Bảy phép báp-têm được nhắc đến trong Kinh Thánh là gì và ý nghĩa của chúng?

Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, “báp-têm” là một khái niệm trung tâm, mang nhiều tầng ý nghĩa thần học sâu sắc hơn là một nghi lễ đơn thuần. Từ nguyên Hy Lạp βάπτισμα (baptisma) có nghĩa là “sự dìm xuống”, “sự nhận chìm” hoặc “thanh tẩy”. Nghiên cứu Kinh Thánh cho thấy không chỉ có một mà nhiều loại “báp-têm” được đề cập, mỗi loại đều chỉ về một kinh nghiệm hoặc lẽ thật thiêng liêng quan trọng. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát bảy phép báp-têm được nhắc đến trong Kinh Thánh, giải nghĩa bối cảnh, ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn cho đời sống người tin Chúa ngày nay.

Đây là phép báp-têm mở đầu cho chức vụ của Chúa Giê-xu, được thực hiện bởi Giăng Báp-tít. Mác 1:4 chép: “Giăng đã đến, làm phép báp-têm trong đồng vắng, giảng dạy phép báp-têm về sự ăn năn để được tha tội.” Từ Hy Lạp cho “ăn năn” là μετάνοια (metanoia), nghĩa là “sự thay đổi tâm trí”, một sự xây bỏ hoàn toàn khỏi tội lỗi để quay về với Đức Chúa Trời.

Ý nghĩa thần học của báp-têm này là sự chuẩn bị tấm lòng. Nó không tha tội nhưng là dấu hiệu bề ngoài của lòng ăn năn thật bề trong, công nhận tình trạng tội lỗi và sự cần thiết của Đấng Cứu Thế (Ma-thi-ơ 3:11). Đây là báp-têm hướng về Chúa Giê-xu, nhưng chưa phải là báp-têm trong Ngài. Ứng dụng cho chúng ta ngày nay là tinh thần luôn ăn năn, không ngừng xét lòng mình trước mặt Chúa.

Chúa Giê-xu, Đấng vô tội, đã đến cùng Giăng để chịu báp-têm (Ma-thi-ơ 3:13-17). Đây không phải vì Ngài cần ăn năn, mà là để “làm cho trọn mọi sự công bình” (câu 15). Từ Hy Lạp δικαιοσύνη (dikaiosynē) ở đây nói đến sự công chính, vâng theo trọn vẹn ý muốn Đức Chúa Trời.

Báp-têm này mang nhiều ý nghĩa: (1) Sự đồng hóa của Chúa Giê-xu với nhân loại tội lỗi mà Ngài đến để cứu, như một sự dự báo về cái chết thay thế của Ngài (Lu-ca 12:50). (2) Sự xác nhận từ Đức Chúa Cha: “Nầy là Con yêu dấu của ta, đẹp lòng ta mọi đàng.” (3) Sự đổ đầy Thánh Linh để khai mạc chức vụ công khai. Ứng dụng: Chúng ta được kêu gọi bước vào sự vâng phục trọn vẹn theo gương Chúa, dù đôi khi không hiểu hết ý nghĩa (như Giăng đã thắc mắc).

Sau khi Chúa Giê-xu phục sinh, mạng lệnh về báp-têm mang một ý nghĩa mới và đầy đủ hơn. Công vụ 2:38 ghi lại lời Phi-e-rơ: “Hãy hối cải, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-têm, để được tha tội, rồi sẽ được lãnh sự ban cho Đức Thánh Linh.” Đây là báp-têm nhân danh (εἰς τὸ ὄνομα - eis to onoma) Chúa Giê-xu, nghĩa là bước vào trong thẩm quyền, sự sở hữu và mối quan hệ giao ước với Ngài.

Báp-têm này biểu thị sự đồng chết, đồng chôn và đồng sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-5). Người tin chịu báp-têm là công khai tuyên xưng đức tin, từ bỏ đời sống cũ và bước vào đời sống mới trong Đấng Christ. Đây là dấu hiệu bề ngoài của sự tái sinh bề trong (Tít 3:5). Ứng dụng: Báp-têm là bước đi vâng lời đầu tiên quan trọng của một Cơ Đốc nhân, khẳng định danh Chúa Giê-xu trên đời sống mình.

Đây là phép báp-têm thiêng liêng, do chính Chúa Giê-xu thực hiện. Ma-thi-ơ 3:11 chép lời Giăng: “Ấy là Đấng sẽ làm phép báp-têm cho các ngươi bằng Đức Thánh Linh và bằng lửa.” Trong tiếng Hy Lạp, giới từ ἐν (en) ở đây có thể hiểu là “bằng” hoặc “trong”. Báp-têm bằng Đức Thánh Linh là hành động của Đấng Christ, đặt người tin vào trong Thân thể của Ngài, là Hội Thánh. 1 Cô-rinh-tô 12:13 khẳng định: “Vì chưng chúng ta hoặc người Giu-đa, hoặc người Gờ-réc, hoặc tôi mọi, hoặc tự chủ, đều đã chịu phép báp-têm chung một Thánh Linh để hiệp làm một thân.”

Đây không phải là kinh nghiệm thứ hai sau sự cứu rỗi, mà là một khía cạnh của sự cứu rỗi: ngay khi tin, tín hữu được Đức Thánh Linh đóng ấn và đặt vào trong Thân thể Đấng Christ (Ê-phê-sô 1:13-14). Ứng dụng: Mỗi tín hữu đều thuộc về nhau trong Christ, phá đổ mọi hàng rào và cùng gây dựng thân thể Ngài.

Cùng trong câu Ma-thi-ơ 3:11, Giăng cũng nói về báp-têm “bằng lửa”. Đây là một hình ảnh gây tranh luận. Trong bối cảnh, “lửa” có hai ý nghĩa chính trong Kinh Thánh: (1) Sự phán xét, thanh tẩy (như Ma-la-chi 3:2-3); (2) Sự hiện diện, sự thuần hóa và sức mạnh của Đức Thánh Linh (như lưỡi lửa trong Công vụ 2:3).

Nhiều nhà giải kinh cho rằng đây là hình ảnh song đôi: Báp-têm bằng Đức Thánh Linh cho những ai tin và ăn năn, đem lại sự sống và quyền năng; còn Báp-têm bằng lửa chỉ về sự phán xét cuối cùng dành cho kẻ chối bỏ (được minh họa ngay sau đó trong câu 12 về “sân lúa” và “đốt trấu”). Ứng dụng: Chúa Giê-xu vừa là Đấng Cứu Rỗi đầy ân điển, vừa là Quan Án công bình. Chúng ta cần rao giảng trọn vẹn lẽ thật này.

Đây không phải là nghi thức bằng nước, mà là kinh nghiệm thuộc linh sâu nhiệm được Phao-lô mô tả trong Rô-ma 6:3-4: “Hay là, anh em chẳng biết rằng chúng ta thảy đều đã chịu phép báp-têm trong Đức Chúa Jêsus Christ, tức là chịu phép báp-têm trong sự chết Ngài sao? Vậy chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy.”

Từ “trong” (εἰς - eis) mang nghĩa “vào trong”. Phép báp-têm này là công tác của Đức Thánh Linh, kết hợp đời sống chúng ta cách thuộc linh với sự chết và sống lại của Christ, phá vỡ quyền lực của tội lỗi. Nó là nền tảng cho sự nên thánh. Ứng dụng: Mỗi ngày, Cơ Đốc nhân phải bằng đức tin “tính mình như đã chết đối với tội lỗi” (câu 11) và sống phục vụ sự công bình.

Đây là phép báp-têm gây nhiều thắc mắc nhất, chỉ được nhắc đến một lần trong 1 Cô-rinh-tô 15:29: “Bằng chẳng vậy, những kẻ chịu phép báp-têm thế cho kẻ chết sẽ làm chi? Nếu kẻ chết quả không sống lại, thì sao họ chịu phép báp-têm thế cho kẻ chết?” Từ “thế cho” trong nguyên văn Hy Lạp là ὑπέρ (hyper), nghĩa là “thay cho”, “vì lợi ích của”.

Phao-lô không công nhận hay khuyến khích tập tục này; ông chỉ dùng nó như một luận cứ từ thực tế để bác bỏ những người chối sự sống lại. Một số giải thích cho rằng đây có thể là việc có người chịu báp-têm vì đã tin nhờ chứng đạo của một tín hữu đã qua đời, như một sự tiếp nối đức tin của người ấy. Ứng dụng: Câu Kinh Thánh này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng sống còn của giáo lý sự sống lại. Mọi hành động và hy sinh của chúng ta chỉ có ý nghĩa nếu sự sống lại là thật (1 Cô-rinh-tô 15:30-32, 58).

Hiểu biết về các phép báp-têm không chỉ là kiến thức, mà phải dẫn đến sự biến đổi:

• Sự Ăn Năn Liên Tục (Báp-têm của Giăng): Đời sống Cơ Đốc bắt đầu và tiếp tục bằng thái độ ăn năn. Mỗi ngày chúng ta cần xưng tội với Chúa, từ bỏ ý riêng.
• Công Khai Đồng Nhất Với Christ (Báp-têm trong danh Ngài): Nếu chưa chịu báp-têm bằng nước, đây là mạng lệnh phải vâng theo. Nếu đã chịu, hãy sống xứng đáng với danh Chúa Giê-xu mà mình mang.
• Sống Trong Quyền Năng Thánh Linh (Báp-têm bằng Thánh Linh): Nhận biết mình đã được đặt vào Thân thể Christ, hãy sống hiệp một, sử dụng ân tứ để gây dựng Hội Thánh.
• Áp Đặt Đức Tin Vào Sự Chết Và Sống Lại Của Christ (Báp-têm vào sự chết Ngài): Khi cám dỗ đến, hãy nhận thức rằng “tôi đã chết với Christ về điều đó” và tuyên bố sự sống phục sinh của Ngài trong mình.
• Rao Giảng Trọn Vẹn (Báp-têm bằng lửa): Chia sẻ Phúc Âm với lòng thương xót nhưng không giấu đi hậu quả của sự chối bỏ Chúa.

Bảy phép báp-têm trong Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về công cuộc cứu chuộc: từ sự chuẩn bị (ăn năn), đến sự hoàn thành (sự chết và sống lại của Christ), và sự ứng dụng (báp-têm trong Thánh Linh và đời sống mới). Chúng không mâu thuẫn mà bổ sung cho nhau, như những khía cạnh khác nhau của một viên kim cương quý giá. Cuối cùng, tất cả đều qui về Con Đức Chúa Trời, Chúa Giê-xu Christ – Đấng chịu báp-têm vì chúng ta, ban Thánh Linh cho chúng ta, và kêu gọi chúng ta đồng chết với Ngài để cùng sống trong vinh hiển.

Ước mong mỗi chúng ta không chỉ hiểu biết mà còn kinh nghiệm ngày càng sâu nhiệm những lẽ thật về báp-têm, để từ đó sống một đời sống đắc thắng, kết quả và vững vàng trong sự kêu gọi của Chúa. “Vả, anh em thảy đều là con trai của Đức Chúa Trời bởi đức tin trong Đức Chúa Jêsus Christ. Vì chưng anh em thảy đều chịu phép báp-têm trong Đấng Christ, đều mặc lấy Đấng Christ vậy.” (Ga-la-ti 3:26-27).