Apollos là ai?

Trong bức tranh đa dạng và sống động của Hội Thánh ban đầu, bên cạnh những cột trụ như các sứ đồ Phao-lô, Phi-e-rơ hay Giăng, chúng ta bắt gặp hình ảnh của những người bạn đồng lao, những nhà truyền giáo và giáo sư tài năng đã góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng của Vương Quốc Đức Chúa Trời. Một trong những nhân vật nổi bật và đầy cảm hứng đó là Apollos. Mặc dù không thuộc nhóm Mười Hai Sứ Đồ, nhưng đời sống, sự phục vụ và tính cách của Apollos được Kinh Thánh ghi lại như một khuôn mẫu quý giá cho mọi tín hữu, đặc biệt là những người được kêu gọi vào chức vụ giảng dạy Lời Chúa.

Thông tin về Apollos được tìm thấy rải rác trong ba sách Tân Ước: Công vụ các Sứ đồ, Thư thứ nhất gửi cho người Cô-rinh-tô, và Thư gửi cho Tít. Mỗi phân đoạn phác họa một khía cạnh khác nhau về con người và chức vụ của ông.

1. Apollos Trong Công Vụ 18:24-28 – Nhà Truyền Giáo Tài Năng Và Có Tinh Thần Học Hỏi

Đây là bức chân dung chi tiết nhất về Apollos: "Vả, có một người Giu-đa tên là A-bô-lô, quê tại thành A-léc-xan-tri, là tay khéo nói và hiểu Kinh Thánh, đến thành Ê-phê-sô. Người đã học đạo Chúa; nên lấy lòng rất sốt sắng mà giảng và dạy kỹ càng những điều về Đức Chúa Jêsus, dầu người chỉ biết phép báp-tem của Giăng mà thôi. Người bắt đầu mạnh dạn giảng trong nhà hội. Khi Bê-rít-sin và A-qui-la người giảng, bèn đem người về với mình, giải bày đạo Đức Chúa Trời cho càng kỹ lưỡng hơn nữa." (Công vụ 18:24-26).

Phân tích bản văn này, chúng ta khám phá ra nhiều đặc điểm đáng chú ý: - Xuất thân: Ông là người Giu-đa đến từ A-léc-xan-tri, một trung tâm văn hóa và tri thức của thế giới Hy Lạp thời đó. Điều này giải thích phần nào sự uyên bác và tài hùng biện của ông. - Tài năng: Ông được mô tả là "tay khéo nói" (λογιος - logios). Từ Hy Lạp này không chỉ đơn thuần là "có tài hùng biện", mà còn hàm ý là một người có học thức, uyên bác, một học giả. Ông còn "hiểu Kinh Thánh" (δυνατὸς ὢν ἐν ταῖς γραφαῖς - dynatos on en tais graphais), nghĩa là "có năng lực trong các Kinh Thánh" (Cựu Ước). Ông thông thạo Lời Chúa. - Lòng nhiệt thành: Ông giảng dạy với lòng "rất sốt sắng" (ζέων - zeōn), một từ diễn tả sự sôi sục, nhiệt huyết. - Giới hạn trong sự hiểu biết: Dù nhiệt thành và tài năng, kiến thức của Apollos về đạo Đấng Christ lúc đó chưa trọn vẹn. Ông "chỉ biết phép báp-tem của Giăng mà thôi". Điều này có nghĩa ông mới chỉ hiểu về sự ăn năn và báp-tem bằng nước của Giăng Báp-tít, chuẩn bị cho Đấng Mê-si, nhưng có lẽ chưa hiểu đầy đủ về sự chết, sự sống lại của Chúa Giê-xu, về Báp-tem bằng Đức Thánh Linh, và về sự hình thành Hội Thánh. - Tinh thần khiêm nhường và có thể dạy dỗ: Điểm sáng nhất ở đây là thái độ của Apollos. Khi vợ chồng A-qui-la và Bê-rít-sin (những bạn đồng lao thân cận của Phao-lô) nghe ông giảng, họ nhận ra sự thiếu sót. Họ "đem người về với mình, giải bày đạo Đức Chúa Trời cho càng kỹ lưỡng hơn nữa" (Công vụ 18:26). Apollos, dù là một học giả tài năng, đã khiêm tốn tiếp nhận sự dạy dỗ từ một đôi vợ chồng làm nghề may trại. Ông không tự ái, không bảo thủ. Sự khiêm nhường này đã mở đường cho chức vụ hiệu quả hơn của ông. - Kết quả: Sau khi được chỉ dẫn thêm, Apollos được Hội Thánh ở Ê-phê-sô khích lệ và giới thiệu đến xứ A-chai. Tại đây, ông trở thành một công cụ đắc lực: "Đến nơi rồi, người được ơn Đức Chúa Trời mà giúp cho kẻ đã tin" (Công vụ 18:27). Ông công khai tranh luận với người Giu-đa, "lấy Kinh Thánh mà bày tỏ Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ" (Công vụ 18:28).

2. Apollos Trong Thư 1 Cô-rinh-tô – Trung Tâm Của Sự Chia Rẽ Và Bài Học Về Sự Hiệp Một

Apollos tiếp tục xuất hiện trong bối cảnh Hội Thánh Cô-rinh-tô đang có sự chia rẽ: "Vả, hỡi anh em, tôi nhân danh Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta, khuyên anh em phải hiệp một trọn vẹn với nhau, chớ có phân rẽ nhau ra, nhưng phải đồng tình đồng ý với nhau. Vì, hỡi anh em, tôi đã nghe người nhà Cơ-lô-e nói rằng trong anh em có sự tranh cạnh. Tôi nói đó là: trong anh em có kẻ nói: Ta là môn đồ của Phao-lô; kẻ thì nói: Ta là của A-bô-lô; người thì: Ta là của Sê-pha; kẻ thì: Ta là của Đấng Christ." (1 Cô-rinh-tô 1:10-12).

Điều này cho thấy chức vụ giảng dạy của Apollos tại Cô-rinh-tô (sau chuyến đi từ Ê-phê-sô) đã rất thành công và có sức ảnh hưởng lớn, đến nỗi một bộ phận tín hữu tôn ông làm lãnh tụ, đối lập với những người theo Phao-lô hay Sê-pha (Phi-e-rơ). Phao-lô đã dùng chính hình ảnh ông và Apollos để dạy về sự hiệp một: "Vậy thì A-bô-lô là ai, và Phao-lô là ai? Ấy là kẻ tôi tớ, mà bởi đó anh em đã tin cậy, y theo Chúa đã ban cho mỗi người. Tôi đã trồng, A-bô-lô đã tưới, nhưng Đức Chúa Trời đã làm cho lớn lên. Vậy, người trồng, kẻ tưới, đều không ra gì, song Đức Chúa Trời là Đấng làm cho lớn lên." (1 Cô-rinh-tô 3:5-7).

Phao-lô nhấn mạnh rằng cả ông và Apollos chỉ là "đầy tớ" (διακονοι - diakonoi) của cùng một Chúa, mỗi người có phần việc khác nhau nhưng cùng chung một mục đích. Ông ví sự phục vụ như việc trồng trọt: Phao-lô khai phá, gieo hạt giống Phúc Âm (trồng); Apollos chăm sóc, vun xới, giảng dạy sâu hơn (tưới). Nhưng sự tăng trưởth thật – sự biến đổi tấm lòng và đời sống – chỉ đến từ Đức Chúa Trời. Qua đó, Phao-lô triệt tiêu mọi sự tôn sùng cá nhân và đặt Chúa vào vị trí trung tâm.

Trong 1 Cô-rinh-tô 16:12, chúng ta thấy một bằng chứng tuyệt vời khác về mối quan hệ đồng lao lành mạnh giữa hai người: "Về anh A-bô-lô, tôi đã nài xin người lắm, cùng với các anh em khuyên người sang cùng anh em; nhưng người nhất định không muốn sang bây giờ; song khi nào có dịp tiện, người sẽ sang." Apollos độc lập trong quyết định phục vụ của mình, nhưng vẫn trong sự hiệp thông và tôn trọng với Phao-lô.

Hình ảnh Apollos không chỉ là một nhân vật lịch sử, mà còn để lại những bài học sâu sắc, mang tính thời đại cho mỗi Cơ Đốc nhân.

1. Tinh Thần Học Hỏi Suốt Đời và Sự Khiêm Nhường Có Thể Dạy Dỗ

Apollos là một học giả Kinh Thánh xuất chúng, một nhà hùng biện tài ba. Nhưng ông vẫn thiếu sót trong sự hiểu biết về Chúa Giê-xu. Bài học lớn nhất từ ông không phải là tài năng, mà là thái độ. Ông sẵn sàng được một đôi vợ chồng bình thường dạy dỗ thêm. Trong thế giới ngày nay, khi kiến thức dễ dàng tiếp cận và nhiều người tự cho mình là "chuyên gia", tinh thần của Apollos nhắc nhở chúng ta: Sự hiểu biết thuộc linh là một hành trình, không phải đích đến. Chúng ta luôn cần được Lời Chúa và Hội Thánh sửa dạy, chỉnh sửa. Sự khiêm nhường để học hỏi là dấu hiệu của sự trưởng thành thật sự, không phải của sự yếu kém.

2. Giá Trị Của Việc Giảng Dạy Chính Xác Và Đầy Đủ Về Phúc Âm

Apollos nhiệt thành giảng về Chúa Giê-xu, nhưng lại thiếu những phần căn bản. Điều này cho thấy ngay cả một thông điệp nhiệt thành cũng có thể chưa trọn vẹn. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc rao giảng "trọn vẹn ý chỉ Đức Chúa Trời" (Công vụ 20:27). Là tín hữu, chúng ta cần tìm hiểu Phúc Âm một cách có hệ thống và toàn diện: không chỉ về sự ăn năn, mà còn về thập tự giá, sự phục sinh, sự sống trong Đức Thánh Linh, và sự trông cậy về sự tái lâm của Chúa.

3. Sự Hợp Tác Trong Vương Quốc Đức Chúa Trời, Không Phải Cạnh Tranh

Vụ chia rẽ ở Cô-rinh-tô cho thấy nguy cơ tôn sùng lãnh tụ loài người. Phao-lô đã khéo léo sử dụng chính mình và Apollos để dạy rằng: Chúng ta là cộng sự (συνεργοὶ - synergoi) của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 3:9). Mỗi người có ân tứ, phong cách và sự kêu gọi khác nhau. Phao-lô là nhà truyền giáo tiên phong, Apollos là giáo sư có tài giải kinh. Cả hai đều cần thiết. Thay vì so sánh hay tạo phe nhóm, chúng ta nên vui mừng khi thấy những ân tứ khác nhau được sử dụng để xây dựng Thân Thể Chúa. Thành quả cuối cùng thuộc về Chúa.

4. Sự Nhiệt Thành Phải Đi Đôi Với Sự Hiểu Biết

Apollos có cả hai: lòng sốt sắng (zeōn) và sự hiểu biết Kinh Thánh (dynatos en tais graphais). Đây là sự kết hợp lý tưởng. Nhiệt thành không có tri thức dễ dẫn đến cuồng tín hoặc sai lạc. Tri thức không có nhiệt thành sẽ trở nên khô khan và vô hồn. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi yêu Chúa hết lòng (nhiệt thành) và hết trí khôn (hiểu biết) (Ma-thi-ơ 22:37).

1. Cho Mỗi Tín Hữu: - Cultivate a Teachable Spirit (Nuôi dưỡng tấm lòng có thể dạy dỗ): Hãy sẵn sàng lắng nghe sự góp ý, sửa dạy từ những anh chị em trưởng thành trong đức tin, từ những bài giảng và sách vở lành mạnh. Đừng để bằng cấp, địa vị hay kinh nghiệm khiến lòng ta chai cứng. - Pursue Accurate Knowledge (Theo đuổi sự hiểu biết chính xác): Đừng hài lòng với kiến thức nửa vời về đạo. Tham gia các lớp học Kinh Thánh, tự nghiên cứu Lời Chúa có hệ thống, tìm hiểu bối cảnh và ý nghĩa thật của phân đoạn. - Use Your Gifts in Harmony (Sử dụng ân tứ trong sự hiệp một): Nhận biết ân tứ Chúa ban cho mình (dạy dỗ, phục vụ, khích lệ...) và sử dụng nó để xây dựng Hội Thánh, không phải để khoe khoang hay so sánh với người khác.

2. Cho Những Người Giảng Dạy và Lãnh Đạo: - Preach the Whole Counsel of God (Giảng trọn vẹn ý chỉ Đức Chúa Trời): Tránh chỉ nhấn mạnh vào một vài chủ đề ưa thích. Hãy trung tín giảng dạy toàn bộ Lẽ Thật, kể cả những phần đòi hỏi sự ăn năn hay thách thức văn hóa. - Model Humility (Làm gương về sự khiêm nhường): Như Apollos, hãy sẵn sàng thừa nhận giới hạn của mình và học hỏi từ người khác, thậm chí từ những người có vẻ ít học hơn. - Point People to Christ, Not to Yourself (Chỉ dẫn người khác về Chúa Cứu Thế, không phải về bản thân): Luôn nhớ mình chỉ là "người trồng, kẻ tưới". Hãy dùng mọi cơ hội để tôn cao Chúa Giê-xu và ân điển của Ngài, giảm thiếu sự chú ý vào cá nhân mình.

Apollos là một mẫu người Cơ Đốc lý tưởng: nhiệt thành, có năng lực, uyên bác trong Lời Chúa, nhưng đồng thời khiêm nhường và có thể dạy dỗ được. Ông không để cho tài năng của mình trở thành cái bẫy của sự kiêu ngạo. Ông hợp tác cách lành mạnh với các lãnh đạo khác như Phao-lô, luôn đặt công việc của Chúa lên trên công việc của cá nhân. Câu chuyện của ông nhắc nhở chúng ta rằng trong vương quốc Đức Chúa Trời, giá trị không nằm ở việc chúng ta là "môn đồ của ai", mà ở việc chúng ta có trung tín phục vụ Chúa và hiệp một với anh em mình hay không. Ước mong mỗi chúng ta, dù được kêu gọi vào bất kỳ chức vụ nào, cũng học theo tinh thần của Apollos: luôn sốt sắng, luôn học hỏi, và luôn hướng mọi vinh quang về cho Đức Chúa Trời, Đấng duy nhất làm mọi sự tăng trưởng.

"Vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy vững vàng, chớ rúng động, hãy làm công việc Chúa cách dư dật luôn, vì biết rằng công khó của anh em trong Chúa chẳng phải là vô ích đâu." (1 Cô-rinh-tô 15:58).