Cleopas Là Ai Trong Kinh Thánh?
Trong số những nhân vật phụ nhưng lại đóng vai trò then chốt trong các câu chuyện Kinh Thánh, Cleopas (hay Cơ-lê-ô-pa) nổi lên như một hình ảnh đầy cảm động và chân thực về hành trình đức tin của một Cơ Đốc nhân. Ông chỉ xuất hiện duy nhất một lần, trong một phân đoạn Kinh Thánh đẹp đẽ và đầy mặc khải: câu chuyện về hai môn đồ trên đường đến làng Emmaus (Lu-ca 24:13-35). Tuy chỉ được nhắc tên một lần, nhưng cuộc gặp gỡ của ông với Chúa Giê-xu Phục Sinh đã để lại cho chúng ta những bài học sâu sắc về sự thất vọng, sự mặc khải, và niềm vui được tái khám phá Chúa.
I. Danh Tính và Bối Cảnh Kinh Thánh của Cleopas
Cleopas (tiếng Hy Lạp: Κλεόπας, Kleopas) là tên được chép trong Lu-ca 24:18: "Người tên là Cơ-lê-ô-pa trả lời rằng: Có một mình ông là khách lạ ở thành Giê-ru-sa-lem, mà không biết sự đã xảy ra ở đó mấy ngày nay sao?" (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
A. Tên Gọi và Khả Năng Đồng Nhất Nhân Vật:
Các học giả Kinh Thánh thường đặt câu hỏi liệu Cleopas có phải là một người khác với "Clopas" được nhắc đến trong Giăng 19:25 hay không. Giăng 19:25 chép: "Đứng gần thập tự giá của Đức Chúa Jêsus, có mẹ Ngài, với chị mẹ Ngài là Ma-ri vợ Cơ-lê-ô-ba, và Ma-ri Ma-đơ-len." Tên "Cơ-lê-ô-ba" trong tiếng Hy Lạp là Κλωπᾶς (Klōpas). Sự khác biệt về nguyên âm có thể do phương ngữ hoặc cách phiên âm khác nhau. Nếu đây là cùng một người, thì Cleopas chính là chồng của một Ma-ri, và là cậu (dượng) của Chúa Giê-xu. Điều này giải thích tại sao ông lại "buồn bã" (câu 17) và thất vọng sâu sắc về cái chết của Chúa, vì không chỉ là một môn đồ, mà còn có thể là một người thân trong gia đình.
B. Người Bạn Đồng Hành Vô Danh:
Điều thú vị là người bạn đồng hành với Cleopas không được nêu tên. Một số truyền thống cho rằng đó có thể là vợ ông (Ma-ri), hoặc một môn đồ khác như Si-môn, Phi-e-rơ, hoặc thậm chí là Lu-ca, tác giả sách Phúc Âm. Sự vô danh này mang tính biểu tượng, cho phép mỗi chúng ta – những người đọc – có thể đặt mình vào vị trí của người môn đồ thứ hai ấy, cùng bước đi, cùng thất vọng và cùng được Chúa mở mắt.
II. Phân Tích Chuyên Sâu Phân Đoạn Lu-ca 24:13-35: Hành Trình Đức Tin
Câu chuyện về Cleopas là một kiệt tác văn chương và thần học của Lu-ca, có thể được chia thành ba chương: Sự Thất Vọng và Mù Quáng Thuộc Linh, Sự Mặc Khải Qua Lời Chúa, và Sự Nhận Biết Qua Bẻ Bánh.
A. Trạng Thái Tâm Linh Ban Đầu (Câu 13-24):
Hai môn đồ đang rời khỏi Giê-ru-sa-lem, biểu tượng cho sự rời xa trung tâm của niềm hy vọng. Họ "nói chuyện với nhau về mọi sự đã xảy ra" (câu 14) và "mặt buồn" (câu 17). Từ Hy Lạp được dùng cho "buồn" là σκυθρωποί (skythrōpoi), mang nghĩa sắc mặt u ám, ảm đạm, phản chiếu tâm hồn tan vỡ. Chúa Giê-xu hỏi họ: "Các ngươi nói chuyện chi với nhau vậy?" (câu 17). Câu trả lời của Cleopas cho thấy một đức tin bị tổn thương:
- Họ nhận biết Chúa Giê-xu là "một đấng tiên tri, quyền năng trong việc làm và lời nói" (câu 19).
- Họ kỳ vọng Ngài là Đấng "sẽ chuộc dân Y-sơ-ra-ên" (câu 21) – một Đấng Mê-si-a chính trị theo quan niệm trần tục.
- Họ biết về ngôi mộ trống và lời chứng của các phụ nữ, nhưng họ nói: "còn Ngài thì họ không thấy" (câu 24). Họ có tất cả dữ kiện, nhưng thiếu sự mặc khải và đức tin để kết nối chúng.
B. Bài Giảng Kinh Thánh Vĩ Đại Trên Đường (Câu 25-27):
Đây là trọng tâm thần học của câu chuyện. Chúa Giê-xu quở trách họ: "Hỡi kẻ dại dột, có lòng chậm tin..." (câu 25). Từ "dại dột" (ἀνόητοι, anoētoi) không có nghĩa ngu ngốc, mà là "không suy nghĩ thấu đáo", thiếu sự hiểu biết thuộc linh. Sau đó, Ngài thực hiện một buổi giải kinh vĩ đại: "Ngài bèn bắt đầu từ Môi-se rồi kế đến mọi đấng tiên tri mà cắt nghĩa cho hai người đó những lời chỉ về Ngài trong cả Kinh Thánh." (câu 27). Chúa Giê-xu đã chỉ cho họ thấy rằng toàn bộ Cựu Ước – Luật Pháp (Môi-se), Thi Thiên, và Các Tiên Tri – đều hướng về Ngài, về sự chịu đau đớn rồi mới bước vào vinh hiển của Đấng Christ (câu 26). Sứ điệp này đảo ngược hoàn toàn quan niệm về một Đấng Mê-si-a vinh quang trần thế của họ.
C. Khoảnh Khắc Mở Mắt (Câu 28-32):
Khi gần đến làng, Chúa Giê-xu "làm như muốn đi xa hơn" (câu 28). Đây là sự tôn trọng tự do của con người. Cleopas và bạn ông đã "nài ép Ngài" (cừ Hy Lạp: παρεβιάσαντο, parebiasanto - một sự nài nỉ mạnh mẽ, khẩn thiết). Chính thái độ mời Chúa ở lại đã dẫn đến sự mặc khải trọn vẹn. "Lúc Ngài ngồi ăn với họ, thì lấy bánh, tạ ơn, đoạn, bẻ ra trao cho hai người." (câu 30). Cử chỉ "bẻ bánh" này là chìa khóa. Nó nhắc họ nhớ đến Bữa Tiệc Ly (Lu-ca 22:19) và vô số những lần Chúa từng làm trước đây. Ngay lúc đó, "mắt hai người liền mở ra, mà nhìn biết Ngài" (câu 31). Từ "mở ra" (διηνοίχθησαν, diēnoichthēsan) cũng được dùng trong câu 32: "Trong khi Ngài nói chuyện và giải nghĩa Kinh Thánh cho chúng ta, lòng chúng ta há chẳng nóng nảy trong chúng ta sao?" Trái tim được Lời Chúa làm cho "nóng nảy" đi trước, rồi đôi mắt mới được mở ra trong sự hiệp thông (bẻ bánh).
D. Hành Động Chứng Nhân Ngay Lập Tức (Câu 33-35):
Không cần chờ đợi, dù đêm đã xuống, họ lập tức đứng dậy trở lại Giê-ru-sa-lem – nơi mà trước đó họ đã rời bỏ trong thất vọng. Giờ đây, họ trở về với niềm vui và sự vội vàng của những người làm chứng. Họ trở thành những sứ giả đầu tiên loan báo Chúa Phục Sinh cho chính các sứ đồ: "Thì hai người thuật lại các điều đã xảy ra dọc đường, và nhìn biết Ngài lúc bẻ bánh là thể nào." (câu 35). Cleopas, từ một người thất vọng rời bỏ cộng đồng, đã trở thành một nhà truyền giáo nhiệt thành.
III. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Hành trình của Cleopas là hành trình điển hình của mỗi chúng ta. Dưới đây là những bài học có thể áp dụng:
1. Nhận Biết Sự Hiện Diện Của Chúa Trong Những Khoảnh Khắc "Bình Thường" Và Thất Vọng:
Chúa Giê-xu đến với Cleopas không phải trong đền thờ lộng lẫy hay một khải tượng ngoạn mục, mà trên một con đường thông thường, trong lúc ông đang chìm trong nỗi buồn và thất bại. Chúa vẫn đang bước đi bên cạnh chúng ta trong những ngày tháng tẻ nhạt, mất mát, hay khi chúng ta cảm thấy xa cách Ngài nhất. Hãy tập nhận biết sự hiện diện của Ngài qua sự bình an lạ thường, qua một câu Kinh Thánh chợt hiện ra trong tâm trí, hay qua lời an ủi của một anh em.
2. Để Lời Chúa "Đốt Nóng" Lại Tấm Lòng:
Chúng ta dễ rơi vào tình trạng "biết" Kinh Thánh mà không "cảm nhận" được Kinh Thánh. Hãy noi gương Chúa Giê-xu, Ngài đã dùng toàn bộ Kinh Thánh để giải thích về chính Ngài. Hãy học Kinh Thánh có hệ thống, tìm kiếm Đấng Christ trong mọi phân đoạn, và cầu xin Chúa Thánh Linh khiến lòng chúng ta "nóng nảy" lên. Tham gia các nhóm nghiên cứu Kinh Thánh nghiêm túc là một phương cách tuyệt vời.
3. Mời Chúa "Ở Lại" Trong Mọi Lĩnh Vực Đời Sống:
Cleopas đã nài ép Chúa ở lại. Chúng ta có chủ động mời Chúa Giê-xu vào những cuộc trò chuyện, công việc, kế hoạch, mối quan hệ và cả những nỗi đau của mình không? Hãy nói với Chúa: "Xin Chúa ở lại với con, vì trời tối rồi." Sự hiện diện của Ngài sẽ biến đổi mọi bữa ăn, mọi cuộc trò chuyện thành một sự hiệp thông thánh.
4. Nhận Biết Chúa Qua "Sự Bẻ Bánh":
"Bẻ bánh" ở đây không chỉ là Tiệc Thánh, mà còn là hình ảnh của sự thông công, chia sẻ và hiệp một trong Hội Thánh. Chúng ta thường nhận biết Chúa rõ nhất khi cùng nhau suy gẫm Lời Chúa và thông công với nhau (Ma-thi-ơ 18:20). Đừng sống đức tin cô lập. Hãy tích cực dự phần trong đời sống Hội Thánh, chia sẻ bánh thuộc linh và vật chất với anh em.
5. Trở Thành Chứng Nhân Ngay Lập Tức:
Ân điển nhận được phải được chia sẻ ngay. Cleopas không đợi đến sáng hôm sau. Khi chúng ta được Chúa an ủi, mặc khải, giải đáp, hãy chia sẻ điều đó với người khác để khích lệ đức tin của họ. Chứng đạo không phải lúc nào cũng là một bài trình bày hoàn hảo; đôi khi đơn giản chỉ là thuật lại Chúa đã hành động trong hành trình đời sống mình như thế nào.
Kết Luận
Cleopas có lẽ không phải là một nhân vật lừng lẫy như Phao-lô hay Phi-e-rơ, nhưng ông chính là hình ảnh phản chiếu của hầu hết chúng ta – những người đôi khi bước đi trong thất vọng, chậm hiểu Lời Chúa, nhưng vẫn có một tấm lòng khao khát được gặp Chúa. Vẻ đẹp của câu chuyện này nằm ở chỗ: Chúa Giê-xu Phục Sinh đã tự nguyện đến với hai môn đồ đang rời xa Ngài, kiên nhẫn dạy dỗ họ, và mặc khải chính mình cho họ trong giờ phút thân mật nhất.
Hành trình Emmaus dạy chúng ta rằng, ngay cả khi chúng ta nghĩ mình đang đi xa khỏi Chúa, thì Ngài vẫn đang đồng hành, giảng dạy và mong muốn chúng ta mời Ngài vào sâu hơn trong đời sống mình. Ước gì mỗi chúng ta, như Cleopas, sau những lần gặp gỡ cá nhân với Chúa Phục Sinh, cũng có thể đứng dậy, vội vã trở về với cộng đồng đức tin, và reo lên: "Thật Chúa đã sống lại!"
"Như vậy, ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới." (2 Cô-rinh-tô 5:17). Hành trình của Cleopas cũng là hành trình trở nên mới, từ thất vọng đến hy vọng, từ mù lòa đến sáng mắt, từ im lặng đến làm chứng. Xin Chúa cũng hành động như vậy trong cuộc đời mỗi chúng ta.