Kinh thánh nói gì về an tử/ trợ tử?

Trong một thế giới ngày càng đề cao quyền tự quyết cá nhân và sự giải thoát khỏi đau đớn, các khái niệm như an tử (euthanasia) hay trợ tử (assisted suicide) trở thành những chủ đề gây tranh cãi sâu sắc, không chỉ trong lĩnh vực y đức và pháp luật, mà còn trong lĩnh vực đức tin. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để suy xét mọi sự dưới ánh sáng Lời Đức Chúa Trời—Lời phán đời đời và bất biến. Bài nghiên cứu này sẽ tìm hiểu quan điểm của Kinh Thánh về giá trị sự sống, thẩm quyền trên sự sống và cái chết, cũng như cách ứng phó của đức tin trước nỗi đau và sự yếu đuối tột cùng.

Cần phân biệt rõ các thuật ngữ:

• An tử chủ động (Active Euthanasia): Hành động cố ý can thiệp (như dùng thuốc độc) để chấm dứt mạng sống một người, thường với lý do chấm dứt đau đớn.
• Trợ tử (Assisted Suicide): Cung cấp phương tiện (thường là thuốc) hoặc kiến thức để một người tự kết liễu đời mình.
• Ngưng điều trị hoặc từ chối điều trị kéo dài sự sống (Passive): Quyết định không bắt đầu hoặc ngừng các biện pháp y tế can thiệp nặng nề, để bệnh tật diễn tiến tự nhiên. Đây là điều thường được chấp nhận về mặt đạo đức khi điều trị trở nên vô ích hoặc gánh nặng quá mức.

Trọng tâm tranh luận đạo đức thường nằm ở hai hình thức đầu tiên. Kinh Thánh không trực tiếp đề cập đến từ "an tử", nhưng nền tảng giáo lý của nó cung cấp những nguyên tắc nền tảng để chúng ta đưa ra nhận định thần học vững chắc.

Quan điểm Kinh Thánh về sự sống bắt nguồn từ sách Sáng Thế Ký. Con người không phải là sản phẩm của ngẫu nhiên, mà là tạo vật có mục đích và phẩm giá đặc biệt.

“Rồi, Đức Giê-hô-va Đức Chúa Trời lấy bụi đất nắn nên loài người, hà sinh khí vào lỗ mũi; thì loài người trở nên một loài sanh linh.” (Sáng Thế Ký 2:7)

Động từ Hebrew "yatsar" (nắn nên) diễn tả một hành động thận trọng, tỉ mỉ như người thợ gốm. Hơi thở sự sống (neshamah) đến trực tiếp từ Đức Chúa Trời. Điều này được tô đậm hơn nữa trong Sáng Thế Ký 1:27:

“Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ.”

Con người mang Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei). Đây là nền tảng cho phẩm giá bất khả xâm phạm của mỗi người, bất kể tình trạng sức khỏe, tuổi tác hay năng lực trí óc. Phẩm giá này không do con người ban cho, cũng không thể bị con người tước đoạt. Vì sự sống thuộc về Đức Chúa Trời (Phục Truyền 32:39; Gióp 12:10), nên thẩm quyền tối hậu trên sự sống và sự chết cũng thuộc về Ngài.

Điều răn thứ sáu trong Mười Điều Răn là rõ ràng: “Ngươi chớ giết người.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:13). Từ Hebrew "ratsach" ở đây thường được hiểu là “giết người có chủ ý, ám sát”. Nguyên tắc này bảo vệ sự sống con người khỏi sự xâm hại vô cớ của đồng loại. Khi xem xét điều răn này, câu hỏi đặt ra là: Hành vi chủ động chấm dứt mạng sống một người vì lòng thương xót (an tử) có phải là một hình thức của ratsach không? Dựa trên nguyên tắc thẩm quyền của Đức Chúa Trời và phẩm giá sự sống, nhiều nhà thần học Tin Lành kết luận rằng có. Việc cố ý và chủ động gây ra cái chết cho một người, dù với động cơ nào, đều là sự xâm phạm vào ranh giới thánh mà Đức Chúa Trời đã đặt ra.

Các ví dụ trong Kinh Thánh cũng cho thấy thái độ với sự sống và tự kết liễu. Câu chuyện nổi tiếng nhất về tự sát là Sa-môn (Sa-mu-ên 31:4). Tuy nhiên, Kinh Thánh chỉ ghi lại sự kiện này mà không có bất kỳ lời tán dương hay chấp thuận nào. Ngược lại, những câu chuyện về sự kiên trì trong đau khổ để vâng phục ý Chúa lại được tôn vinh. Gióp, sau khi mất tất cả và chịu đựng bệnh tật khủng khiếp, đã bị vợ ông xúi giục: “Hãy phỉ báng Đức Chúa Trời, và chết đi!” (Gióp 2:9). Câu trả lời của Gióp là mẫu mực của đức tin: “...Ủa! Chúng ta đã nhận lãnh sự lành từ nơi Đức Chúa Trời, lẽ nào chúng ta chẳng chịu được sự dữ sao?” (Gióp 2:10). Gióp tuyệt vọng và nguyền rủa ngày sinh của mình (Gióp chương 3), nhưng ông không vượt qua ranh giới để tự tay chấm dứt sự sống của chính mình.

Không ai phủ nhận nỗi kinh hoàng của những cơn đau thể xác tột cùng hay sự mất phẩm chất cuộc sống. Kinh Thánh không xem nhẹ nỗi đau. Chính Chúa Giê-xu đã kêu lớn trên thập tự giá: “Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi! Sao Ngài lìa bỏ tôi?” (Ma-thi-ơ 27:46). Tuy nhiên, Kinh Thánh cho chúng ta một khung nhìn siêu nhiên về sự đau khổ và sự chết:

1. Sự chết là kẻ thù: Sự chết không phải là bạn hay một sự giải thoát tự nhiên, mà là hậu quả của tội lỗi và là "kẻ thù sau cùng" sẽ bị hủy diệt (I Cô-rinh-tô 15:26).
2. Đau khổ có thể có mục đích: Dù không phải mọi đau khổ đều do Đức Chúa Trời trực tiếp gây ra, Ngài có thể dùng nó để rèn luyện, thanh luyện đức tin và bày tỏ quyền năng của Ngài (Rô-ma 5:3-5, Gia-cơ 1:2-4). Thập tự giá của Chúa Giê-xu biến đổi ý nghĩa của sự đau đớn, mang lại sự cứu chuộc ngay trong nỗi thống khổ.
3. Sự hiện diện của Đức Chúa Trời trong cơn đau: “Đức Giê-hô-va ở gần những người có lòng đau thương, Và cứu kẻ có tâm hồn thống hối.” (Thi Thiên 34:18).
4. Niềm hy vọng phục sinh: Đây là điểm khác biệt căn bản. Cái chết của người tin Chúa không phải là hết. “Vì ta sống thì các ngươi cũng sẽ sống.” (Giăng 14:19). Sự phục sinh của Chúa Giê-xu đảm bảo cho chúng ta một thân thể vinh hiển, không còn đau đớn, bệnh tật hay sự chết (I Cô-rinh-tô 15:42-44, Khải Huyền 21:4).

Một điểm then chốt trong đạo đức y sinh Cơ Đốc là sự phân biệt giữa an tử và cho phép chết một cách tự nhiên. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố: “Vì tôi đối với Đấng Christ mà sống, và tôi chết ấy là một sự được.” (Phi-líp 1:21). Câu này không cổ vũ tự sát, nhưng cho thấy người tin Chúa có thể bình an đón nhận cái chết khi nó đến. Việc từ chối hoặc ngưng các phương pháp điều trị nặng nề, tốn kém, gây đau đớn mà không mang lại hy vọng phục hồi thực chất (extraordinary means) là có thể chấp nhận được, vì đó không phải là hủy hoại sự sống, mà là ngừng can thiệp vào tiến trình tự nhiên đã đến hồi kết. Điều này khác hoàn toàn với việc chủ động dùng một biện pháp (như thuốc độc) để gây ra cái chết.

Việc sử dụng các biện pháp giảm đau mạnh (palliative care), ngay cả khi nó có thể vô tình rút ngắn thời gian còn lại, là hợp đạo đức. Mục đích chính là giảm đau, không phải gây chết. Đây là hành động nhân đạo và thương xót, phản ánh tấm lòng của người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:33-34).

Làm thế nào để chúng ta áp dụng những nguyên tắc này trong cuộc sống và trong Hội Thánh?

1. Xây Dựng Nền Tảng Thần Học Vững Chắc: Hội Thánh cần dạy dỗ rõ ràng về giá trị sự sống, phẩm giá con người và niềm hy vọng phục sinh. Điều này trang bị cho tín hữu sự bình an và lập trường vững vàng trước những thử thách cuối đời.
2. Đồng Hành và Hỗ Trợ Thực Tế: Thay vì đứng từ xa phán xét, Hội Thánh được kêu gọi đồng hành với những người đau yếu và gia đình họ (Ga-la-ti 6:2). Điều này bao gồm thăm viếng, cầu nguyện, hỗ trợ thể chất, tài chính và tạo điều kiện tiếp cận dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ.
3. Khuyến Khích Lập Di Chúc Sống (Living Will) và Chỉ Thị Trước: Tín hữu có thể và nên lên tiếng về ước nguyện của mình trong trường hợp không thể quyết định. Chúng ta có thể chỉ định rõ ràng mong muốn được chăm sóc giảm đau, không muốn được kéo dài sự sống một cách vô vọng bằng các biện pháp phi tự nhiên nặng nề, nhưng tuyệt đối không yêu cầu bất kỳ hành động nào nhằm chủ động gây ra cái chết.
4. Làm Chứng cho Thế Gian: Quan điểm của chúng ta về cái chết là một cơ hội làm chứng. Sự bình an, hy vọng và tình yêu thương chúng ta dành cho người sắp lìa đời phải trở nên một lời chứng hùng hồn về Đấng Christ, Đấng đã chiến thắng sự chết.
5. Cầu Nguyện Cho Sự Khôn Ngoan: Trong những tình huống phức tạp, hãy cầu xin sự khôn ngoan từ Đức Chúa Trời (Gia-cơ 1:5), và tìm kiếm lời khuyên từ những mục sư, những Cơ Đốc nhân khác trong ngành y có cùng nền tảng đức tin.

Kinh Thánh dạy chúng ta rằng sự sống là món quà thiêng liêng do Đức Chúa Trời tạo dựng và ban cho, và chỉ một mình Ngài có thẩm quyền tối hậu trên sự sống và sự chết. Điều răn “chớ giết người” cùng với nguyên tắc về Hình Ảnh Đức Chúa Trời đặt ra một rào chắn đạo đức chống lại mọi hành vi chủ động chấm dứt mạng sống, dù với động cơ thương xót. Tuy nhiên, đức tin Cơ Đốc không buộc chúng ta phải duy trì sự sống bằng mọi giá, bằng mọi phương tiện nhân tạo. Chúng ta được phép, với sự khôn ngoan và cầu nguyện, để cho tiến trình tự nhiên diễn ra khi sự sống đã đến hồi kết, trong khi tận tình chăm sóc giảm nhẹ và bày tỏ tình yêu thương.

Cuối cùng, sự khác biệt lớn nhất nằm ở niềm hy vọng. Người tin Chúa đối diện với cơn đau và cái chết không phải với sự tuyệt vọng, mà với niềm tin chắc rằng “sự chết chẳng làm cho chúng ta chia lìa với tình yêu thương của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ Jêsus, Chúa chúng ta” (Rô-ma 8:38-39). Chúng ta không tìm cách “kiểm soát” cái chết theo cách riêng, nhưng phó thác mạng sống mình trong tay Đấng đã chết và sống lại vì chúng ta, với niềm tin rằng Ngài là Chủ của cả sự sống lẫn sự chết.