"Ăn, uống và vui vẻ" - Khái Niệm Kinh Thánh Hay Triết Lý Thế Gian?
Trong dòng chảy của văn hóa đại chúng và triết lý sống, cụm từ "ăn, uống và vui vẻ" thường được hiểu như một tuyên ngôn cho chủ nghĩa khoái lạc (hedonism), tập trung vào những thú vui nhất thời và vật chất. Nhưng liệu đây có phải là một khái niệm xuất phát từ Kinh Thánh? Câu trả lời không đơn giản là "có" hoặc "không", mà nằm ở sự hiểu biết sâu sắc về ý muốn của Đức Chúa Trời dành cho con người trong mối tương giao với Ngài và thế giới Ngài tạo dựng. Bài nghiên cứu này sẽ khai quật những phân đoạn Kinh Thánh then chốt, giải nghĩa từ ngữ gốc, và đưa ra cái nhìn cân bằng, thần học về niềm vui, sự hưởng thụ, và trách nhiệm thuộc linh.
Cụm từ này thường được trích dẫn từ sách Truyền đạo, một cuốn sách khôn ngoan đầy tính triết lý và chiêm nghiệm của vua Sa-lô-môn. Phân đoạn trọng tâm là:
“Vậy, ta khen sự vui sướng; vì dưới mặt trời chẳng có điều gì tốt cho loài người hơn là ăn, uống, và vui sướng; ấy là điều cứ theo mình trong những ngày của sự sống mà Đức Chúa Trời ban cho dưới mặt trời.” (Truyền đạo 8:15, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Tuy nhiên, việc trích dẫn cô lập câu này mà bỏ qua toàn bộ văn mạch và mục đích của sách Truyền đạo sẽ dẫn đến sự hiểu lầm nghiêm trọng. Sách Truyền đạo (tiếng Hê-bơ-rơ: Qoheleth, nghĩa là "người giảng giải" hoặc "người nhóm hội") bắt đầu bằng tuyên bố nổi tiếng: "Hư không của sự hư không, hư không của sự hư không, thảy đều hư không" (Truyền đạo 1:2). Mục đích của tác giả là chỉ ra rằng mọi nỗ lực, thành tựu, và khoái lạc thuần túy dưới "mặt trời" (tức là đời này, tách rời khỏi Đức Chúa Trời) đều là hư không, phù vân, như "theo luồng gió thổi" (nghĩa đen của "hư không" - hevel).
Vậy, lời khuyên "ăn, uống và vui sướng" trong sách Truyền đạo phải được hiểu trong bối cảnh đó. Đây không phải là lời cổ vũ cho lối sống buông thả, mà là một sự chấp nhận đầy khôn ngoan. Khi nhận ra rằng con người không thể nắm bắt hay kiểm soát được ý nghĩa tối hậu của mọi sự (Truyền đạo 3:11; 8:17), thì điều khôn ngoan nhất là biết ơn và vui hưởng những món quà đơn giản hàng ngày mà Đức Chúa Trời ban cho như một ân tứ (Truyền đạo 3:13; 5:18-19). Từ "vui sướng" trong tiếng Hê-bơ-rơ ở đây là simchah, chỉ niềm vui, sự hân hoan. Nó không mang sắc thái tội lỗi, nhưng nó phải được đặt đúng chỗ: là sự đáp lại với những gì Đức Chúa Trời ban, chứ không phải là mục đích tối thượng của đời sống.
Kinh Thánh không hề bài xích niềm vui hay những thực tế tốt đẹp của đời sống thể chất. Ngược lại, Đức Chúa Trời được trình bày là Đấng ban cho chúng ta "mọi vật dư dật để chúng ta hưởng" (1 Ti-mô-thê 6:17).
A. Sự Vui Mừng Như Một Mạng Lệnh và Đặc Ân:
Cựu Ước đầy rẫy những lễ hội (như Lễ Vượt Qua, Lễ Lều Tạm) mà dân Y-sơ-ra-ên được Chúa truyền phải vui mừng trước mặt Ngài (Phục truyền 16:14-15). Thi Thiên 104 mô tả Đức Chúa Trời là Đấng chu cấp đầy đủ: "Chúa ... làm cho cỏ cây mọc lên cho loài vật, Và cây cối để dùng cho loài người, Hầu cho từ dưới đất sanh ra thực vật... rượu làm cho lòng người hớn hở" (câu 14-15). Ở đây, rượu và dầu (tượng trưng cho lương thực và sự thịnh vượng) được xem là quà tặng để con người vui hưởng.
B. Chúa Giê-xu Christ và Sự Vui Mừng Trọn Vẹn:
Chúa Giê-xu không phải là một người khổ hạnh khắc nghiệt. Ngài tham dự tiệc cưới và cung cấp rượu ngon (Giăng 2:1-11). Ngài bị chỉ trích vì là "bạn ăn uống" với người thâu thuế và kẻ tội lỗi (Ma-thi-ơ 11:19). Tuy nhiên, Ngài dạy rõ ràng: "Đừng vì đồ ăn mà hủy hoại công việc của Đức Chúa Trời" (Rô-ma 14:20). Mối quan tâm tối thượng của Ngài là "lương thực" thuộc linh (Giăng 4:32). Chúa Giê-xu hứa ban cho môn đồ Ngài một niềm vui khác hẳn và vượt trội: "hầu cho sự vui mừng của ta trong các ngươi, và sự vui mừng các ngươi được trọn vẹn" (Giăng 15:11). Niềm vui này (chara trong tiếng Hy Lạp) bắt nguồn từ sự cứu rỗi, sự hiện diện của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22), và mối liên hệ với Đấng Christ, chứ không lệ thuộc vào hoàn cảnh bên ngoài.
C. Cảnh Báo Chống Lại Chủ Nghĩa Khoái Lạc:
Trong khi công nhận những ân tứ tốt lành, Kinh Thánh cũng cảnh báo mạnh mẽ chống lại việc biến "ăn, uống, vui vẻ" thành mục đích sống. Sứ đồ Phao-lô viết: "Hãy ăn, hãy uống, vì ngày mai chúng ta chết... Chớ mắc lừa: phàm những tánh xấu đều làm hư mất" (1 Cô-rinh-tô 15:32-33). Câu đầu là lời của những người theo chủ nghĩa khoái lạc, và Phao-lô dùng nó để làm nền cho lập luận về sự sống lại. Ông cảnh báo: "Chớ hề say rượu, vì rượu xui cho luông tuồng; nhưng phải đầy dẫy Đức Thánh Linh" (Ê-phê-sô 5:18). Chúa Giê-xu cũng cảnh báo: "Hãy giữ mình, kẻo lòng các ngươi bị sự ăn uống say sưa và sự lo lắng về đời nầy làm cho nặng nề, và e rằng ngày ấy thình lình lâm trên các ngươi" (Lu-ca 21:34).
Đây là chìa khóa để giải quyết mọi thắc mắc về vấn đề này. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố một nguyên tắc bao trùm cho mọi hành động, kể cả những việc tầm thường nhất:
“Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31)
Nguyên tắc này biến đổi hoàn toàn ý nghĩa của việc "ăn, uống và vui vẻ". Nó không còn là mục đích tự thân, mà trở thành một phương tiện để tôn vinh Đức Chúa Trời. Việc hưởng thụ một bữa ăn ngon có thể tôn vinh Chúa khi chúng ta dâng lời tạ ơn (1 Ti-mô-thê 4:4-5), chia sẻ với người thiếu thốn, và nhận biết đó là ân điển từ Ngài. Ngược lại, việc ăn uống vô độ, ích kỷ, hay tìm kiếm khoái lạc để quên đi trách nhiệm thuộc linh thì không làm vinh hiển Chúa chút nào.
Phao-lô cũng dạy về sự tiết độ (egkrateia - một trong những trái của Thánh Linh, Ga-la-ti 5:23) và khả năng "làm được mọi sự" nhờ Đấng ban sức cho (Phi-líp 4:13), ngụ ý cả việc tận hưởng lẫn kiêng khem đều vì cớ Chúa.
Làm thế nào để áp dụng sự hiểu biết cân bằng này vào đời sống hằng ngày?
1. Hưởng Thụ Với Lòng Biết Ơn (Eucharisteō):
Hãy biến mỗi bữa ăn, mỗi thức uống, mỗi khoảnh khắc vui vẻ thành cơ hội để cảm tạ Chúa. Lời tạ ơn (từ Hy Lạp eucharisteō, nguồn gốc của từ "thánh lễ Tiệc Thánh") biến sự hưởng thụ thông thường thành một hành động thờ phượng (Rô-ma 14:6).
2. Sống Tiết Độ, Không Buông Thả:
Nhận biết rằng thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19-20). Việc ăn uống quá độ, say sưa, hay tìm kiếm khoái lạc có hại là làm ô uế đền thờ đó. Sự tiết độ là bằng chứng của đời sống được Thánh Linh điều khiển.
3. Chia Sẻ và Quan Tâm:
Niềm vui và sự dư dật thực sự được nhân lên khi chia sẻ. Hãy mời người cô đơn, giúp đỡ người đói khát (Ê-sai 58:7, Ma-thi-ơ 25:35). Một bữa tiệc với tình yêu thương và sự hiệp một làm vinh hiển Chúa hơn một bữa tiệc xa hoa nhưng ích kỷ.
4. Ưu Tiên Niềm Vui Thuộc Linh:
Nuôi dưỡng niềm vui đến từ Lời Chúa (Giê-rê-mi 15:16), sự cầu nguyện, sự hiệp một với Hội Thánh, và việc làm chứng về Phúc Âm. Đây là những "khoái lạc" đời đời, không bao giờ cạn kiệt (Thi thiên 16:11).
5. Cảnh Giác Với Văn Hóa "Hưởng Thụ Tức Thì":
Thế giới hôm nay cổ vũ cho việc thỏa mãn mọi ham muốn ngay lập tức. Cơ Đốc nhân được kêu gọi có cái nhìn vĩnh cửu, đầu tư vào kho báu trên trời và tìm kiếm Nước Đức Chúa Trời trước nhất (Ma-thi-ơ 6:19-21, 33).
Vậy, "ăn, uống và vui vẻ" có phải là khái niệm Kinh Thánh? Câu trả lời là có, nhưng chỉ khi nó được cứu chuộc và đặt vào đúng khung thần học. Đó không phải là mục đích tối hậu, mà là một ân tứ để nhận lãnh với lòng biết ơn. Đó không phải là sự truy tìm khoái lạc vị kỷ, mà là sự vui mừng trong Chúa, Đấng ban mọi sự tốt lành. Đó không phải là lý do để sống, mà là một phần của đời sống được tôn vinh Chúa trong mọi chi tiết.
Lời mời gọi cuối cùng của Kinh Thánh không phải là "hãy ăn uống vì ngày mai chúng ta chết", mà là "Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi, hãy tự mình lập lên trên nền đức tin rất thánh của mình, và nhơn Đức Thánh Linh mà cầu nguyện, hãy giữ mình trong sự yêu mến Đức Chúa Trời, và trông đợi sự thương xót của Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta cho được sự sống đời đời" (Giu-đe 1:20-21). Trong sự trông đợi đó, chúng ta có thể vui hưởng những món quà của Cha trên trời với tấm lòng thanh thản, biết ơn, và luôn hướng về niềm vui trọn vẹn trên Thiên đàng, nơi sẽ có một bữa tiệc vui mừng không cùng (Khải huyền 19:9).