Nguyên Nhân Của Chủ Nghĩa Bài Do Thái Trên Thế Giới
Chủ nghĩa bài Do Thái (Antisemitism) là một hiện tượng phức tạp, dai dẳng và đầy bí ẩn trong dòng chảy lịch sử nhân loại. Là những người nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta không chỉ nhìn nó qua lăng kính lịch sử, xã hội hay chính trị, mà còn phải tìm kiếm sự hiểu biết từ góc nhìn thuộc linh và Kinh Thánh. Dân tộc Do Thái không chỉ là một dân tộc bình thường; họ là dân sự được Đức Chúa Trời lựa chọn (am Segulah – דַ֣עַם סְגֻלָּה), là người gìn giữ Lời Hứa và là cội rễ của đức tin chúng ta (Rô-ma 11:17-18). Việc ghét bỏ họ một cách có hệ thống và mãnh liệt qua các thời đại cho thấy những nguyên nhân sâu xa vượt quá phạm trù tự nhiên.
Nguyên nhân căn cốt nhất, theo sự mặc khải của Kinh Thánh, bắt nguồn từ một cuộc chiến thuộc linh. Sự kêu gọi và giao ước của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham và dòng dõi ông đã đặt dân Do Thái vào vị trí trung tâm trong kế hoạch cứu rỗi của Ngài. Lời hứa trong Sáng-thế Ký 12:3 là then chốt: “Ta sẽ ban phước cho người nào ban phước cho ngươi, rủa sả kẻ nào rủa sả ngươi; và các chi tộc nơi thế gian sẽ nhờ ngươi mà được phước.” Từ ngữ Hê-bơ-rơ cho "rủa sả" ở đây là קלל (qalal), mang nghĩa xem thường, khinh bỉ, nguyền rủa.
Điều này thiết lập một nguyên tắc thuộc linh: bất cứ cá nhân hay thế lực nào chống lại dân Y-sơ-ra-ên, trên thực tế, đang đứng chống lại Lời Hứa và chương trình của Đức Chúa Trời. Sa-tan, kẻ thù của Đức Chúa Trời, biết rõ điều này. Hắn luôn tìm cách tiêu diệt dòng dõi được hứa ban – từ việc Pha-ra-ôn ra lệnh giết các bé trai Hê-bơ-rơ (Xuất Ê-díp-tô Ký 1), đến âm mưu của Ha-man muốn tận diệt người Do Thái (Ê-xơ-tê 3), cho đến việc vua Hê-rốt giết các hài nhi tại Bết-lê-hem (Ma-thi-ơ 2:16). Mỗi hành động bài Do Thái trong lịch sử, dù do động cơ chính trị hay kinh tế, đều có bóng dáng của thế lực thuộc linh thù nghịch này nhằm phá vỡ kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời, vì Đấng Mê-si-a phải đến từ dân Do Thái (Rô-ma 9:5).
Kinh Thánh cũng tiên tri và giải thích nhiều khía cạnh trong mối quan hệ giữa dân Do Thái với các dân tộc khác, là hạt giống cho sự ngờ vực và thù ghét.
1. Sự Khác Biệt và Thánh Khiết: Từ ban đầu, Đức Chúa Trời đã phân rẽ dân Y-sơ-ra-ên ra khỏi các dân tộc để họ trở nên thánh khiết (Lê-vi Ký 20:26). Những luật lệ về thức ăn, nghi lễ, và sự tách biệt (như được mô tả trong sách Lê-vi và Phục-truyền) vô tình tạo ra rào cản văn hóa. Sự khác biệt này thường bị các dân tộc xung quanh hiểu lầm là kiêu ngạo, khinh miệt người ngoại, dẫn đến định kiến. Các tiên tri như Ê-xê-chi-ên đã cảnh báo về tội kiêu ngạo của Y-sơ-ra-ên (Ê-xê-chi-ên 16:49), nhưng sự thánh khiết được Đức Chúa Trời thiết lập không phải là nguyên nhân cho sự thù ghét, mà là cái cớ để thế gian phản ứng.
2. Lời Tiên Tri về Sự Tan Lạc và Khốn Khổ: Kinh Thánh đã nhiều lần tiên tri rằng vì cớ tội bất trung, thờ hình tượng và bất tuân, dân Y-sơ-ra-ên sẽ bị phán xét, bị tan lạc giữa các dân và trở nên đối tượng của sự khinh bỉ, sỉ nhục. Phục-truyền Luật-lệ Ký 28:37 chép: “Ngươi sẽ làm một sự gở lạ, một câu tục ngữ, một trò cười cho mọi dân tộc trong các nước mà Đức Giê-hô-va sẽ dẫn ngươi đến.” Tình trạng lưu đày và khốn khổ của họ qua nhiều thế kỷ, thay vì khơi gợi lòng thương xót, đôi khi lại bị giải thích như một bằng chứng cho sự “bị Đức Chúa Trời nguyền rủa”, từ đó củng cố định kiến và sự bách hại.
3. Vai Trò Trong Cái Chết của Chúa Giê-xu – Một Sự Diễn Giải Sai Lầm: Đây là một trong những nguyên nhân thảm khốc nhất trong lịch sử Hội Thánh. Các sách Phúc Âm ghi lại việc các thầy tế lễ cả và giới lãnh đạo Do Thái giáo đương thời đã có vai trò trong việc buộc tội và đòi hỏi sự đóng đinh Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 27:25). Tuy nhiên, Kinh Thánh dạy rõ rằng Chúa Giê-xu chịu chết theo ý muốn và kế hoạch định trước của Đức Chúa Trời (Công vụ 2:23), và tội lỗi của tất cả nhân loại – bao gồm chúng ta – đã đóng đinh Ngài trên thập tự giá. Thuyết “dân Do Thái tập thể mắc tội deicide (giết Chúa)” là một sự diễn giải sai lạc và độc hại, trái ngược với tinh thần của Kinh Thánh, nhưng đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ để biện minh cho sự bạo hành.
Đây là một nguyên nhân thần học then chốt dẫn đến chủ nghĩa bài Do Thái trong lịch sử Cơ Đốc giáo. Thần học thay thế (còn gọi là Thần học Siêu-nghiệm/Supersessionism) dạy rằng Hội Thánh đã hoàn toàn thay thế dân Y-sơ-ra-ên trong các lời hứa và giao ước của Đức Chúa Trời. Theo quan điểm này, dân Do Thái về thể xác không còn vai trò gì trong chương trình của Đức Chúa Trời, và mọi lời tiên tri về sự phục hồi, phước hạnh đều được “thiêng liêng hóa” và áp dụng cho Hội Thánh (là Y-sơ-ra-ên thuộc linh).
Tuy nhiên, nghiên cứu kỹ lưỡng Tân Ước, đặc biệt là thư tín Rô-ma 9-11 của Sứ đồ Phao-lô, một người Do Thái, cho thấy một bức tranh khác. Phao-lô khẳng định dân Y-sơ-ra-ên vẫn là dân được yêu thương vì cớ các tổ phụ (Rô-ma 11:28). Ông ví sự cứng lòng của họ chỉ là một phần, và là tạm thời, để sự cứu rỗi được đến với dân Ngoại (Rô-ma 11:11, 25). Quan trọng hơn, ông tiên tri về một tương lai khi toàn thể Y-sơ-ra-ên sẽ được cứu (Rô-ma 11:26). Từ Hy Lạp πᾶς Ἰσραήλ (pas Israēl) ở đây được nhiều nhà giải kinh xem là chỉ về dân tộc Do Thái. Thần học thay thế, bằng cách phủ nhận tương lai và vai trò của dân Do Thái, đã vô tình cắt bỏ cội rễ của chính Hội Thánh (Rô-ma 11:18) và tạo cơ sở cho thái độ khinh thị, bài xích.
Là những tín hữu Tin Lành, hiểu biết về nguyên nhân của chủ nghĩa bài Do Thái phải dẫn chúng ta đến một đời sống thực hành đúng đắn, phù hợp với Lời Chúa.
1. Có Cái Nhìn Đúng Đắn Theo Kinh Thánh về Dân Do Thái: Chúng ta cần từ bỏ mọi thành kiến, định kiến văn hóa hay thần học sai lầm. Hãy nhìn dân tộc này qua lăng kính của Kinh Thánh: họ là dân được chọn, là người gìn giữ Lời Chúa (Rô-ma 3:2), và vẫn được Đức Chúa Trời yêu thương với một chương trình tương lai rõ ràng. Chúng ta không tôn thờ họ, nhưng tôn trọng vị trí của họ trong kế hoạch của Đức Chúa Trời.
2. Đứng Vững Trong Sự Dạy Dỗ của Ân Điển và Tránh Tội Kiêu Ngạo Thuộc Linh: Sứ đồ Phao-lô cảnh báo nghiêm khắc: “chớ khoe mình trên các cành đó… ấy chẳng phải là ngươi mang lấy gốc, bèn là gốc mang lấy ngươi” (Rô-ma 11:18). Chúng ta được cứu bởi ân điển, qua đức tin, chứ không phải vì xuất thân hay công đức nào (Ê-phê-sô 2:8-9). Mọi sự kiêu ngạo thuộc linh hay cảm giác “Hội Thánh đã thay thế” đều đi ngược lại tinh thần khiêm nhường của Phúc Âm.
3. Cầu Nguyện cho Hòa Bình của Giê-ru-sa-lem và cho Dân Do Thái: Thi thiên 122:6 dạy: “Hãy cầu sự bình an cho Giê-ru-sa-lem; Phàm kẻ nào yêu mến ngươi sẽ được thới thạnh.” Lời cầu nguyện của chúng ta phải hướng về sự an toàn, phước hạnh của họ, và đặc biệt cầu xin Chúa mở mắt tâm linh họ để nhận biết Đấng Mê-si-a của chính họ là Giê-xu (2 Cô-rinh-tô 3:14-16).
4. Chống Lại Mọi Hình Thức Định Kiến và Thù Ghét: Là những người được Chúa yêu, chúng ta phải đứng về phía công lý và lẽ thật. Điều này bao gồm việc lên tiếng chống lại mọi hình thức bài Do Thái, cũng như mọi sự kỳ thị chủng tộc hay sắc tộc khác. Tình yêu thương của Chúa Christ trong chúng ta thúc giục chúng ta (2 Cô-rinh-tô 5:14).
5. Rao Truyền Phúc Âm cho Mọi Người, Bao Gồm Người Do Thái: Phúc Âm là quyền năng của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin, người Do Thái trước hết (Rô-ma 1:16). Chúng ta phải chia sẻ tình yêu và sự cứu rỗi của Chúa Giê-xu cho người Do Thái với thái độ yêu thương, tôn trọng, và hiểu biết, chứ không phải với sự kết án hay thù nghịch.
Chủ nghĩa bài Do Thái là một hiện tượng đa diện, nhưng dưới ánh sáng Kinh Thánh, chúng ta thấy rõ nguyên nhân nền tảng nhất là cuộc chiến thuộc linh chống lại Đức Chúa Trời và Lời Hứa của Ngài. Lịch sử đau thương của dân tộc này làm ứng nghiệm những lời tiên tri về sự phán xét, nhưng cũng là minh chứng cho sự bảo tồn kỳ diệu của Đức Chúa Trời. Sự trở về lập quốc của Y-sơ-ra-ên năm 1948, như một phép lạ hiện đại, cho thấy Đức Chúa Trời vẫn chưa từ bỏ dân Ngài.
Là Hội Thánh của Chúa Giê-xu Christ, chúng ta được kêu gọi để sống trong sự hiệp một thuộc linh, nhận biết rằng trong Ngài, “không còn phân biệt người Giu-đa, người Gờ-réc… vì anh em hết thảy đều là một trong Đấng Christ Jêsus” (Ga-la-ti 3:28), đồng thời vẫn tôn trọng kế hoạch đặc biệt của Đức Chúa Trời cho dân tộc Ngài đã chọn. Hãy là những người ban phước cho Y-sơ-ra-ên qua lời cầu nguyện, tình yêu thương, và sự rao truyền Phúc Âm chân thật, với hy vọng trông chờ ngày mà “cả Y-sơ-ra-ên sẽ được cứu” và Đấng Mê-si-a sẽ trị vì trong sự hòa bình vĩnh cửu.