Làm Thế Nào Để Giúp Đỡ Một Người Có Ý Định Tự Tử?
Trong một thế giới đầy tổn thương và tuyệt vọng, vấn đề tự tử là một thực tế đau lòng mà Hội Thánh không thể làm ngơ. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để mang lấy gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2) và trở nên tay chân, tiếng nói của tình yêu thương và sự hy vọng của Đấng Christ. Giúp đỡ một người có ý định tự tử không chỉ là một hành động nhân đạo, mà còn là một sự vâng lời sâu sắc đối với mạng lệnh yêu thương người lân cận như chính mình (Mác 12:31) và tôn trọng sự sống là món quà thiêng liêng từ Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát nền tảng Kinh Thánh về giá trị sự sống, các dấu hiệu cảnh báo, và cung cấp một khuôn mẫu thực tiễn, thấm nhuần đức tin để can thiệp và đồng hành.
Trước khi đi vào các bước thực hành, chúng ta phải đặt nền tảng trên lẽ thật vĩnh cửu của Lời Chúa về giá trị và mục đích của sự sống con người.
1. Con Người Được Tạo Dựng Theo Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei): Sáng thế ký 1:27 chép: "Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ." Đây là chân lý nền tảng. Mỗi mạng sống, bất kể đang trong tình trạng đau khổ hay tuyệt vọng thế nào, đều mang dấu ấn thiêng liêng của Đấng Tạo Hóa. Hành vi xâm phạm sự sống là xâm phạm chính hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng-thế Ký 9:6).
2. Sự Sống Thuộc Về Chúa và Do Ngài Ban Cho: Chúng ta là người quản lý, chứ không phải chủ nhân tuyệt đối của sự sống mình. Gióp đã tuyên bố trong cơn khủng hoảng cùng cực: "Đức Chúa Trời đã ban cho, Đức Chúa Trời lại lấy đi; đáng ngợi khen danh Đức Giê-hô-va!" (Gióp 1:21). Phao-lô cũng xác nhận: "Vì trong Ngài chúng ta được sống, động, và có..." (Công vụ 17:28). Quan điểm này loại bỏ quyền tối hậu của con người trong việc chấm dứt sự sống.
3. Sự Hiện Diện của Chúa Trong Cơn Đau Khổ: Kinh Thánh không hứa rằng con cái Chúa sẽ miễn nhiễm với đau khổ tâm lý hay sự tuyệt vọng sâu thẳm. Chúng ta thấy những anh hùng đức tin như Ê-li, sau chiến thắng vĩ đại trên núi Cạt-mên, đã chạy trốn và cầu xin Chúa cất sự sống mình đi (1 Các Vua 19:4). Giô-na cũng cầu xin được chết vì thất vọng và giận dữ (Giô-na 4:3, 8). Quan trọng là, Đức Chúa Trời không lên án họ, nhưng đáp ứng bằng sự chăm sóc thực tế (thiên sứ mang bánh và nước cho Ê-li) và những câu hỏi nhẹ nhàng để đưa họ ra khỏi sự tập trung vào bản thân. Thánh Thi 34:18 hứa: "Đức Giê-hô-va ở gần những người có lòng đau thương, và cứu kẻ nào có tâm hồn thống hối." Từ "đau thương" trong tiếng Hê-bơ-rơ (שָׁבַר, *shabar*) mang nghĩa "bị đập vỡ, tan nát". Chúa đặc biệt gần gũi với tấm lòng tan vỡ.
4. Hy Vọng và Sự Cứu Rỗi trong Đấng Christ: Cốt lõi của niềm hy vọng Cơ Đốc nằm nơi sự phục sinh của Chúa Giê-xu. Sứ đồ Phi-e-rơ chúc tụng Đức Chúa Trời vì "sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ khỏi kẻ chết, và cho chúng ta một cơ nghiệp không hư đi... nhân đó anh em có đức tin và sự trông cậy trong Đức Chúa Trời" (1 Phi-e-rơ 1:3, 21). Sự phục sinh khẳng định rằng sự chết và sự tuyệt vọng không có tiếng nói cuối cùng. Chúa Giê-xu đã đi vào tận cùng của sự thống khổ ("Ê-li, Ê-li, lam-ma-sa-bách-ta-ni?" - Ma-thi-ơ 27:46) để cứu chuộc chúng ta và mang lại ý nghĩa mới cho mọi sự đau đớn.
Châm ngôn 27:12 dạy: "Kẻ khôn khẽ thấy sự tai họa, bèn ẩn mình..." Sự khôn ngoan ở đây là nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm để can thiệp kịp thời.
- Dấu hiệu cảm xúc: Biểu lộ sự tuyệt vọng sâu sắc, cảm giác là gánh nặng cho người khác, tâm trạng thay đổi thất thường từ trầm cảm sang bình tĩnh kỳ lạ (có thể là dấu hiệu đã quyết định).
- Dấu hiệu ngôn ngữ: Nói những câu như "Mọi người sẽ tốt hơn nếu không có tôi", "Tôi không thể chịu đựng thêm nữa", "Tôi muốn kết thúc tất cả". Trực tiếp hoặc gián tiếp nói về cái chết hoặc tự tử.
- Dấu hiệu hành vi: Tự cách ly, từ bỏ tài sản yêu thích, sắp xếp công việc cá nhân như thể chuẩn bị cho sự ra đi, tìm kiếm phương tiện để tự sát, sử dụng chất gây nghiện tăng đột biến.
Tiếp cận: Hãy dạn dĩ nhưng đầy lòng thương xót. Không nên sợ hỏi trực tiếp: "Gần đây tôi thấy anh/chị rất buồn. Đôi khi khi người ta cảm thấy như vậy, họ có thể nghĩ đến việc làm hại bản thân hoặc tự tử. Anh/chị có đang trải qua điều đó không?" Câu hỏi trực tiếp không khơi gợi ý tưởng, mà mở ra cánh cửa cho sự thật được bày tỏ. Hãy lắng nghe mà không vội phán xét, tranh cãi hoặc giảm thiểu cảm xúc của họ ("Có gì đâu mà phải buồn"). Thái độ của Gióp 21:2 chính là mẫu mực: "Hãy lắng nghe cẩn thận lời tôi; sự đó sẽ thế cho sự an ủy các bạn dành cho tôi."
Bước 1: Lắng Nghe Chủ Động với Tình Yêu Christ (Ga-la-ti 6:2) Hãy dành không gian an toàn, riêng tư. Tập trung hoàn toàn vào họ. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể mở (gật đầu, giao tiếp bằng mắt). Phản ánh lại cảm xúc: "Nghe anh/chị chia sẻ, tôi cảm nhận được nỗi đau và sự cô đơn rất lớn..." Điều này xác nhận cảm xúc của họ và cho họ biết họ được thấu hiểu. Tránh ngay lập tức đưa ra giải pháp, câu Kinh Thánh sáo rỗng, hoặc câu chuyện cá nhân của bạn. Hãy để họ được nói ra sự tuyệt vọng. Đây chính là việc "khóc với kẻ khóc" (Rô-ma 12:15).
Bước 2: Liên Kết với Sự Trợ Giúp Chuyên Nghiệp và Cộng Đồng Là Cơ Đốc nhân, chúng ta tin cậy nơi quyền năng của Đức Chúa Trời, nhưng cũng tin Ngài sử dụng những phương tiện thông thường. Khuyến khích và hỗ trợ họ liên hệ với:
- Đường dây nóng ngăn chặn tự tử (ví dụ: 111 ở New Zealand).
- Chuyên gia sức khỏe tâm thần (bác sĩ tâm lý, bác sĩ tâm thần).
- Nếu nguy cơ ngay lập tức, không để họ ở một mình. Gọi dịch vụ cấp cứu (115) hoặc đưa họ đến phòng cấp cứu.
Bước 3: Hướng Đến Hy Vọng trong Đấng Christ Một Cách Nhạy Cảm Sau khi đã lắng nghe và thiết lập sự an toàn, chúng ta mới từ từ đưa ra sự hy vọng thuộc linh.
- Chia sẻ Lời Chúa một cách phù hợp: Không nên dùng Kinh Thánh như một câu thần chú hoặc để phủ nhận nỗi đau. Thay vào đó, hãy chia sẻ như một người bạn đồng hành. Có thể nói: "Khi tôi đi qua những lúc tăm tối, một câu trong Thánh Thi đã an ủi tôi... Tôi không biết nó có hữu ích với anh/chị không, nhưng tôi muốn chia sẻ." Những phân đoạn thích hợp: Thi-thiên 23, 34:18, 40:1-3; Ma-thi-ơ 11:28-30; Rô-ma 8:38-39; Khải-huyền 21:4.
- Cầu Nguyện Hiện Diện: Hỏi xin phép được cầu nguyện với họ ngay tại chỗ. Lời cầu nguyện nên đơn giản, chân thành, xin Chúa ban sự bình an, sự hiện diện của Ngài, sự sáng suốt cho những người giúp đỡ, và một tia hy vọng. Điều này cho thấy bạn tin cậy Chúa trong tình huống này và mời Ngài vào.
- Kết Nối với Hội Thánh: Sự cô đơn là một yếu tố lớn. Sau khi có sự đồng ý, hãy kết nối họ với một mạng lưới đáng tin cậy trong Hội Thánh – mục sư, trưởng lão, một nhóm nhỏ yêu thương. Thư Hê-bơ-rơ 10:24-25 thúc giục chúng ta khích lệ nhau, và điều này càng quan trọng hơn trong cơn khủng hoảng.
1. Xây Dựng Văn Hóa Quan Tâm Chủ Động: Thay vì chỉ phản ứng khi có khủng hoảng, hãy chủ động hỏi thăm nhau cách chân thành trong Hội Thánh. "Tuần này lòng anh/chị thế nào?" có thể quan trọng hơn "Anh/chị có khỏe không?"
2. Phá Vỡ Sự Kỳ Thị về Sức Khỏe Tâm Thần trong Hội Thánh: Cần dạy dỗ rằng đau khổ tâm lý không phải là thiếu đức tin hay bị quỷ ám (dù không loại trừ khả năng này). Nó có thể là hậu quả của tấm lòng tan vỡ trong một thế giới sa ngã. Các nhân vật Kinh Thánh như Đa-vít, Ê-li, Giê-rê-mi đã trải qua những cuộc chiến tâm lý sâu sắc.
3. Trang Bị Kiến Thức Cơ Bản: Hội Thánh nên tổ chức các buổi chia sẻ cơ bản về sức khỏe tâm thần, cách lắng nghe, và các nguồn lực hỗ tr�y trong cộng đồng.
4. Là Gương Về Sự Yếu Đuối và Hy Vọng: Khi an toàn và phù hợp, việc các tín hữu trưởng thành chia sẻ về những cuộc chiến nội tâm trong quá khứ và cách Chúa đã dẫn dắt họ qua có thể mang lại hy vọng to lớn cho người đang đau khổ. Điều này minh họa cho 2 Cô-rinh-tô 1:3-4, nơi chúng ta nhận sự yên ủi từ Chúa để yên ủi người khác.
Giúp đỡ một người có ý định tự tử là một sự kêu gọi thiêng liêng đòi hỏi lòng dũng cảm, sự khôn ngoan, tình yêu thương kiên nhẫn và niềm tin vững chắc vào Đấng ban sự sống. Chúng ta không phải là đấng cứu rỗi – chỉ có Chúa Giê-xu Christ mới là Đấng đó. Nhưng chúng ta có thể là phương tiện qua đó tình yêu thương cụ thể, sự hiện diện an ủi, và ánh sáng hy vọng phục sinh của Ngài chiếu vào nơi tối tăm nhất của tâm hồn con người. Hãy trang bị bằng Lời Chúa, được dẫn dắt bởi Đức Thánh Linh, và hợp tác với các nguồn lực chuyên môn mà Chúa đã chuẩn bị. Hãy nhớ lời Phao-lô: "Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ" (Ga-la-ti 6:2). Trong hành trình yêu thương này, chính chúng ta cũng khám phá sâu hơn về lòng thương xót của Đấng đã đến để ban sự sống dư dật (Giăng 10:10) và cuối cùng sẽ lau sạch mọi giọt nước mắt (Khải-huyền 21:4).
Tài Liệu Tham Khảo & Nguồn Lực Khẩn Cấp:
- Đường dây nóng Ngăn chặn Tự tử (New Zealand): 111 hoặc 0800 543 354 (Lifeline).
- Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925 (Bản Truyền Thống).
- Các nguyên tắc tham khảo từ các tổ chức sức khỏe tâm thần Cơ Đốc.