Tại sao Phao-lô bị tù?
Phao-lô, vị sứ đồ vĩ đại của dân ngoại, đã trải qua nhiều lần bị tù đày trong suốt chức vụ truyền giáo của mình. Những lần bị giam cầm này không chỉ là những sự kiện lịch sử, mà còn mang ý nghĩa thuộc linh sâu sắc, cho thấy sự trung thành của Phao-lô với Phúc Âm và quyền tể trị của Đức Chúa Trời trong mọi hoàn cảnh. Bài viết này sẽ khảo sát chi tiết các lần bị tù của Phao-lô được ghi lại trong Kinh Thánh, nguyên nhân cụ thể, và rút ra những bài học ứng dụng cho Cơ Đốc nhân ngày nay.
1. Tổng quan về những lần bị tù của Phao-lô
Trong 2 Cô-rinh-tô 11:23, Phao-lô viết: "Tôi bị tù nhiều hơn...", cho thấy ông đã trải qua nhiều lần bị giam cầm, không phải tất cả đều được mô tả chi tiết. Tuy nhiên, sách Công vụ các Sứ đồ ghi lại ba lần bị tù chính: tại Phi-líp (Công vụ 16), tại Giê-ru-sa-lem và sau đó là Sê-sa-rê (Công vụ 21-26), và tại Rô-ma (Công vụ 28). Ngoài ra, có những lần khác được ám chỉ trong các thư tín (1 Cô-rinh-tô 15:32; 2 Cô-rinh-tô 1:8-10). Mỗi lần bị tù đều liên quan trực tiếp đến việc Phao-lô rao giảng Phúc Âm và sự phản ứng từ những nhóm người chống đối.
2. Lần bị tù tại Phi-líp (Công vụ 16:16-40)
Phi-líp là một thuộc địa La Mã ở Ma-xê-đoan. Trong chuyến hành trình truyền giáo lần thứ hai, Phao-lô và Si-la đến đây. Một đầy tớ gái bị quỷ ám, có tà thuật bói toán, đem lại lợi nhuận lớn cho chủ, đi theo hai ông và la lên: "Những người này là tôi tớ của Đức Chúa Trời Rất Cao, rao truyền cho các ngươi đường cứu rỗi" (Công vụ 16:17). Sau nhiều ngày, Phao-lô quay lại nói với quỷ: "Ta nhân danh Đức Chúa Giê-xu Christ mà truyền cho mầy phải ra khỏi người đàn bà nầy" (c.18). Quỷ liền ra, và cô gái mất khả năng bói toán.
Các chủ của cô thấy mất nguồn lợi, bèn bắt Phao-lô và Si-la, lôi đến chợ trước mặt các quan, cáo buộc: "Những người nầy, là người Giu-đa, làm rối trịa thành ta, truyền bá những thói tục mà người Rô-ma chúng ta không được phép nhận hay làm theo" (c.20-21). Đám đông nổi lên, các quan ra lệnh đánh đòn và bỏ tù hai ông.
Nguyên nhân trực tiếp là sự mất mát kinh tế của những người buôn bán dựa vào tà thuật. Họ lợi dụng luật La Mã và tâm lý bài ngoại để kích động chính quyền. Tuy nhiên, Chúa đã can thiệp: giữa đêm, Phao-lô và Si-la cầu nguyện, ca hát ngợi khen Chúa, thì một trận động đất mở cửa ngục. Người cai ngục và cả nhà ông tin Chúa. Sáng hôm sau, các quan thả hai ông, nhưng Phao-lô nêu quyền công dân La Mã, khiến họ phải xin lỗi. Qua sự kiện này, Hội thánh Phi-líp được củng cố, và chúng ta thấy Chúa dùng sự bắt bớ để mở cánh cửa cứu rỗi.
3. Lần bị tù tại Giê-ru-sa-lem và Sê-sa-rê (Công vụ 21-26)
Đây là lần bị tù dài nhất và phức tạp nhất, dẫn đến việc Phao-lô bị giam hai năm tại Sê-sa-rê và sau đó bị giải đến Rô-ma.
Bối cảnh
Sau chuyến hành trình truyền giáo thứ ba, Phao-lô trở về Giê-ru-sa-lem, mang theo tiền quyên góp cho các thánh đồ nghèo (Công vụ 24:17). Các trưởng lão khuyên ông cùng bốn người làm lễ khấn nguyện để chứng tỏ mình vẫn tôn trọng luật Môi-se (Công vụ 21:20-26). Phao-lô đồng ý.
Sự kiện bắt giữ
Khi bảy ngày gần trọn, một số người Do Thái từ châu Á thấy Phao-lô trong đền thờ, họ xúi đám đông, cáo buộc ông đã dạy mọi người bỏ luật Môi-se, và đặc biệt là đem người Hy Lạp vào khu vực cấm của đền thờ, làm ô uế nơi thánh (Công vụ 21:27-29). Thực tế, họ chỉ thấy Phao-lô cùng với Trô-phim, người Ê-phê-sô, trong thành, và giả định rằng Phao-lô đã đưa anh vào đền thờ. Đám đông kéo Phao-lô ra khỏi đền thờ và định giết ông. Quân La Mã can thiệp, bắt giữ Phao-lô và xiềng lại.
Diễn biến tại Giê-ru-sa-lem
Phao-lô xin phép nói với dân chúng (Công vụ 22). Ông thuật lại cuộc gặp gỡ với Chúa Giê-xu trên đường Đa-mách và ơn gọi làm sứ đồ cho dân ngoại. Khi nghe đến từ "dân ngoại", đám đông lại gào thét đòi giết ông. Quan quân định tra tấn để biết lý do, nhưng Phao-lô nêu quyền công dân La Mã nên được miễn.
Âm mưu ám sát và chuyển đến Sê-sa-rê
Hơn bốn mươi người Do Thái lập mưu thề không ăn uống cho đến khi giết được Phao-lô. Cháu của Phao-lô biết được, báo cho quan quân. Quan thượng sĩ Ly-sia liền sai đưa Phao-lô với lực lượng hộ tống mạnh đến Sê-sa-rê, giao cho tổng đốc Phê-lít (Công vụ 23:12-35).
Hai năm tại Sê-sa-rê
Tại đây, Phao-lô bị giam nhưng được phép tiếp người thăm (Công vụ 24:23). Thầy tế lễ thượng phẩm A-na-nia và một số trưởng lão đến cáo buộc Phao-lô là "người gây rối giữa vòng người Giu-đa khắp thế gian, làm đầu sỏ của phe Na-xa-rét, và còn toan làm ô uế đền thờ" (Công vụ 24:5-6). Phao-lô biện hộ rằng mình tin Kinh Thánh, tin sự sống lại, và chỉ đến Giê-ru-sa-lem để đem bố thí và dâng của lễ, không hề gây rối. Phê-lích, biết rõ về đạo, trì hoãn vụ án, hy vọng nhận hối lộ. Hai năm sau, Phê-tu thay Phê-lích, người Do Thái lại yêu cầu xét xử Phao-lô tại Giê-ru-sa-lem (âm mưu giết dọc đường). Phao-lô, nhận thấy không thể có công lý, đã kháng cáo lên Hoàng đế Sê-sa (Công vụ 25:11). Vì là công dân La Mã, ông có quyền này.
Phiên tòa trước vua Ạc-ríp-ba
Phê-tu trình bày vụ án với vua Ạc-ríp-ba, và Phao-lô được phép tự bào chữa (Công vụ 26). Ông kể lại sự cải đạo và sứ mạng của mình, khẳng định rằng mình chỉ rao giảng những điều các tiên tri và Môi-se đã nói trước. Ạc-ríp-ba nói: "Ngươi khuyên ta trở nên Cơ Đốc nhân vậy?" (c.28). Cuối cùng, Ạc-ríp-ba và Phê-tu kết luận rằng Phao-lô không làm gì đáng chết hay tù, nhưng vì đã kháng cáo lên Sê-sa nên phải đi Rô-ma.
Nguyên nhân sâu xa
Sự thù ghét của người Do Thái đối với Phao-lô xuất phát từ việc ông rao giảng Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si, và đặc biệt là sự bao gồm dân ngoại vào cộng đồng cứu rỗi mà không cần tuân giữ luật Môi-se. Điều này đe dọa quyền lực tôn giáo của giới lãnh đạo Do Thái giáo và làm tổn thương lòng tự tôn dân tộc. Họ cáo buộc ông phạm thượng và phá hoại đền thờ. Về mặt chính trị, La Mã muốn giữ ổn định, nên bắt giữ Phao-lô để ngăn chặn bạo loạn.
4. Lần bị tù tại Rô-ma (Công vụ 28)
Sau khi kháng cáo, Phao-lô được đưa lên tàu đi Rô-ma. Trên đường, tàu gặp bão và đắm tại đảo Malta, nhưng mọi người đều sống sót. Tại Malta, Phao-lô chữa lành nhiều người và được kính trọng. Ba tháng sau, họ tiếp tục hành trình đến Rô-ma.
Tại Rô-ma, Phao-lô được phép ở nhà riêng với một người lính canh. Ông có thể tiếp khách và rao giảng tự do. Sách Công vụ kết thúc: "Phao-lô ở trọn hai năm tại một nhà trọ thuê riêng, tiếp mọi người đến với mình, giảng về nước Đức Chúa Trời và dạy dỗ về Chúa Giê-xu Christ cách tự do, chẳng ai ngăn cấm" (Công vụ 28:30-31). Mặc dù bị quản thúc, Phao-lô vẫn viết nhiều thư tín quan trọng (Ê-phê-sô, Phi-líp, Cô-lô-se, Phi-lê-môn) trong thời gian này, được gọi là "các thư tù".
Nguyên nhân của lần bị tù này là do kháng cáo lên Hoàng đế, nhưng thực chất vẫn là hậu quả của sự chống đối từ người Do Thái tại Giê-ru-sa-lem. Tuy nhiên, Chúa đã dùng điều này để đưa Phao-lô đến trung tâm đế quốc, rao giảng Phúc Âm ngay tại kinh đô.
5. Những lần bị tù khác
Ngoài ba lần chính, Phao-lô còn đề cập đến nhiều lần bị tù khác. Trong 2 Cô-rinh-tô 11:23, ông viết: "Tôi bị tù nhiều hơn, bị đòn vọt quá chừng, bị gần chết luôn." Điều này cho thấy có những lần bị giam ngắn không được ghi lại. Một số học giả cho rằng Phao-lô có thể đã bị tù tại Ê-phê-sô, dựa trên 1 Cô-rinh-tô 15:32: "Nếu tôi đã đánh trận cùng loài thú tại Ê-phê-sô, thì ích gì cho tôi? Nếu kẻ chết chẳng sống lại, thì chúng ta hãy ăn, hãy uống, vì ngày mai chúng ta sẽ chết!" Và 2 Cô-rinh-tô 1:8-10 nói về sự khốn khổ tại A-si đến nỗi tưởng không sống nổi. Có thể trong thời gian đó, Phao-lô đã bị bắt và đối mặt với tử hình. Tuy nhiên, Kinh Thánh không mô tả rõ.
Thư Phi-lê-môn được viết từ ngục, có lẽ là ngục tại Rô-ma, nhưng cũng có thể từ một nơi khác (như Sê-sa-rê). Dù sao, những lần bị tù này đều minh chứng cho sự hy sinh của Phao-lô vì Phúc Âm.
6. Lý do thần học: Phao-lô bị tù vì Phúc Âm
Phao-lô không xem những lần bị tù là thất bại hay tai họa, mà là một phần trong kế hoạch của Chúa. Trong thư Phi-líp viết từ ngục, ông nói: "Vậy, hỡi anh em, những sự thể đã xảy đến cho tôi đều để cho đạo Tin Lành được thêm bước, đến nỗi cả cơ binh vú phụ và hết thảy mọi người khác đều biết tôi vì Đấng Christ mà chịu xiềng xích" (Phi-líp 1:12-13). Ông cũng gọi mình là "kẻ tù của Đấng Christ" (Ê-phê-sô 3:1, Phi-lê-môn 1:1). Sự tù đày của Phao-lô làm chứng cho quyền năng của Phúc Âm, vì ngay cả trong xiềng xích, ông vẫn có thể rao giảng cho lính canh và những người đến thăm, và nhiều người trong hoàng gia cũng biết đến Chúa (Phi-líp 4:22).
Hơn nữa, Phao-lô hiểu rằng sự đau khổ của ông là để bổ sung sự thiếu hụt trong sự thương khó của Đấng Christ vì thân thể Ngài là Hội thánh (Cô-lô-se 1:24). Điều này không có nghĩa sự chết của Chúa Giê-xu chưa đủ, mà là Phao-lô vui mừng được chia sẻ trong sự thương khó của Đấng Christ để Hội thánh được gây dựng.
Chúa Giê-xu đã báo trước: "Nếu họ đã bắt bớ ta, ắt cũng bắt bớ các ngươi" (Giăng 15:20). Phao-lô là một ví dụ sống động về lời tiên tri đó. Sự bắt bớ và tù đày là dấu hiệu của môn đồ thật.
7. Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân
Từ cuộc đời của Phao-lô, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học quý giá:
- Sẵn sàng chịu khổ vì Phúc Âm: Là Cơ Đốc nhân, chúng ta có thể gặp sự chống đối, thậm chí bắt bớ, khi sống và chia sẻ đức tin. Hãy noi gương Phao-lô, không sợ hãi, nhưng xem đó là đặc ân được chia sẻ sự thương khó của Chúa (Phi-líp 1:29).
- Tin cậy Chúa trong hoàn cảnh khó khăn: Dù bị đánh đòn, xiềng xích, Phao-lô và Si-la vẫn cầu nguyện, ca ngợi Chúa giữa đêm khuya (Công vụ 16:25). Thái độ đó đã mở cửa ngục tù và đem đến sự cứu rỗi cho người cai ngục. Khi chúng ta gặp khốn khó, hãy tìm kiếm Chúa, ngợi khen Ngài, và tin rằng Ngài đang làm việc.
- Sử dụng mọi cơ hội để làm chứng: Phao-lô không để hoàn cảnh tù đày ngăn cản ông rao giảng. Ông làm chứng cho lính canh, cho các quan tổng đốc, vua, và cả những người đến thăm. Ngay cả khi bị hạn chế, chúng ta vẫn có thể chia sẻ tình yêu Chúa qua lời nói, thư từ, hoặc cách sống.
- Nhận biết Chúa chủ quyền trong mọi sự: Động đất tại Phi-líp, chuyến đi đầy sóng gió đến Rô-ma, tất cả đều nằm trong sự kiểm soát của Chúa để Phúc Âm được lan rộng. Chúng ta có thể yên tâm rằng dù hoàn cảnh có vẻ tồi tệ, Chúa vẫn đang thực hiện kế hoạch tốt lành của Ngài.
- Cầu nguyện cho những người bị bắt bớ vì đạo: Ngày nay, nhiều anh chị em trên thế giới vẫn bị tù đày vì đức tin nơi Chúa Giê-xu. Hãy noi gương Hội thánh đầu tiên cầu nguyện cho Phao-lô (Công vụ 12:5), chúng ta cũng cầu thay cho họ.
Kết luận
Phao-lô bị tù không phải vì tội ác, mà vì ông trung thành rao giảng Phúc Âm về Chúa Giê-xu Christ. Các lần bị tù tại Phi-líp, Giê-ru-sa-lem, Sê-sa-rê, và Rô-ma đều bắt nguồn từ sự chống đối của những người bị đe dọa về tôn giáo, kinh tế, hoặc chính trị. Nhưng qua mỗi lần, Chúa đã biến sự dữ thành sự lành, đem nhiều người đến với sự cứu rỗi và củng cố Hội thánh. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được mời gọi học tập tinh thần của Phao-lô: sẵn sàng chịu khổ vì Danh Chúa, tin cậy Ngài trong mọi hoàn cảnh, và luôn tận dụng cơ hội để làm chứng. Dù có bị xiềng xích, Lời Chúa không hề bị xiềng xích (2 Ti-mô-thê 2:9), và Phúc Âm vẫn tiếp tục lan rộng.