Kinh Thánh nói gì về chứng rối loạn lưỡng cực?

Trong thời đại ngày nay, các vấn đề về sức khỏe tâm thần như chứng rối loạn lưỡng cực (bipolar disorder) ngày càng được nhìn nhận và thảo luận rộng rãi. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta đứng trước câu hỏi quan trọng: Kinh Thánh nói gì về điều này? Trong khi Kinh Thánh không sử dụng các thuật ngữ tâm lý học hiện đại, nó chứa đựng sự thấu hiểu sâu sắc về bản chất phức tạp của con người—gồm tâm trí, cảm xúc, tâm linh và thể xác—và đưa ra niềm hy vọng, sự khôn ngoan cùng con đường chữa lành căn bản trong Đấng Christ. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá chủ đề này dưới ánh sáng của Lời Chúa, với sự nhạy cảm, tôn trọng sự thật y học và niềm tin vững chắc vào quyền năng cứu rỗi và phục hồi của Chúa Giê-xu.

Để hiểu các thách thức về sức khỏe tâm thần, trước hết phải hiểu quan điểm Kinh Thánh về cấu trúc con người. Kinh Thánh mô tả con người là một sự thống nhất phức tạp. Sứ đồ Phao-lô cầu nguyện: "Nguyền xin chính Đức Chúa Trời bình an khiến anh em nên thánh trọn vẹn, và nguyền xin tâm thần, linh hồn, và thân thể của anh em đều được giữ vẹn, không chỗ trách được, cho đến kỳ Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta đến!" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:23). Ở đây, từ Hy Lạp được dùng là "pneuma" (tâm thần/linh), "psychē" (linh hồn/tâm hồn), và "sōma" (thân thể). Điều này cho thấy con người là một thể thống nhất ba phương diện, không tách rời.

Chứng rối loạn lưỡng cực, được y học hiện đại mô tả với những biến động cực đoan giữa trạng thái hưng cảm (mania/hypomania) và trầm cảm, ảnh hưởng sâu sắc đến psychē (tâm trí, cảm xúc, ý chí) và sōma (các quá trình sinh học, hóa học não bộ). Kinh Thánh công nhận sự đau khổ của tâm hồn và thể xác. Vua Đa-vít kêu lên: "Linh hồn tôi mệt mỏi vô cùng... Xin Chúa chữa lành cho tôi, vì các xương cốt tôi run rẩy. Linh hồn tôi cũng run rẩy quá đỗi" (Thi Thiên 6:2-3). Từ Hê-bơ-rơ "nephesh" (linh hồn) ở đây bao hàm toàn bộ con người trong trạng thái đau đớn. Đau khổ tâm thần là có thật và được Lời Chúa thừa nhận cách đầy lòng trắc ẩn.

Mặc dù không chẩn đoán, Kinh Thánh ghi lại những câu chuyện về các cá nhân trải qua những biến động cảm xúc dữ dội, có thể giúp chúng ta đồng cảm với những ai đang vật lộn với chứng rối loạn lưỡng cực.

• Vua Sau-lơ: Câu chuyện của vua Sau-lơ cho thấy một tâm trí bị quấy nhiễu và những thay đổi tâm trạng nghiêm trọng. "Đức Thánh Linh của Đức Giê-hô-va lìa khỏi Sau-lơ; Đức Giê-hô-va khiến một ác thần khuấy khuấy người" (1 Sa-mu-ên 16:14). Sự "bối rối" ("ba`ath" trong tiếng Hê-bơ-rơ, có nghĩa là kinh hãi, bị kinh động) của ông biểu hiện qua những cơn thịnh nộ, sự hoài nghi và trầm cảm, chỉ tạm lắng khi Đa-vít chơi đàn hạc (1 Sa-mu-ên 16:23). Đây là mô tả về một tâm thần bị tấn công và đau khổ.
• Tiên Tri Giê-rê-mi và Ê-li: Các tiên tri thường trải qua những giai đoạn trầm cảm sâu sắc. Giê-rê-mi than vãn: "Đáng rủa thay ngày tôi sanh!... Cớ sao tôi ra khỏi tử cang đặng thấy sự lao khổ buồn thảm, và những ngày tôi trải qua trong hổ thẹn?" (Giê-rê-mi 20:14, 18). Tương tự, tiên tri Ê-li, sau chiến thắng lớn trên núi Cạt-mên, đã chạy trốn trong sợ hãi và cầu xin được chết (1 Các Vua 19:4). Những chu kỳ từ đỉnh cao thuộc linh xuống vực thẳm tuyệt vọng này phản ánh sự mong manh của con người.
• Chúa Giê-xu Christ: Ngay cả Chúa Giê-xu cũng trải nghiệm toàn bộ phạm vi cảm xúc của con người. Ngài vui mừng (Lu-ca 10:21), giận dữ (Mác 3:5), buồn rầu (Giăng 11:35), và lo âu cực độ đến nỗi mồ hôi như giọt máu trong vườn Ghết-sê-ma-nê (Lu-ca 22:44). Điều này cho thấy cảm xúc mãnh liệt, trong chính nó, không phải là tội lỗi hay dấu hiệu của đức tin yếu kém, mà là một phần của kinh nghiệm nhân loại sa ngã.

Kinh Thánh không cung cấp một "phương pháp điều trị" đơn giản, nhưng đưa ra một khuôn khổ đầy hy vọng cho sự chữa lành và sức mạnh.

1. Sự Thừa Nhận và Cầu Nguyện Thành Thật: Các Thi Thiên là kho tàng cho thấy việc bày tỏ mọi cảm xúc với Chúa. Tác giả Thi Thiên 42-43 hỏi đi hỏi lại: "Hỡi linh hồn ta, cớ sao ngươi sờn ngã, và cớ sao ngươi bối rối trong mình ta? Hãy trông cậy nơi Đức Chúa Trời; vì ta sẽ còn khen Ngài nữa, là sự cứu rỗi của mặt ta và là Đức Chúa Trời ta" (Thi Thiên 42:5, 11). Ông không phủ nhận nỗi đau ("bối rối") nhưng đối diện nó bằng lời nhắc nhở đức tin về chân lý của Đức Chúa Trời.
2. Sự Bình An Siêu Nhiên và Tâm Trí Được Đổi Mới: Phao-lô hứa: "Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ gìn giữ lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ" (Phi-líp 4:7). Sự bình an này không loại bỏ các thách thức sinh học, nhưng có thể gìn giữ tâm trí ("noēma" - suy nghĩ, ý định) giữa cơn bão. Việc "đổi mới tâm thần" (Rô-ma 12:2) là một quá trình cho phép Lời Chúa định hình lại các khuôn mẫu suy nghĩ và niềm tin.
3. Sự Nâng Đỡ của Cộng Đồng (Hội Thánh): "Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ" (Ga-la-ti 6:2). Hội Thánh được kêu gọi trở thành một cộng đồng an toàn, không xét đoán, nơi người đau khổ tìm được sự đồng hành, cầu nguyện và hỗ trợ thực tế.
4. Khôn Ngoan Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ: Trong khi Đức Chúa Trời là Đấng chữa lành tối thượng, Ngài thường hành động qua những phương tiện mà Ngài ban cho, bao gồm sự khôn ngoan và kỹ năng của các chuyên gia y tế. Ê-sai đã dùng một miếng bánh trái vả để chữa lành vết thương cho vua Ê-xê-chia (2 Các Vua 20:7). Tương tự, việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý trị liệu Cơ Đốc, hoặc thuốc men có thể là một hành động của sự khôn ngoan và quản lý tốt cơ thể mà Chúa ban.

1. Đối Với Người Đang Vật Lộn:
• Hiệp nhất với Đấng Christ: An ninh của bạn không nằm ở sự ổn định cảm xúc, mà ở trong địa vị làm con cái Đức Chúa Trời của bạn. "Chẳng có sự gì có thể phân rẽ chúng ta khỏi sự yêu thương của Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ" (Rô-ma 8:39).
• Thiết lập các kỷ luật thuộc linh trong sự dịu dàng: Trong những thời kỳ ổn định, hãy xây dựng thói quen đọc Kinh Thánh ngắn, cầu nguyện đơn giản. Hãy nhớ rằng sự hiện diện của Chúa với bạn ngay cả khi bạn không thể "cảm nhận" được Ngài.
• Chấp nhận sự giúp đỡ: Xem việc điều trị (tư vấn, thuốc) như một công cụ của ân điển Chúa, giống như bạn dùng thuốc cho bệnh tiểu đường hay cao huyết áp. Hãy trung thực với những người đáng tin cậy trong Hội Thánh.

2. Đối Với Gia Đình Và Hội Thánh:
• Yêu thương thực tế: Thay vì chỉ khuyên "hãy cầu nguyện nhiều hơn", hãy đồng hành, lắng nghe không phán xét, giúp đỡ việc nhà, hoặc lái xe đưa đi hẹn khám.
• Hiểu biết và kiên nhẫn: Nhận ra rằng các triệu chứng (cáu kỉnh, thu mình, bốc đồng) có thể là biểu hiện của chứng bệnh, không phải là tội lỗi hay sự nổi loạn. Hãy kiên nhẫn như Chúa đã kiên nhẫn với chúng ta.
• Cầu nguyện chiến đấu: Cầu nguyện cụ thể cho sự bình an, sự khôn ngoan của các bác sĩ, sự kiên trì và cho sự hiện diện an ủi của Chúa Thánh Linh, Đấng Yên Ủi ("Paraklētos") (Giăng 14:16).

Kinh Thánh không đưa ra một câu trả lời đơn giản cho chứng rối loạn lưỡng cực, nhưng nó chỉ cho chúng ta đến một Đấng phức tạp hơn mọi nan đề của chúng ta. Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã gánh lấy mọi sự đau đớn và bệnh tật của chúng ta trên thập tự giá (Ê-sai 53:4), là Đấng đồng cảm sâu sắc. Lời hứa của Ngài dành cho Phao-lô cũng là lời hứa cho mỗi chúng ta trong mọi hình thức yếu đuối, kể cả yếu đuối về tâm thần: "Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối" (2 Cô-rinh-tô 12:9).

Hành trình với chứng rối loạn lưỡng cực có thể dài, gian khổ và đầy thăng trầm. Nhưng trong Đấng Christ, đó không phải là một hành trình cô đơn. Đó là một hành trình nơi ân điển đủ, nơi Hội Thánh có thể trở thành vòng tay nâng đỡ, và nơi ngay cả trong những đêm tối nhất của tâm trí, lời cầu nguyện "Lạy Chúa, xin cứu con!" (Ma-thi-ơ 14:30) vẫn luôn được lắng nghe. Sự chữa lành cuối cùng sẽ đến trong cõi đời đời, khi Ngài "sẽ lau hết nước mắt khỏi mắt chúng, sẽ không có sự chết, cũng không có than khóc, kêu ca, hay là đau đớn nữa" (Khải Huyền 21:4). Cho đến ngày ấy, chúng ta bước đi bằng đức tin, nắm lấy mọi phương tiện ân điển mà Chúa chu cấp, và tìm thấy sự bình an trong Đấng là Chúa của mọi tâm trí.