Kiểm Soát Tâm Trí: Trận Chiến Thuộc Linh và Chiến Thắng Trong Đấng Christ
Trận chiến quan trọng nhất, quyết định nhất trong đời sống Cơ Đốc nhân không diễn ra ở bên ngoài, mà diễn ra trong chính tâm trí của chúng ta. Sứ đồ Phao-lô đã khẳng định điều này khi viết: “Vả, chúng ta đánh trận, chẳng phải theo thịt, nhưng dùng những khí giới thuộc về thần để đạp đổ các thành lũy, phá hủy các lý luận và mọi sự cao tự nổi lên nghịch cùng sự hiểu biết Đức Chúa Trời, và bắt hết các ý tưởng làm tôi vâng phục Đấng Christ” (2 Cô-rinh-tô 10:4-5, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu hỏi “Làm thế nào để kiểm soát suy nghĩ của tôi?” không chỉ là một thắc mắc tâm lý, mà là cốt lõi của sự tăng trưởng thuộc linh và chiến thắng tội lỗi. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá nguồn gốc của trận chiến nơi tâm trí, nguyên tắc của Đức Chúa Trời và những bước thực tiễn để chúng ta “bắt hết các ý tưởng” vâng phục Chúa Giê-xu Christ.
Ngay từ đầu, Kinh Thánh đã cho thấy tầm quan trọng của tâm trí trong mối quan hệ với Đức Chúa Trời. A-đam và Ê-va sa ngã không phải bởi một hành động thể xác tức thời, mà bởi một quá trình diễn ra trong tâm trí: “thấy trái của cây đó… tốt để ăn, đẹp mắt, và quí vì để mở trí khôn” (Sáng-thế Ký 3:6). Sự cám dỗ bắt đầu từ sự nhìn ngắm, dẫn đến sự suy gẫm sai lầm, và cuối cùng là hành động bất tuân. Chúa Giê-xu cũng xác nhận nguyên tắc này: “Vì từ bên trong, tức là lòng người, mà ra những ác tưởng…” (Mác 7:21). Tội lỗi luôn khởi phát từ một tư tưởng chưa được kiểm soát và đầu phục.
Từ ngữ Hy Lạp trong Tân Ước dành cho “tâm trí” là nous (νοῦς), chỉ về trung tâm của sự hiểu biết, suy nghĩ, phán đoán và quyết định. Sau khi sa ngã, nous của con người đã bị hư hoại (Rô-ma 1:28 – “…không tưởng nhớ Đức Chúa Trời nữa, nên Đức Chúa Trời đã phó họ theo lòng hư xấu đặng phạm những sự chẳng xứng đáng”). Tâm trí tự nhiên của con người trở nên thù nghịch với Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:7). Vì vậy, việc “kiểm soát suy nghĩ” bằng sức riêng là bất lực. Chìa khóa nằm ở sự biến đổi bởi quyền năng của Đức Chúa Trời.
Lời giải đáp cốt lõi được tìm thấy trong Rô-ma 12:2: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm trí mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.” Ở đây, từ “biến hóa” trong nguyên ngữ Hy Lạp là metamorphoō (μεταμορφόω), cùng một từ dùng để miêu tả sự biến hình của Chúa Giê-xu trên núi (Ma-thi-ơ 17:2). Đây không phải là sự thay đổi bề ngoài, mà là một sự biến đổi từ bên trong, bắt đầu từ cốt lõi của con người – tâm trí.
Quá trình này có hai khía cạnh then chốt:
1. “ĐỪNG LÀM THEO”: Đây là khía cạnh tiêu cực – từ chối, chối bỏ những khuôn mẫu suy nghĩ của thế gian. Thế gian ở đây (aiōn - αἰών) chỉ về hệ thống giá trị, triết lý và lối sống đối nghịch với Đức Chúa Trời đang thống trị thời đại này.
2. “HÃY BIẾN HÓA BỞI SỰ ĐỔI MỚI”: Đây là khía cạnh tích cực – tiếp nhận một tâm trí mới. Sự “đổi mới” (anakainōsis - ἀνακαίνωσις) này là một quá trình liên tục, được thực hiện bởi quyền năng của Đức Thánh Linh khi chúng ta để Lời Chúa (Kinh Thánh) tác động vào suy nghĩ của mình.
Phao-lô giải thích thêm trong Ê-phê-sô 4:23: “phải mới lại trong tâm chí mình”. Động từ “mới lại” ở đây (ananeoō - ἀνανεόω) mang nghĩa đổi mới, trẻ hóa. Tâm trí được cứu chuộc có khả năng và trách nhiệm phải được liên tục đổi mới, giống như việc thay “bộ lọc” tư tưởng vậy.
Để thực hành sự đổi mới tâm trí, Đức Chúa Trời đã ban cho chúng ta những “khí giới thuộc về thần”. Hai vũ khí tối thượng nhất là Lời Đức Chúa Trời và Sự Cầu Nguyện.
A. Lời Chúa – Gươm Của Đức Thánh Linh:
Chúa Giê-xu đã chiến thắng ma quỷ trong đồng vắng bằng cách công bố Lời Chúa: “Có lời chép rằng…” (Ma-thi-ơ 4:4, 7, 10). Ê-phê-sô 6:17 gọi Lời Đức Chúa Trời là “gươm của Đức Thánh Linh”. Từ “gươm” ở đây (machaira - μάχαιρα) là loại dao găm ngắn, dùng cho cuộc chiến giáp lá cà, tấn công ở cự ly gần. Điều này cho thấy chúng ta phải thuộc Lời Chúa, mang Lời Chúa trong tâm trí để có thể sử dụng linh hoạt, chính xác ngay khi tư tưởng sai trái tấn công. Thi thiên 119:11 chép: “Tôi đã giấu lời Chúa trong lòng tôi để tôi không phạm tội cùng Chúa.” Việc học, ghi nhớ, suy ngẫm Kinh Thánh hàng ngày chính là đặt bộ lọc của Đức Chúa Trời vào tâm trí chúng ta.
B. Sự Cầu Nguyện – Sự Giao Chiến Trong Thần Linh:
Phao-lô kêu gọi: “Hãy cầu nguyện trong mọi sự… và hãy dùng sự bền đỗ trọn vẹn mà tỉnh thức về điều đó” (Cô-lô-se 4:2). Cầu nguyện không chỉ là xin ơn, mà là sự kết nối, đầu phục và trao đổi với Đức Chúa Trời. Trong cầu nguyện, chúng ta thú nhận những tư tưởng rối ren của mình với Chúa, xin Ngài thanh tẩy và hướng dẫn. Đặc biệt, sự cầu thay chuyển hướng tâm trí chúng ta ra khỏi chính mình, hướng đến nhu cầu của người khác, chống lại sự ích kỷ – vốn là mảnh đất màu mỡ cho những suy nghĩ tội lỗi.
Dựa trên các nguyên tắc trên, đây là một số bước thực tiễn để kiểm soát tâm trí, được minh họa rõ trong Phi-líp 4:6-9:
1. Nhận Diện và Từ Chối (Câu 6): “Chớ lo phiền chi hết”. Khi một ý tưởng gây lo lắng, sợ hãi, tham lam, giận dữ, ô uế… xuất hiện, hãy nhận diện ngay nó không đến từ Đức Chúa Trời (2 Ti-mô-thê 1:7 – “Đức Chúa Trời chẳng ban cho chúng ta tinh thần nhút nhát”). Từ chối nó một cách chủ động trong danh Chúa Giê-xu, không để nó “đậu” lại và xây tổ.
2. Thay Thế và Suy Ngẫm (Câu 8): Đây là bước then chốt. Bạn không thể chỉ dẹp bỏ một ý tưởng xấu mà để trống không. Bạn phải thay thế nó bằng một ý tưởng tốt. Phi-líp 4:8 liệt kê những điều cần suy ngẫm: “những sự chân thật, những sự đáng tôn, những sự công bình, những sự thanh sạch, những sự đáng yêu chuộng, những sự có tiếng tốt…”. Hãy chủ động hướng sự tập trung của bạn vào những đề tài này. Suy ngẫm Lời Chúa bạn đã học, nghĩ về những việc tốt Chúa đã làm, về bản tính của Ngài.
3. Cầu Nguyện với Lòng Biết Ơn (Câu 6): “Nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện, nài xin, và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời.” Hãy đem mối bận tâm đó đến với Chúa, không phải với thái độ than vãn, mà với lòng biết ơn. Tạ ơn Chúa vì Ngài đang kiểm soát, vì lời hứa của Ngài, vì sự hiện diện của Ngài. Lòng biết ơn thay đổi hoàn toàn bầu không khí của tâm trí.
4. Hành Động Theo Lẽ Thật (Câu 9): “Hãy làm điều… anh em đã học, đã nhận, đã nghe và đã thấy trong tôi.” Tư tưởng dẫn đến hành động, nhưng hành động đúng đắn cũng củng cố tư tưởng đúng đắn. Khi bạn vâng lời Chúa dù cảm xúc không muốn, bạn đang huấn luyện tâm trí mình vâng phục Đấng Christ.
Chúng ta không chiến đấu một mình. Đức Thánh Linh là Đấng ngự trong chúng ta, Ngài ban cho chúng ta quyền năng, sự bình an và sự hướng dẫn. Rô-ma 8:5-6 phân biệt: “Vì kẻ sống theo xác thịt thì chăm về những sự xác thịt; còn kẻ sống theo Thánh Linh thì chăm về những sự thuộc về Thánh Linh. Vì chăm về xác thịt sanh ra sự chết, còn chăm về Thánh Linh sanh ra sự sống và bình an.” “Chăm về” (phronēma - φρόνημα) chính là xu hướng, tâm ý, sự tập trung của tâm trí. Một đời sống được đầy dẫy Đức Thánh Linh sẽ tự nhiên có một tâm ý hướng về những điều thuộc linh.
Ngoài ra, cộng đồng Hội Thánh đóng vai trò quan trọng. Châm ngôn 27:17 chép: “Sắt mài nhọn sắt. Cũng vậy, người bổ dưỡng diện mạo của bạn hữu mình.” Những mối quan hệ Cơ Đốc chân thật, nơi chúng ta có thể chia sẻ cách chân thật và nhận lời khuyên, cầu thay, giúp chúng ta giữ cho tâm trí mình lành mạnh và đúng hướng.
Cuối cùng, kiểm soát suy nghĩ không phải là sự căng thẳng tự lực để đè nén mọi ý tưởng. Đó là sự đầu phục và tin cậy. Lời hứa quý báu trong Phi-líp 4:7 là: “Sự bình an của Đức Chúa Trời, vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ giữ gìn lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ.” Động từ “giữ gìn” (phroureō - φρουρέω) có nghĩa canh giữ như lính gác. Khi chúng ta làm phần của mình: trình dâng mọi lo âu, cầu nguyện, suy ngẫm Lời Chúa, thì chính sự bình an của Đức Chúa Trời sẽ đứng canh gác cửa tâm trí chúng ta.
Tâm trí bạn là một vùng đất. Bạn không thể ngăn chim bay ngang qua, nhưng bạn có thể ngăn chúng làm tổ. Hãy để Lời Chúa làm tiêu chuẩn, Đức Thánh Linh làm sức mạnh, và sự bình an của Chúa Christ làm lính canh. Hãy bắt đầu từng ngày, từng giờ, từng khoảnh khắc, chủ động hướng tâm trí mình lên những điều ở trên cao, nơi Đấng Christ ngự bên hữu Đức Chúa Trời (Cô-lô-se 3:1-2). Trong Ngài, bạn sẽ tìm thấy chiến thắng và sự tự do thật sự cho tâm trí mình.