẽ được lưu lại trong Sách Sự Sống và được các thế hệ sau nghiên cứu, nhắc đến. Bà chỉ đơn giản sống với một tấm lòng biết ơn vì đã được Chúa chạm đến, và đáp lại bằng tất cả những gì mình có. Từ một phụ nữ quyền quý trong cung vua, bà bước ra đi theo một Đấng Thầy nghèo, phục vụ Ngài cách khiêm nhường và trung tín cho đến cùng.
Cuộc đời bà là một minh chứng hùng hồn cho lời dạy của Chúa Giê-xu: “Ai đã được tha nhiều, thì yêu mến nhiều” (Lu-ca 7:47). Càng nhận biết mình được tha thứ và chữa lành khỏi tội lỗi và sự hư mất, chúng ta càng có động lực để yêu mến và phục vụ Chúa cách nhiệt thành. Giô-an-na mời gọi mỗi chúng ta hôm nay tự hỏi: “Tôi đã nhận được ân điển gì từ Chúa? Và tôi sẽ dùng những gì Ngài ban – dù là tiền bạc, thời gian, tài năng hay địa vị – để phục vụ Ngài và Hội Thánh Ngài cách cụ thể và trung tín như thế nào?”
Ước mong hình ảnh của Giô-an-na – người nữ trung tín, biết ơn và dấn thân – sẽ khích lệ chúng ta sống một đời sống Cơ Đốc có chiều sâu, không phô trương nhưng đầy quyền năng, góp phần vào công việc lớn lao của Vương Quốc Đức Chúa Trời.