Thuyết Calvin (Calvinism) là gì và nó có theo kinh thánh không? Năm điểm của thuyết Calvin là gì?

Trong hành trình tìm hiểu thần học Cơ Đốc giáo, Thuyết Calvin (Calvinism) nổi lên như một trong những hệ thống thần học có ảnh hưởng sâu rộng nhất, đặc biệt trong truyền thống Kháng Cách (Tin Lành). Bài viết này nhằm mục đích nghiên cứu chuyên sâu về nguồn gốc, nội dung cốt lõi (thường được tóm tắt trong Năm Điểm), và quan trọng nhất, là xem xét học thuyết này dưới ánh sáng của Lời Chúa – Kinh Thánh.

Thuyết Calvin được đặt tên theo John Calvin (1509-1564), một nhà thần học người Pháp và là nhân vật chủ chốt của cuộc Cải Chánh (Reformation) thế kỷ 16. Mặc dù được mang tên ông, Calvin không phải là người sáng tạo ra toàn bộ hệ thống này, mà là người hệ thống hóa và phát triển chúng một cách mạch lạc trong bộ sách đồ sộ Institutio Christianae Religionis (Nền Tảng Đạo Cơ Đốc). Trọng tâm thần học của Calvin xoay quanh sự tối thượng của Đức Chúa Trời (Sovereignty of God) trong mọi lĩnh vực, đặc biệt trong sự cứu rỗi. Học thuyết này được các môn đồ của ông, đặc biệt là tại Hội Đồng Dordrecht (1618-1619), tóm tắt lại để phản biện lại những luận điểm của Jacobus Arminius, và từ đó hình thành nên bản tóm tắt nổi tiếng: Năm Điểm của Thuyết Calvin, thường được nhớ đến qua từ viết tắt tiếng Anh TULIP.

Để đánh giá tính Kinh Thánh của Thuyết Calvin, chúng ta cần đi sâu vào từng điểm, đối chiếu với Kinh Thánh và giải nghĩa các từ ngữ then chốt.

1. T - Total Depravity (Sự Bại Hoại Toàn Diện của Con Người)

Điểm này khẳng định rằng tội lỗi đã ảnh hưởng đến mọi phương diện của con người: tâm trí, ý chí, cảm xúc và thể xác. Con người không chỉ bị "ốm" về mặt thuộc linh mà đã "chết" trong chính tội lỗi mình (Ê-phê-sô 2:1). Do đó, con người hoàn toàn không có khả năng tự mình tìm kiếm Đức Chúa Trời, yêu mến Ngài, hoặc tin nhận Chúa Cứu Thế một cách thật lòng nếu không có sự tác động của ân điển Ngài.

Giải Nghĩa & Tham Chiếu Kinh Thánh:

• “Vì chẳng có một người công bình nào hết, dẫu một người cũng không. Chẳng có một người nào hiểu biết, Chẳng có một người nào tìm kiếm Đức Chúa Trời.” (Rô-ma 3:10-11). Từ Hy Lạp οὐκ ἔστιν (ouk estin) - "không hề có" - nhấn mạnh sự vắng mặt hoàn toàn.
• “Lòng người ta là dối trá hơn mọi vật, và rất là hư hỏng...” (Giê-rê-mi 17:9). Từ Hê-bơ-rơ עָקֹב (aqob) có nghĩa là "quanh co, dối trá".
• Hình ảnh "người chết" trong Ê-phê-sô 2:1,5 (νεκροὺς - nekrous) cho thấy sự bất lực tuyệt đối về mặt thuộc linh, chỉ có quyền năng phục sinh của Đức Chúa Trời mới có thể làm sống lại.

Điểm này phù hợp với sự dạy dỗ Kinh Thánh về mức độ nghiêm trọng của tội lỗi, phá vỡ quan niệm cho rằng con người vẫn còn "tia lửa thiện" đủ để tự mình quyết định tin Chúa.

2. U - Unconditional Election (Sự Lựa Chọn Vô Điều Kiện)

Dựa trên sự bại hoại toàn diện, Đức Chúa Trời, trong sự tối thượng và ân điển của Ngài, đã chọn lựa một số người để được cứu rỗi trước khi sáng thế, không dựa trên bất kỳ điều kiện nào nơi con người (như việc tin, làm lành mà Ngài thấy trước), mà hoàn toàn dựa trên ý chỉ tự do và nhân từ của Ngài.

Giải Nghĩa & Tham Chiếu Kinh Thánh:

• “Vì Ngài đã chọn chúng ta trong Ngài trước khi sáng thế, đặng làm nên thánh không chỗ trách được trước mặt Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 1:4). Động từ Hy Lạp ἐξελέξατο (exelexato) - "đã chọn" - ở thì aorist, chỉ một hành động hoàn tất trong quá khứ.
• “hầu cho được nên giống như hình bóng Con Ngài... Những kẻ Ngài đã định sẵn thì Ngài cũng đã gọi...” (Rô-ma 8:29-30). Trình tự "biết trước" (προέγνω - proegnō) ở đây trong ngữ cảnh Kinh Thánh thường mang ý nghĩa "lập mối quan hệ thân thiết từ trước" hơn là chỉ "biết trước sự kiện".
• “Vả, khi hai con chưa sanh ra, chưa làm điều chi lành hay dữ... Ngài phán cùng mẹ rằng: Đứa lớn sẽ làm tôi đứa nhỏ; như có chép rằng: Ta yêu Gia-cốp và ghét Ê-sau.” (Rô-ma 9:11-13). Sự lựa chọn của Đức Chúa Trời dựa trên ý muốn Ngài, không dựa trên việc làm.

Điểm này nhấn mạnh rằng căn nguyên cứu rỗi hoàn toàn thuộc về Đức Chúa Trời, loại bỏ mọi cơ sở cho sự khoe mình của con người (Ê-phê-sô 2:9).

3. L - Limited Atonement (Sự Chuộc Tội Có Giới Hạn) hoặc Particular Redemption (Sự Chuộc Tội Cá Biệt)

Đây là điểm gây tranh luận nhiều nhất. Điểm này dạy rằng sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá có hiệu lực và mục đích cứu rỗi một cách chắc chắn và hiệu quả cho những người được chọn (những người tin), chứ không chỉ tạo ra "khả năng" cứu rỗi chung chung cho tất cả mọi người. Nói cách khác, Chúa Giê-xu thực sự chuộc tội cho dân Ngài, chứ không chỉ tạo cơ hội chuộc tội.

Giải Nghĩa & Tham Chiếu Kinh Thánh:

• “Ngài sẽ cứu dân mình ra khỏi tội.” (Ma-thi-ơ 1:21). Chúa Giê-xu đến để "cứu" (σώσει - sōsei) một cách xác định "dân mình" (τὸν λαὸν αὐτοῦ - ton laon autou).
• “Ta là người chăn hiền lành, người chăn hiền lành vì chiên mình phó sự sống mình... Ta còn có chiên khác chẳng thuộc về chuồng này... rồi sẽ chỉ có một bầy, một kẻ chăn mà thôi.” (Giăng 10:11,16). Chúa Giê-xu phó sự sống vì chiên Ngài, và Ngài biết rõ họ.
• “Ấy chính Ngài làm của lễ chuộc tội, chẳng những vì tội lỗi chúng ta thôi đâu, mà cũng vì tội lỗi cả thế gian nữa.” (I Giăng 2:2). Cụm từ "cả thế gian" (ὅλου τοῦ κόσμου - holou tou kosmou) thường được những người phản đối điểm L dùng. Tuy nhiên, người theo Thuyết Calvin giải thích rằng "thế gian" ở đây chỉ về mọi dân tộc, chứ không phải mọi cá nhân không ngoại lệ, và giá trị của sự chuộc tội là vô hạn, đủ cho cả thế gian, nhưng mục đích ứng dụng thì cụ thể (như trong Giăng 17:9, Chúa Giê-xu cầu nguyện "chẳng phải vì thế gian... nhưng vì kẻ Cha đã giao cho Con").

4. I - Irresistible Grace (Ân Điển Không Thể Cưỡng Lại)

Khi Đức Chúa Trời kêu gọi những người được chọn để được cứu rỗi bằng ân điển thiêng liêng và hiệu quả của Ngài, thì sự kêu gọi đó sẽ không thể bị từ chối hay thất bại. Ân điển của Đức Chúa Trời phá tan sự chống nghịch của lòng người, khiến họ ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu một cách tự nguyện và vui thích.

Giải Nghĩa & Tham Chiếu Kinh Thánh:

• “Mọi kẻ Cha cho ta sẽ đến cùng ta, và kẻ đến cùng ta thì ta không bỏ ra ngoài.” (Giăng 6:37). Sự "đến" là kết quả tất yếu của việc "được Cha cho".
• Sự cải đạo của Phao-lô trên đường Đa-mách (Công vụ 9) là một minh họa mạnh mẽ. Chúa Giê-xu đã "chiếm lấy" (κατέλαβεν - katelaben) ông, không phải là một lời mời mà ông có thể từ chối trong tình trạng đó.
• “Ngài đã cứu chúng ta... theo ý muốn riêng và ân điển của Ngài.” (II Ti-mô-thê 1:9). Ân điển (χάριτος - charitos) là nguồn động lực hiệu quả.

Điểm này đảm bảo rằng công việc cứu rỗi của Đức Chúa Trời sẽ thành công, và sự bảo tồn của các thánh đồ cuối cùng dựa trên sự trung tín của Ngài, không phải sự dao động của ý chí con người.

5. P - Perseverance of the Saints (Sự Bền Đỗ Của Các Thánh Đồ)

Những người thật sự được Đức Chúa Trời lựa chọn, được Chúa Christ chuộc tội, và được Đức Thánh Linh tái sinh, sẽ được bảo tồn bởi quyền năng Đức Chúa Trời và sẽ bền đỗ trong đức tin cho đến cuối cùng. Họ không thể đánh mất sự cứu rỗi. Sự bền đỗ này là bằng chứng của đức tin thật.

Giải Nghĩa & Tham Chiếu Kinh Thánh:

• “Chiên ta nghe tiếng ta, ta quen nó, và nó theo ta. Ta ban cho nó sự sống đời đời; nó chẳng chết mất bao giờ, và chẳng ai cướp nó khỏi tay ta. Cha ta là Đấng lớn hơn hết đã cho ta chiên đó, và chẳng ai cướp nổi chiên đó khỏi tay Cha.” (Giăng 10:27-29). Đây là lời hứa vững chắc về sự an toàn đời đời trong tay Chúa Cha và Chúa Con.
• “Tôi tin chắc rằng Đấng đã khởi làm việc lành trong anh em sẽ làm trọn hết cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ.” (Phi-líp 1:6). Đức Chúa Trời là Đấng khởi đầu và hoàn tất (ἐπιτελέσει - epitelesei) đức tin chúng ta.
• “Vì những kẻ Ngài đã biết trước, thì Ngài cũng đã định sẵn... những kẻ Ngài đã gọi... thì Ngài cũng đã làm cho vinh hiển.” (Rô-ma 8:29-30). Mắt xích từ "định sẵn" đến "làm cho vinh hiển" không thể đứt đoạn.

Điểm này mang lại sự an ủi và vững lòng cho Cơ Đốc nhân, biết rằng sự cứu rỗi của họ dựa trên giao ước vĩnh cửu và sự trung tín của Đức Chúa Trời.

Sau khi phân tích từng điểm, có thể thấy rằng Thuyết Calvin có cơ sở Kinh Thánh vững chắc trong từng luận điểm của mình. Hệ thống này nhất quán trong việc tôn cao sự tối thượng, chủ quyền và ân điển của Đức Chúa Trời trong công cuộc cứu rỗi, từ đầu đến cuối. Nó loại bỏ triệt để mọi cơ sở cho sự tự tôn của con người và quy vinh hiển trọn vẹn cho Đức Chúa Trời.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Kinh Thánh cũng trình bày những câu nói về ý chí tự do và trách nhiệm của con người (ví dụ: Giăng 3:16, "hễ ai tin"; Khải huyền 22:17, "kẻ nào muốn"). Thuyết Arminian (đối trọng chính) nhấn mạnh vào những câu Kinh Thánh này và đưa ra một cách giải thích khác, cho rằng ân điển của Đức Chúa Trời có thể bị con người kháng cự, và sự lựa chọn của Đức Chúa Trời dựa trên sự biết trước về đức tin của con người. Cuộc tranh luận giữa Calvinism và Arminianism thường xoay quanh việc làm thế nào để dung hòa hai chân lý Kinh Thánh: Chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời và Trách nhiệm chân thật của con người. Nhiều nhà thần học tin rằng đây là một nghịch lý (antinomy) mà trí óc hữu hạn không thể giải quyết trọn vẹn, và chúng ta cần giữ cả hai trong sự căng thẳng lành mạnh, tin cậy vào Lời Chúa.

Hiểu biết về Thuyết Calvin không chỉ là kiến thức thần học khô khan, mà có thể đem lại nhiều ứng dụng quý báu cho đời sống đức tin:

1. Sự Khiêm Nhường và Biết Ơn Sâu Sắc: Nhận thức rằng sự cứu rỗi hoàn toàn là ân điển, không do công đức, sẽ diệt trừ sự kiêu ngạo thuộc linh và đổ đầy lòng chúng ta bằng sự biết ơn không ngừng đối với Đức Chúa Trời. Mỗi ngày, chúng ta sống trong ân điển đó.
2. Sự An Toàn và Bình An: Giáo lý về sự bền đỗ của các thánh đồ ban cho chúng ta sự bảo đảm vững chắc. Sự cứu rỗi của chúng ta không phụ thuộc vào sức lên xuống của cảm xúc hay sự trung tín mong manh của bản thân, mà dựa trên sự trung tín bất di bất dịch của Đức Chúa Trời và công giá hoàn thành của Chúa Christ.
3. Lòng Tận Tụy và Thờ Phượng: Khi nhìn thấy Chúa Giê-xu đã chết cách cá biệt và hiệu quả cho tội lỗi của chính mình, tình yêu dành cho Ngài càng thêm nồng nàn. Sự thờ phượng trở nên sâu sắc hơn khi chúng ta tôn cao Chúa về sự tối thượng và ân điển kỳ diệu của Ngài.
4. Sự Tự Tin Trong Truyền Giáo: Biết rằng Đức Chúa Trời có dân Ngài trong mọi dân tộc (Khải huyền 5:9), và rằng lời kêu gọi của Ngài là hiệu quả, cho chúng ta sự can đảm để rao giảng Phúc Âm. Chúng ta là phương tiện Chúa dùng để kêu gọi những người được chọn của Ngài. Kết quả thuộc về Chúa, nên chúng ta rao giảng cách trung tín và tin cậy Ngài.
5. Sự Kiên Nhẫn và Yêu Thương Đối Với Anh Em: Hiểu rằng mọi sự đều do ân điển, giúp chúng ta kiên nhẫn và yêu thương những anh chị em còn yếu đuối, không xét đoán hay kiêu ngạo, nhưng nâng đỡ và khích lệ họ trong sự bền đỗ.

Thuyết Calvin, được tóm tắt qua Năm Điểm TULIP, cung cấp một hệ thống thần học mạch lạc và có nền tảng Kinh Thánh sâu sắc, đặt trọng tâm vào chủ quyền tuyệt đối và ân điển tối thượng của Đức Chúa Trời trong sự cứu rỗi tội nhân. Mặc dù có những tranh luận thần học xung quanh, đặc biệt về điểm Chuộc Tội Cá Biệt, việc nghiên cứu học thuyết này thách thức chúng ta đào sâu vào Lời Chúa, để từ đó có một cái nhìn đúng đắn hơn về Đức Chúa Trời, về tội lỗi, và về ân điển kỳ diệu của Ngài.

Cuối cùng, mục đích của mọi thần học chân chính phải dẫn đưa chúng ta đến sự thờ phượng, tin cậy và vâng phục Đức Chúa Trời. Cho dù chúng ta nghiêng về cách giải thích thần học nào, điều cốt yếu vẫn là đức tin cá nhân nơi Chúa Giê-xu Christ, Đấng chết và sống lại vì tội lỗi chúng ta. Hãy để sự hiểu biết này, như Calvin mong muốn, đưa chúng ta đến gần hơn với Chúa, sống một đời sống tôn vinh Ngài, và rao truyền Phúc Âm của ân điển cho một thế giới đang hư mất.

“Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.” (Ê-phê-sô 2:8-9).