Tính Cách Cơ Đốc Theo Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin, một câu hỏi căn cốt thường được đặt ra: “Một Cơ Đốc nhân thật sự phải có tính cách như thế nào?” Đây không chỉ là vấn đề về hành vi bề ngoài, mà là sự biến đổi tận gốc rễ bản chất con người bởi quyền năng của Phúc Âm. Kinh Thánh không đưa ra một danh sách các đức tính khô khan, nhưng vẽ nên một bức chân dung sống động về con người mới trong Đấng Christ – một sự kết hợp hài hòa giữa ân điển được ban cho và nỗ lực đáp ứng trong sự vâng phục đầy yêu thương. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát nền tảng Kinh Thánh về tính cách Cơ Đốc, khai triển từ ngữ nguyên Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, để giúp chúng ta thấu hiểu và sống phản chiếu hình ảnh của Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Trước khi tìm hiểu các biểu hiện của tính cách Cơ Đốc, chúng ta phải đặt nền tảng trên chân lý thần học then chốt: tính cách Cơ Đốc là kết quả của sự tái sanh (sanh lại), không phải sự tu luyện tự lực. Chúa Giê-xu phán với Ni-cô-đem: “Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời. Xác thịt sanh ra xác thịt, thần linh sanh ra thần linh.” (Giăng 3:5-6). Từ “sanh lại” trong tiếng Hy Lạp là “gennaō anōthen” (γεννάω ἄνωθεν), có nghĩa đen là “được sinh ra từ trên cao”. Điều này chỉ rõ nguồn gốc siêu nhiên của đời sống mới.
Sứ đồ Phao-lô mô tả sự biến đổi này trong 2 Cô-rinh-tô 5:17: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” Từ “dựng nên mới” (kainē ktisis – καινὴ κτίσις) nhấn mạnh một sự sáng tạo hoàn toàn mới mẻ từ Đức Chúa Trời. Tính cách cũ, với các thói quen và khuynh hướng tội lỗi, đã bị đóng đinh trên thập tự giá với Christ (Rô-ma 6:6). Giờ đây, Cơ Đốc nhân có một bản chất mới (physis – φύσις), một “tâm thần mới” (Ê-xê-chi-ên 36:26) được ban cho, có khả năng và khao khát sống đẹp ý Đức Chúa Trời.
Mục đích của sự tái sanh là để chúng ta “được dự nên đồng hình đồng dạng với Con Ngài” (Rô-ma 8:29). Chúa Giê-xu Christ là hiện thân trọn vẹn của tính cách thánh khiết. Ngài không chỉ là Đấng Cứu Rỗi mà còn là Khuôn Mẫu cho đời sống chúng ta. Phao-lô khuyên: “Hãy có đồng một tâm tình như Đấng Christ đã có” (Phi-líp 2:5). Từ “tâm tình” ở đây là phroneō (φρονέω), chỉ thái độ, tư tưởng, và cách nhìn nhận nội tâm.
Chúng ta thấy tính cách của Chúa Giê-xu được mô tả cách mạnh mẽ trong Phi-líp 2:6-8: sự khiêm nhường (tapeinophrosynē – ταπεινοφροσύνη) thẳm sâu, sự vâng phục (hypēkoos – ὑπήκοος) trọn vẹn, và tình yêu hy sinh. Trong các sách Phúc Âm, chúng ta thấy Ngài đầy lòng thương xót (splanchnizomai – σπλαγχνίζομαi, Ma-thi-ơ 9:36), chân thật, công bình, nhưng cũng đầy uy quyền và thánh khiết. Tính cách Cơ Đốc, do đó, là quá trình được Thánh Linh biến hóa để càng ngày càng giống với Chúa trong mọi phương diện của đời sống.
Các sứ đồ, dưới sự cảm thúc của Đức Thánh Linh, đã liệt kê nhiều đặc điểm tạo nên tính cách của con người mới. Những đặc điểm này thường được trình bày dưới dạng tương phản giữa “việc làm của xác thịt” và “trái của Thánh Linh” (Ga-la-ti 5:19-23), hoặc giữa “con người cũ” và “con người mới” (Ê-phê-sô 4:22-24).
1. Trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23): Đây không phải là “việc làm” do con người nỗ lực, mà là “trái” (karpos – καρπός) – kết quả tự nhiên, sinh động từ một đời sống được Thánh Linh ngự trị và điều khiển. Chín phương diện này tạo thành một thể thống nhất mô tả tính cách của Chúa Cứu Thế:
- Yêu thương (agapē – ἀγάπη): Tình yêu hy sinh, vị tha, có chủ ý, bắt nguồn từ chính bản tính Đức Chúa Trời (1 Giăng 4:8).
- Vui mừng (chara – χαρά): Niềm vui siêu việt hoàn cảnh, bắt nguồn từ sự cứu rỗi và hiện diện của Đức Chúa Trời.
- Bình an (eirēnē – εἰρήνη): Sự an nghỉ nội tâm và hòa thuận với Đức Chúa Trời, với người khác và với chính mình.
- Nhịn nhục (makrothymia – μακροθυμία): Sự kiên nhẫn lâu dài, chịu đựng những tổn thương mà không báo thù hay oán giận.
- Nhân từ (chrēstotēs – χρηστότης): Lòng tốt, tử tế, dịu dàng trong cách cư xử với người khác.
- Hiền lành (agathōsynē – ἀγαθωσύνη): Lòng nhân đức tích cực, khao khát làm điều thiện và đem lại lợi ích.
- Trung tín (pistis – πίστις): Sự trung tín, đáng tin cậy, và trung thành.
- Mềm mại (prautēs – πραΰτης): Sự nhu mì, khiêm tốn, có sức mạnh được kiểm soát, sẵn sàng học hỏi và uốn nắn.
- Tiết độ (enkrateia – ἐγκράτεια): Khả năng tự chủ, kỷ luật bản thân, làm chủ các dục vọng và ham muốn.
2. Tính Cách của Con Người Mới (Cô-lô-se 3:12-14): Phao-lô kêu gọi: “Vậy anh em là kẻ chọn lựa của Đức Chúa Trời, là người thánh và rất yêu dấu của Ngài, hãy có lòng thương xót. Hãy mặc lấy sự nhân từ, khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục”. Động từ “mặc lấy” (endyō – ἐνδύω) giống với hình ảnh “mặc lấy Chúa Giê-xu Christ” (Rô-ma 13:14). Đây là một hành động chủ ý, thường xuyên, như mặc lấy áo quần mỗi ngày. Trên hết mọi sự, chúng ta phải “mặc lấy tình yêu thương” – dây liên lạc của sự trọn lành, là động lực và bối cảnh cho mọi đức tính khác.
3. Sự Bổ Sung Từ Các Phước Lành (Ma-thi-ơ 5:3-12): Bài giảng trên núi mô tả tính cách của công dân Nước Thiên Đàng: nghèo nàn trong lòng (nhận biết sự thiếu thốn thuộc linh), hay thương xót, có lòng trong sạch, hay làm cho người hòa thuận. Đây là những phẩm chất được Chúa Giê-xu tuyên bố là “có phước”, nghịch lại với các giá trị của thế gian.
Làm thế nào để những lẽ thật tuyệt vời này trở nên thực tiễn? Sự phát triển tính cách Cơ Đốc là một tiến trình hợp tác giữa ân điển của Đức Chúa Trời và sự đáp ứng vâng phục của con người (“hãy tự lập cho mình sự cứu chuộc” – Phi-líp 2:12). Dưới đây là một số bước ứng dụng:
1. Nhận Biết và Từ Bỏ Con Người Cũ: Thường xuyên xét mình dưới ánh sáng Lời Chúa. Khi Thánh Linh cảnh tỉnh về một thái độ hoặc thói quen xấu (như nóng giận, ghen ghét, dối trá), phải thành thật xưng tội (1 Giăng 1:9) và quyết tâm “từ bỏ” (apotithēmi – ἀποτίθημι) nó như cởi bỏ áo cũ (Ê-phê-sô 4:22).
2. Đổi Mới Tâm Trí Mình (Rô-ma 12:2): Tính cách bắt nguồn từ cách suy nghĩ. Chúng ta phải để Lời Chúa (logos – λόγος) liên tục đổi mới tâm trí mình. Điều này đòi hỏi kỷ luật học Kinh Thánh có hệ thống, suy ngẫm (hagah – הגה, trong Thi thiên 1:2) và ghi nhớ. Hãy để các nguyên tắc của Đấng Christ thấm nhuần mọi lĩnh vực tư tưởng.
3. Cầu Nguyện Để Được Biến Hóa: Đưa những khía cạnh tính cách cụ thể ra làm đề tài cầu nguyện. Ví dụ: “Lạy Chúa, xin giúp con bày tỏ lòng nhân từ với đồng nghiệp khó tính hôm nay” hoặc “Xin Thánh Linh bày tỏ cho con biết nơi nào con thiếu sự mềm mại”.
4. Sống Trong Sự Thông Công và Chịu Sự Gây Dựng: Tính cách Cơ Đốc được rèn giũa trong cộng đồng Hội Thánh. Chúng ta cần những người bạn tin kính có thể khích lệ, nhắc nhở, và thậm chí sửa dạy chúng ta cách yêu thương (Ga-la-ti 6:1).
5. Tập Luyện Thành Thói Quen Thánh: Sứ đồ Phi-e-rơ kêu gọi thêm các đức tính vào đức tin (2 Phi-e-rơ 1:5-7). Đây là một tiến trình có chủ ý. Hãy tạo cơ hội để thực hành sự nhịn nhục, bày tỏ lòng nhân từ… Bắt đầu từ những bối cảnh nhỏ. Mỗi lần vâng theo sự thúc giục của Thánh Linh để bày tỏ một đặc tính của Đấng Christ, chúng ta đang củng cố “cơ bắp” thuộc linh của mình.
Tính cách Cơ Đốc không phải là một tiêu chuẩn hoàn hảo để chúng ta tự mình vươn tới trong nỗ lực tuyệt vọng. Đó cũng không phải là trạng thái tĩnh, một lần đạt được thì mãi mãi giữ nguyên. Đúng hơn, đó là hành trình biến hóa liên tục bởi quyền năng của Thánh Linh, khi chúng ta “lấy lòng kính sợ mà run sợ, làm nên sự cứu chuộc mình” (Phi-líp 2:12). Nền tảng của mọi sự là ân điển, và mục tiêu cuối cùng là sự vinh hiển của Đức Chúa Trời.
Khi chúng ta tập trung vào Chúa Giê-xu Christ, nhìn xem vinh quang Ngài trong Lời Chúa, thì chính chúng ta “cũng đều được trở nên vinh hiển, từ vinh hiển qua vinh hiển, như bởi Chúa, là Thánh Linh” (2 Cô-rinh-tô 3:18). Hãy bước đi trong sự tự do và vui mừng rằng Đức Chúa Trời, Đấng đã bắt đầu công việc tốt lành nơi bạn, cũng sẽ thành tín hoàn tất nó cho đến ngày của Đức Chúa Giê-xu Christ (Phi-líp 1:6). Hãy để đời sống bạn mỗi ngày mang hương thơm của Christ, trở nên muối và ánh sáng cho thế gian, qua một tính cách được Ngài định hình và đầy dẫy Thánh Linh.