Ma-ri Ở Bê-tha-ni Trong Kinh Thánh
Trong vườn hoa đức tin của Tân Ước, Ma-ri ở Bê-tha-ni nổi lên như một bông huệ trắng tinh khiết, tỏa hương thơm của sự hiểu biết thuộc linh sâu sắc, tình yêu thương nồng nàn và sự thờ phượng tuyệt đối dành cho Chúa Giê-xu. Không phải là một nhân vật có nhiều lời nói, nhưng qua ba sự kiện then chốt được ghi lại, Ma-ri đã để lại một bài học bất hủ về bản chất của mối tương ghen thật với Đấng Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá cuộc đời, hành động và di sản thuộc linh của Ma-ri ở Bê-tha-ni, qua đó rút ra những nguyên tắc sống động cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Ma-ri là chị em với Mác-ta và La-xa-rơ, sống tại làng Bê-tha-ni (có nghĩa tiếng Hê-bơ-rơ "בֵּית עֳנִי" (Beth ‘Any) – "nhà của kẻ khốn cùng/nghèo khó", hoặc theo một cách giải nghĩa khác là "nhà của trái chà là"), một ngôi làng cách Giê-ru-sa-lem khoảng 3 km về phía đông (Giăng 11:18). Ngôi nhà này được mô tả như một nơi Chúa Giê-xu yêu mến và thường lui tới để nghỉ ngơi, tĩnh dưỡng giữa những chuyến hành trình đầy mệt nhọc (Mác 11:11). Điều quan trọng cần phân biệt Ma-ri này với các Ma-ri khác trong Kinh Thánh: Ma-ri mẹ Chúa Giê-xu, Ma-ri Ma-đơ-len (người được giải cứu khỏi bảy quỷ), và Ma-ri vợ của Cơ-lê-ô-pa. Sự khác biệt rõ ràng nhất nằm ở mối liên hệ gia đình và địa danh Bê-tha-ni.
Chân dung thuộc linh của Ma-ri được phác họa sống động qua ba phân đoạn Kinh Thánh then chốt, mỗi phân đoạn tiết lộ một khía cạnh sâu sắc trong mối quan hệ của bà với Chúa.
1. Ma-ri Ngồi Dưới Chân Chúa: Sự Lựa Chọn Phần Tốt Nhất (Lu-ca 10:38-42)
Trong chuyến viếng thăm tại nhà hai chị em, khi Mác-ta "mảng việc vặn vẹo" (tiếng Hy Lạp: περισπάω – perispáō, có nghĩa là bị kéo đi, phân tâm, rối trí bởi nhiều việc phục vụ) thì Ma-ri "ngồi dưới chân Đức Chúa Jêsus mà nghe lời Ngài" (Lu-ca 10:39). Hành động "ngồi dưới chân" (παρακαθίσασα πρὸς τοὺς πόδας – parakathísasa pròs toùs pódas) là tư thế của một môn đồ chính thức, thể hiện sự thuận phục, khao khát học hỏi và lắng nghe. Khi Mác-ta phàn nàn, Chúa Giê-xu đáp: "Mác-ta, Mác-ta, ngươi lo lắng và bối rối về nhiều việc; nhưng có một việc cần mà thôi. Ma-ri đã lựa chọn phần tốt, là phần không có ai cất lấy được." (Lu-ca 10:41-42).
Chữ "phần" trong nguyên ngữ Hy Lạp là μερίς (merís), chỉ phần ăn, phần sản nghiệp hay sự lựa chọn. Ma-ri đã chọn phần sản nghiệp thuộc linh, phần không thể bị tước đoạt – đó là chính Chúa và Lời của Ngài. Đây không phải là sự lên án công việc phục vụ, mà là sự sắp xếp thứ tự ưu tiên: sự hiện diện trước hành động, tương giao trước công việc.
2. Ma-ri Xức Dầu Cho Chúa: Hành Động Thờ Phượng Đắt Giá (Giăng 12:1-8; Ma-thi-ơ 26:6-13; Mác 14:3-9)
Sáu ngày trước lễ Vượt Qua, tại một bữa tiệc trong nhà Si-môn (người từng bị phung), Ma-ri đã thực hiện một hành động gây chấn động: "Ma-ri lấy một cân dầu cam tùng hương thật, rất quí giá, xức chân Đức Chúa Jêsus, và lấy tóc mình mà lau" (Giăng 12:3). Cần phân tích chi tiết:
- Chất liệu: "Một cân dầu cam tùng hương thật" – theo nguyên ngữ Hy Lạp là λίτραν μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου (lítran mýrou nárdu pistikês polytímou). "Lit-ra" là đơn vị đo lường khoảng 327 gram. "Pistikos" có thể có nghĩa là "chân thật/nguyên chất" hoặc theo một số học giả là chỉ một loại nard thơm quý. Dù hiểu theo cách nào, đây là một bình dầu có giá trị rất cao, tương đương với tiền công của một người lao động trong 300 ngày (Mác 14:5).
- Hành động: Bà bẻ cái bình (Mác 14:3) – một cử chỉ không thể đảo ngược, thể hiện sự dâng hiến trọn vẹn, không giữ lại chút nào. Xức trên đầu Chúa (Ma-thi-ơ, Mác) tượng trưng cho việc xức dầu cho Vua; xức trên chân và lấy tóc lau (Giăng) thể hiện sự tôn kính và khiêm nhường sâu sắc nhất.
- Phản ứng: Các môn đồ (đứng đầu là Giu-đa Ích-ca-ri-ốt) bực tức, cho là "phí của". Nhưng Chúa Giê-xu bênh vực Ma-ri: "Hãy để mặc người; sao các ngươi làm rầy người? Người đã làm một việc tốt cho ta... Người đã lấy dầu thơm xức trên mình ta để chuẩn bị chôn cất ta." (Mác 14:6,8). Chúa tuyên bố hành động này sẽ được nhắc đến khắp thế gian như một gương thờ phượng.
Ma-ri, bằng trực giác thuộc linh hiếm có, đã hiểu được điều các môn đồ còn mơ hồ: Chúa sắp chịu chết và được chôn cất. Hành động của bà là lời tuyên xưng bằng cử chỉ về thân vị và sự chết của Đấng Christ.
3. Ma-ri Trong Sự Kiện La-xa-rơ Sống Lại: Đức Tin và Sự Quỳ Phục (Giăng 11:1-45)
Khi La-xa-rơ đau nặng, hai chị em đã sai người đi tìm Chúa với lời nhắn đầy ý nghĩa: "Lạy Chúa, nầy, kẻ Chúa yêu mắc bệnh." (Giăng 11:3). Họ biết mình được Chúa yêu và tin cậy vào tình yêu đó. Khi Chúa đến sau bốn ngày La-xa-rơ chết, Mác-ta ra đón trước. Còn Ma-ri, khi được gọi, "vội vàng đứng dậy" và đến cùng Chúa. Hành động "vội vàng" (ταχέως – tachéōs) cho thấy lòng khao khát được ở cùng Ngài trong lúc đau buồn. Khi thấy Chúa, bà sấp mình dưới chân Ngài và nói lời giống hệt chị mình: "Lạy Chúa, nếu Chúa có đây, thì em tôi không chết!" (Giăng 11:32).
Nhưng khung cảnh và thái độ có sự khác biệt tế nhị. Sự quỳ phục (πέπτωκεν – péptōken, thì hoàn thành – diễn tả một trạng thái sấp mình xuống) của Ma-ri thể hiện sự đầu phục, đau buồn và trông cậy hoàn toàn vào Chúa, ngay cả khi không hiểu. Chính trong bối cảnh này, Chúa Giê-xu đã bày tỏ mình là "sự sống lại và sự sống" (Giăng 11:25) trước khi phục sinh La-xa-rơ.
Từ ba sự kiện trên, chúng ta có thể tổng kết một số đặc điểm tâm linh then chốt của Ma-ri ở Bê-tha-ni:
1. Một Tâm Linh Chiêm Nghiệm và Biết Lắng Nghe: Ma-ri ưu tiên việc lắng nghe Lời Chúa. Bà hiểu rằng mọi sự phục vụ hiệu quả phải bắt nguồn từ sự nghe và suy ngẫm Lời Ngài.
2. Một Trực Giác Thuộc Linh Sâu Sắc: Trong khi các môn đồ tranh cãi về địa vị (Lu-ca 22:24) và hiểu lầm về vương quốc, Ma-ri duy nhất nhận ra và hành động theo sự thật về sự chết sắp tới của Chúa. Bà "ngửi" được hương thơm của sự hy sinh.
3. Một Tình Yêu Hy Sinh và Không Tính Toán: Tình yêu của Ma-ri dành cho Chúa không so đo thiệt hơn. Bà sẵn sàng dâng điều quý giá nhất (của cải, danh dự - dùng tóc lau chân là hành động rất khiêm nhường của người phụ nữ), không màng đến dư luận hay sự phán xét của người đời.
4. Một Tấm Lòng Nhạy Cảm và Biết Quỳ Phục: Trong nỗi đau, phản ứng đầu tiên của bà là tìm đến và phủ phục dưới chân Chúa. Đó là thái độ của một tạo vật nhận biết sự hữu hạn của mình trước Đấng Tạo Hóa toàn năng.
Gương của Ma-ri ở Bê-tha-ni không chỉ để ngưỡng mộ, mà còn để bắt chước. Dưới đây là những áp dụng cụ thể:
1. Ưu Tiên Cho Giờ Tĩnh Nguyện "Dưới Chân Chúa": Trong một thế giới bận rộn và đầy phân tâm (như Mác-ta), Chúa vẫn mời gọi chúng ta chọn "một việc cần mà thôi". Điều này đòi hỏi chúng ta phải chủ động dành thì giờ mỗi ngày để ở một mình với Chúa, lắng nghe Lời Ngài qua Kinh Thánh trong sự cầu nguyện. Đây không phải là việc làm thêm, mà là nguồn sống và nền tảng cho mọi hoạt động khác.
2. Thờ Phượng Bằng Sự Hy Sinh Cá Nhân: Thờ phượng thật luôn có giá. Chúa Giê-xu đánh giá cao sự dâng hiến "rất quí giá" của Ma-ri. Sự thờ phượng của chúng ta ngày nay có thể không phải là bình dầu thơm, nhưng là thời gian, tài năng, tài chính, danh tiếng, hay sự thoải mái cá nhân mà chúng ta sẵn sàng "bẻ ra" để dâng lên cho Chúa một cách vô điều kiện. Hãy tự hỏi: "Tôi đang dâng cho Chúa điều gì thực sự có 'giá trị' đối với tôi?"
3. Phát Triển Nhạy Cảm Thuộc Linh: Ma-ri có thể "nghe" được điều Chúa không nói ra trực tiếp (sự chết của Ngài). Chúng ta phát triển sự nhạy cảm thuộc linh này bằng cách ở gần Chúa, làm quen với tiếng Ngài và vâng lời trong những điều nhỏ. Điều này giúp chúng ta nhận biết ý muốn Chúa trong những quyết định và hiểu được sự dẫn dắt của Ngài giữa những nghịch cảnh.
4. Tìm Đến Chúa Trong Mọi Hoàn Cảnh, Đặc Biệt Là Lúc Đau Buồn: Khi đối diện với mất mát, thất vọng hay bệnh tật, thái độ đầu tiên của chúng ta nên là "vội vàng đứng dậy" và đến sấp mình dưới chân Chúa, thay vì than trách hoặc xa cách Ngài. Sự quỳ phục trong đau đớn là một hình thức mạnh mẽ của đức tin.
5. Bênh Vực Giá Trị Của Sự Tĩnh Lặng và Chiêm Nghiệm: Trong một Hội Thánh đôi khi quá đề cao sự bận rộn và thành tích, chúng ta cần nhắc nhở nhau và tạo không gian cho "phần của Ma-ri" – những người có tâm hồn chiêm nghiệm, yêu sự cầu nguyện và lắng nghe. Cả Mác-ta lẫn Ma-ri đều cần thiết, nhưng Ma-ri nhắc chúng ta về cội nguồn của mọi sự.
Ma-ri ở Bê-tha-ni không phải là một siêu nhân thuộc linh. Bà là một tín đồ bình thường sống trong một gia đình bình thường, nhưng có một tấm lòng bất thường hướng về Chúa Giê-xu. Bà đã lựa chọn phần sản nghiệp không ai cất lấy được – đó là chính Con Đức Chúa Trời. Bà đã thờ phượng bằng một sự hy sinh khiến cả thiên đàng chú ý. Và bà đã tìm thấy sự an ủi trong sự quỳ phục hoàn toàn dưới chân Ngài.
Chúa Giê-xu đã hứa rằng hành động xức dầu của Ma-ri sẽ được truyền rao khắp thế giới (Mác 14:9). Ngày nay, qua Lời Chúa, câu chuyện về bà vẫn đang rao truyền và mời gọi mỗi chúng ta: Hãy dừng lại, ngồi xuống, lắng nghe. Hãy yêu Chúa cách nồng nàn, không tính toán. Hãy dâng cho Ngài điều quý giá nhất. Vì trong mắt Chúa, một tấm lòng biết lắng nghe và yêu mến Ngài trên hết mọi sự vẫn luôn là "phần tốt" và là của lễ đẹp lòng Ngài nhất.
"Hãy dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em." (Rô-ma 12:1)