Tại Sao Chúa Giết A-na-nia và Sa-phi-ra Vì Nói Dối?
Trong lịch sử Hội Thánh ban đầu, không có câu chuyện nào gây sửng sốt và đặt ra những câu hỏi thần học sâu sắc như câu chuyện về A-na-nia và Sa-phi-ra trong Công vụ các Sứ đồ 5:1-11. Sự kiện này thường được nhắc đến như một “sự phán xét đột ngột” của Đức Chúa Trời, khiến nhiều người thắc mắc: Tại sao một hành động nói dối lại bị trừng phạt nghiêm khắc và tức thì đến vậy? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá bối cảnh, bản chất tội lỗi, và ý nghĩa vĩnh cửu của sự kiện này dưới ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh, với mục đích không chỉ giải nghĩa mà còn rút ra những bài học thiết thực cho đời sống Hội Thánh và cá nhân Cơ Đốc nhân ngày nay.
Câu chuyện về A-na-nia và Sa-phi-ra không xảy ra trong chân không. Để hiểu thấu đáo, chúng ta phải đặt nó vào bối cảnh ngay sau Lễ Ngũ Tuần, khi Hội Thánh đầu tiên vừa được khai sinh trong quyền năng của Đức Thánh Linh (Công vụ 2:1-4). Đây là một cộng đồng được mô tả là “có một lòng, một ý” (Công vụ 4:32 – từ Hy Lạp kardia kai psuchē mia – “một lòng và một linh hồn”). Một biểu hiện cụ thể của sự hiệp một này là việc các tín hữu tự nguyện bán tài sản, đem tiền đặt dưới chân các sứ đồ để phân phát cho người có nhu cầu (Công vụ 4:34-35).
Hành động của Ba-na-ba được ký thuật ngay trước đó (Công vụ 4:36-37) là một tấm gương sáng: ông bán một đám ruộng, “đem tiền đặt dưới chân các sứ đồ.” Động từ “đem đặt” (Hy Lạp: tithēmi) mang ý nghĩa dâng hiến trọn vẹn, không giữ lại quyền sở hữu. Khung cảnh này tạo nên một bầu không khí thiêng liêng đặc biệt, đầy sự thánh khiết, tin kính và tự nguyện. Chính trong bối cảnh này, A-na-nia và Sa-phi-ra đã hành động.
Ký thuật cho thấy hai hành động tách biệt nhưng đồng lõa: A-na-nia hành động trước, sau đó Sa-phi-ra (khoảng ba giờ sau). Họ đã bán một miếng đất, giữ lại một phần tiền (Công vụ 5:2 – “giữ lại một phần”). Tội lỗi của họ không nằm ở việc giữ lại phần tiền ấy. Phi-e-rơ xác nhận rõ: “Miếng đất đó há chẳng còn thuộc về ngươi sao? Khi đã bán đi, ngươi há chẳng có quyền lấy tiền đó sao?” (Công vụ 5:4a). Vấn đề then chốt nằm ở câu tiếp theo: “Sao mà ngươi để quỉ Sa-tan đầy dẫy trong lòng, đến nỗi ngươi nói dối cùng Đức Thánh Linh, mà giữ lại một phần giá bán ruộng đó?” (Công vụ 5:3).
Chúng ta cần giải nghĩa từng lớp tội lỗi qua nguyên ngữ:
- “Nói dối” (Hy Lạp: pseudomai): Đây không phải là một sự sai sót nhỏ. Từ này mang nghĩa cố ý lừa gạt, tạo nên một thực tại giả. Họ tạo dựng một hình ảnh giả về lòng rộng rãi và dâng hiến trọn vẹn.
- “Giữ lại một phần” (Hy Lạp: nosphizomai): Từ này rất đáng chú ý, xuất hiện trong Kinh Thánh Hy Lạp (Bản Bảy Mươi – LXX) ở câu chuyện A-can giấu giữ của cướp (Giô-suê 7:1). Sự liên hệ này cho thấy tội của A-na-nia và Sa-phi-ra được xem như một “sự A-can” trong thời đại Hội Thánh, một sự ô uế phá vỡ sự thánh khiết của cộng đồng giao ước mới.
- Đối tượng của lời nói dối: Đây là điểm then chốt. Phi-e-rơ nói: “Ngươi nói dối… cùng Đức Thánh Linh” (Công vụ 5:3) và “Ngươi đã nói dối cùng Đức Chúa Trời” (Công vụ 5:4b). Trong thần học Tân Ước, Đức Thánh Linh là Đức Chúa Trời đang hiện diện và hành động trong Hội Thánh. Họ không chỉ nói dối với Phi-e-rơ hay cộng đồng, mà trực tiếp nói dối với chính Đức Chúa Trời đang ngự trị trong Hội Thánh Ngài. Đây là tội “thử Thánh Linh của Chúa” (Công vụ 5:9 – từ Hy Lạp peirazō – có nghĩa thử thách, khiêu khích), một hành động vô cùng nghiêm trọng được cảnh báo từ thời Cựu Ước (Phục truyền 6:16).
Bản chất tội lỗi, vì thế, là sự giả hình có chủ đích. Họ muốn được vinh danh, được coi trọng như Ba-na-ba (có lẽ được đứng trong nhóm lãnh đạo?), mà không phải trả giá đầy đủ. Đó là sự thờ phượng danh tiếng của mình hơn là sự thành thật với Đức Chúa Trời. Họ tìm cách “mua” địa vị thuộc linh bằng một món hời.
Sự chết tức thì của cả hai vợ chồng là sự phán xét trực tiếp từ Đức Chúa Trời. Tại sao lại nghiêm khắc đến vậy? Một số lý do thần học sâu sắc có thể được rút ra:
- Bảo vệ Sự Thánh Khiết của Hội Thánh Non Trẻ: Hội Thánh lúc bấy giờ như một em bé sơ sinh đầy quyền năng của Thánh Linh. Ung nhọt giả hình và dối trá, nếu không được cắt bỏ ngay, sẽ lây lan và làm ô uế toàn bộ thân thể (1 Cô-rinh-tô 5:6-7 – “Một ít men làm cả đống bột dậy men”). Sự phán xét này là một “sự khủng bố thánh” (câu 5, 11: “Sự kính sợ bèn giáng trên cả Hội thánh”) nhằm thiết lập một tiêu chuẩn tuyệt đối về sự thánh khiết và chân thật trong cộng đồng giao ước mới.
- Xác Nhận Uy Quyền của Đức Thánh Linh và Lời Các Sứ Đồ: Sự kiện này xác nhận rằng Đức Thánh Linh thực sự đang ngự trị và hành động quyền phép trong Hội Thánh. Nó cũng củng cố uy quyền sứ đồ của Phi-e-rơ, người được Thánh Linh mặc khải để phát hiện tội lỗi thầm kín. Đây là một dấu hiệu của thời đại mới – thời đại của Thánh Linh.
- Phơi Bày Bản Chất Thực Sự của Tội Lỗi: Chúa Giê-xu đã dạy rằng tội lỗi bắt nguồn từ trong lòng (Mác 7:20-23). Cái chết thể xác của A-na-nia và Sa-phi-ra là một hình ảnh hữu hình về hậu quả tối hậu và thuộc linh của tội lỗi: sự chia cách với sự sống của Đức Chúa Trời (Rô-ma 6:23). Nó nhắc nhở rằng mọi tội lỗi, dù “nhỏ” trong mắt người đời, đều là sự phản nghịch nghiêm trọng với Đấng Thánh.
- Sự Tương Phản Với Ân Điển: Điều nghịch lý là, sự kiện khủng khiếp này xảy ra ngay trong chương đầu của sách nói về sự rao truyền Tin Lành cho muôn dân. Nó nhấn mạnh rằng Ân điển không phải là sự dễ dãi với tội lỗi. Sự thánh khiết của Đức Chúa Trời là nền tảng cho ân điển Ngài. Chính vì Đức Chúa Trời thánh khiết tuyệt đối nên sự chết chuộc tội của Con Ngài, Chúa Giê-xu Christ, trên thập tự giá mới có giá trị vô hạn.
Câu chuyện này không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà là lời cảnh báo và dạy dỗ có giá trị vĩnh cửu (1 Cô-rinh-tô 10:11). Dưới đây là những bài học thiết thực:
1. Sự Thành Thật Tuyệt Đối Trong Mối Quan Hệ Với Đức Chúa Trời: Chúng ta được kêu gọi đến sự thờ phượng bằng “tâm thần và lẽ thật” (Giăng 4:24). Đức Chúa Trời nhìn thấy tận đáy lòng (1 Sa-mu-ên 16:7). Bài học đầu tiên là phải từ bỏ mọi hình thức giả hình, đạo đức giả. Trong sự cầu nguyện, dâng hiến, phục vụ, hãy thành thật với Chúa về động cơ, khả năng và sự vâng lời của mình. Có thể chúng ta không bị phán xét chết ngay, nhưng sự giả hình làm nguội lạnh mối tương giao với Chúa và làm tổn thương thân thể Đấng Christ.
2. Hiểu Đúng Về Sự Dâng Hiến: Dâng hiến là hành động của ân điển và đáp lại ân điển, không phải là phương tiện để mặc cả, tranh giành địa vị hay tìm kiếm sự khen ngợi. Chúng ta dâng hiến vì chúng ta đã nhận được sự sống từ Chúa, không phải để “mua” sự sống đó. Hãy dâng với lòng biết ơn, vui mừng và tự nguyện (2 Cô-rinh-tô 9:7), và hãy nhớ rằng Chúa xem xét phần chúng ta giữ lại cho mình cũng quan trọng như phần chúng ta dâng ra.
3. Sự Kính Sợ Chúa Là Khởi Đầu Của Sự Khôn Ngoan: Câu chuyện này khôi phục lại ý niệm đúng đắn về “sự kính sợ Chúa” (yir’at Adonai trong tiếng Hê-bơ-rơ). Kính sợ Chúa không phải là nỗi sợ hãi mù quáng, mà là sự tôn kính, thờ lạy, và ý thức sâu sắc về sự thánh khiết đáng kinh của Đấng chúng ta phục vụ. Nó là hàng rào bảo vệ chúng ta khỏi sự cẩu thả, coi thường trong đời sống thuộc linh (Phi-líp 2:12).
4. Tính Trách Nhiệm và Minh Bạch Trong Cộng Đồng Hội Thánh: Trong khi Hội Thánh ngày nay không có chức vụ sứ đồ với thẩm quyền siêu nhiên như Phi-e-rơ, chúng ta vẫn được kêu gọi sống trong sự thật với nhau (Ê-phê-sô 4:25). Điều này đòi hỏi một văn hóa Hội Thánh nơi sự giả hình bị từ chối, nhưng sự yếu đuối thành thật lại được đáp ứng bằng ân điển và sự nâng đỡ (Ga-la-ti 6:1-2). Lãnh đạo Hội Thánh cần khôn ngoan để phân biệt giữa tội giả hình cố ý (như A-na-nia) và sự yếu đuối, sa ngã cần được phục hồi.
5. Đặt Hy Vọng vào Thập Tự Giá, Không Vào Sự Công Bình Của Mình: Cuối cùng, câu chuyện này dẫn chúng ta thẳng đến thập tự giá. Sự phán xét mà A-na-nia và Sa-phi-ra gánh chịu nhắc chúng ta về sự phán xét mà tất cả chúng ta đều đáng nhận vì tội lỗi mình. Tin Lành tốt lành nằm ở chỗ: Chúa Giê-xu Christ đã gánh chịu sự phán xét đó thay cho chúng ta (Ê-sai 53:5; 2 Cô-rinh-tô 5:21). Chúng ta không cần phải dựng lên một hình ảnh tốt đẹp giả tạo để được Chúa chấp nhận. Chúng ta được chấp nhận trọn vẹn trong Đấng Christ, nhờ đức tin vào huyết Ngài. Sự nhận biết này giải phóng chúng ta khỏi nhu cầu giả hình và cho phép chúng ta bước đi trong sự thật và tự do (Giăng 8:32, 36).
Câu chuyện về A-na-nia và Sa-phi-ra là một tiếng sét giữa trời quang, một hồi chuông cảnh tỉnh cho mọi thế hệ Hội Thánh. Nó không mô tả một Đức Chúa Trời hách dịch, nhưng một Đức Chúa Trời cực thánh, Đấng yêu thương Hội Thánh của Ngài đến nỗi sẵn sàng hành động quyết liệt để bảo vệ sự thánh khiết và chân lý của cộng đồng đó khỏi sự ô uế từ bên trong. Sự kiện này chỉ ra tiêu chuẩn đạo đức tuyệt đối của Đức Chúa Trời, đồng thời làm nổi bật lên sự cần thiết vô hạn của thập tự giá – nơi tiêu chuẩn ấy được đáp ứng trọn vẹn bởi Chúa Giê-xu Christ thay cho chúng ta.
Ước gì câu chuyện này đánh thức trong chúng ta một lòng kính sợ Chúa chân chính, một cam kết sống thành thật trước mặt Ngài, và một lòng biết ơn sâu sắc hơn về ân điển bao la đã cứu chúng ta khỏi sự phán xét đời đời. Hãy để Hội Thánh của Đấng Christ là nơi của lẽ thật và ân điển, nơi Thánh Linh được tôn cao và tội lỗi bị vạch trần, không phải để hủy diệt, nhưng để chữa lành và phục hồi trong tình yêu của Chúa Cứu Thế Giê-xu.