Kinh Thánh nói gì về việc tin tưởng người khác?

Trong cuộc sống tương giao phức tạp, vấn đề “tin tưởng người khác” luôn là một đề tài đầy thách thức và thiết yếu. Niềm tin là chất kết dính các mối quan hệ, nhưng sự phản bội hay thất vọng cũng có thể gây ra những vết thương sâu sắc. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống trong tình yêu thương và sự chân thật, nhưng đồng thời cũng phải “khôn ngoan như con rắn, đơn sơ như chim bò câu” (Ma-thi-ơ 10:16). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nguyên tắc nền tảng Kinh Thánh về việc tin tưởng, phân biệt giữa sự tin cậy nơi Đức Chúa Trời và sự tin cậy nơi con người, cung cấp những chỉ dẫn khôn ngoan để áp dụng trong đời sống thực tiễn.

Nền Tảng Tối Thượng: Tin Cậy Nơi Đức Chúa Trời

Trước khi bàn đến việc tin tưởng người khác, Kinh Thánh thiết lập một chân lý bất di bất dịch: niềm tin tuyệt đối và vô điều kiện phải được đặt nơi Đức Chúa Trời. Đây là cột trụ đầu tiên và quan trọng nhất.

Châm ngôn 3:5-6 khẳng định: “Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va, chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con; trong các việc làm của con, khá nhận biết Ngài, thì Ngài sẽ chỉ dẫn các nẻo của con.” Từ “tin cậy” trong tiếng Hê-bơ-rơ ở đây là batach (בָּטַח), mang nghĩa cảm giác an toàn, ẩn náu, phó thác hoàn toàn. Trái ngược với điều đó, “nương cậy” (sha`an - שָׁעַן) lại có nghĩa là dựa vào, chống đỡ vào điều gì đó. Thông điệp rõ ràng: đừng dùng sự khôn ngoan hữu hạn của con người làm điểm tựa chính, nhưng hãy phó thác hoàn toàn cho Đấng vô hạn.

Tiên tri Giê-rê-mi cũng đưa ra lời cảnh báo mạnh mẽ: “Đức Giê-hô-va phán như vầy: Đáng rủa thay là kẻ nhờ cậy loài người, lấy loài xác thịt làm cánh tay mình, lòng lìa khỏi Đức Giê-hô-va!” (Giê-rê-mi 17:5). Ngược lại, phước lành được hứa cho người tin cậy Đức Giê-hô-va (câu 7). Sự tương phản này cho thấy vấn đề cốt lõi không nằm ở chỗ “có được tin người khác hay không”, mà nằm ở thứ tự ưu tiên và đối tượng tối hậu của niềm tin. Khi đặt niềm tin nơi con người lên trên hoặc thay thế niềm tin nơi Đức Chúa Trời, đó là sự thờ hình tượng tiềm ẩn.

Thi Thiên 118:8 tóm gọn chân lý này: “Thà nương náu mình nơi Đức Giê-hô-va, Còn hơn tin cậy loài người.” Điều này không dạy chúng ta trở nên hoài nghi yếm thế, nhưng đặt mọi sự tin cậy của con người trong khuôn khổ đúng đắn: dưới sự tin cậy tối thượng nơi Đức Chúa Trời.

Nguyên Tắc Tin Cậy Trong Mối Quan Hệ Con Người

Từ nền tảng trên, Kinh Thánh cung cấp những nguyên tắc khôn ngoan và cân bằng cho việc tin tưởng trong các mối quan hệ giữa người với người.

1. Sự Tin Cậy Được Xây Dựng Trên Tính Cách Và Sự Chứng Minh:
Kinh Thánh không khuyến khích sự tin tưởng mù quáng. Châm ngôn, sách của sự khôn ngoan thực tiễn, đưa ra nhiều lời cảnh báo. Châm ngôn 14:15 dạy: “Kẻ ngu dốt tin hết mọi lời; Nhưng người khôn khéo xem xét các bước mình.” Từ “ngu dốt” (peti - פְּתִי) chỉ người thiếu kinh nghiệm, dễ bị dụ dỗ. Người khôn ngoan (`aruwm - עָרוּm) thì thận trọng. Sự tin cậy nên là một quá trình, dựa trên sự quan sát “các bước” – tức là hành động, lối sống nhất quán của một người, chứ không chỉ dựa trên lời nói.

Châm ngôn 20:6 nhấn mạnh: “Phần nhiều người hô hào về lòng nhơn từ của mình; Nhưng ai tìm được một người trung tín?” Sự “trung tín” (emunah - אֱמוּנָה) là phẩm chất then chốt. Đức Chúa Giê-xu cũng dạy nguyên tắc này: “Vì hễ có thì sẽ được cho thêm; còn không có, thì luôn cả điều mình đang có cũng sẽ bị cất đi.” (Ma-thi-ơ 25:29, trong ngữ cảnh về sự trung tín). Niềm tin thường được ban cho dựa trên sự trung tín đã được chứng minh trong những việc nhỏ (Lu-ca 16:10).

2. Sự Cần Thiết Của Tính Chịu Trách Nhiệm Và Sự Trong Sáng:
Ngay cả trong Hội Thánh đầu tiên, nơi đầy dẫy Đức Thánh Linh, sự tin cậy vẫn đi kèm với tính minh bạch và trách nhiệm. Khi chọn những người phục vụ bàn, các sứ đồ tìm kiếm người “có tiếng tốt, đầy dẫy Đức Thánh Linh và trí khôn” (Công vụ 6:3). Sự “có tiếng tốt” là bằng chứng từ cộng đồng về tính cách đáng tin.

Sứ đồ Phao-lô, khi viết về việc quyên góp, đã nhấn mạnh đến sự trong sáng tuyệt đối: “Vì chúng ta chẳng những lo liệu trước mặt Chúa cho được đẹp lòng Ngài, song cũng lo liệu trước mặt người ta nữa.” (2 Cô-rinh-tô 8:21). Ông cử những người đồng lao có uy tín để đảm bảo mọi sự được xử lý cách ngay thẳng (1 Cô-rinh-tô 16:3-4). Điều này thiết lập nguyên tắc: sự tin cậy trong các trách nhiệm quan trọng cần có cơ chế kiểm tra và tính minh bạch để bảo vệ tất cả mọi người.

3. Sự Khôn Ngoan Và Tính Thận Trọng:
Chúa Giê-xu, Đấng hoàn toàn biết rõ lòng người, “không phó thác chính mình cho họ, bởi vì Ngài biết mọi người, và không cần ai làm chứng về người nào, vì chính Ngài biết có điều chi trong lòng người.” (Giăng 2:24-25). Đây không phải là thái độ hoài nghi hay cay đắng, mà là sự khôn ngoan thánh khiết. Ngài biết bản chất tội lỗi của con người và không đặt sự tin cậy mù quáng vào sự nhiệt tình nhất thời của đám đông.

Châm ngôn 22:24-25 khuyên: “Chớ làm bạn với người hay giận, Chớ giao tế cùng kẻ cường bạo, e con tập theo đường lối nó, Và linh hồn con bị bẫy hãm hại chăng.” Việc chọn lựa bạn bè thân thiết, những người chúng ta tin cậy sâu sắc, phải dựa trên sự đánh giá khôn ngoan về tính cách của họ.

Tin Cậy, Tha Thứ Và Sự Phục Hồi

Một câu hỏi không thể tránh khỏi: Khi niềm tin bị phản bội, chúng ta nên ứng xử thế nào? Kinh Thánh dạy rõ về sự tha thứ như một mệnh lệnh tuyệt đối (Mác 11:25; Ê-phê-sô 4:32). Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa tha thứ và phục hồi niềm tin.

Tha thứ là một hành động đơn phương, một quyết định vâng lời Chúa, buông bỏ sự oán giận và quyền trả thù. Tha thứ là bắt buộc và không điều kiện. Nhưng sự phục hồi niềm tin – tức là trao lại mức độ tin cậy và trách nhiệm như cũ – thường là một quá trình hai chiều, đòi hỏi thời gian và sự chứng minh về sự ăn năn thật.

Trong 2 Cô-rinh-tô 2:5-8, Phao-lô khuyên Hội Thánh tha thứ và yên ủi một người đã phạm tội nhưng đã ăn năn, “kẻo nó bị sự buồn rầu quá đỗi nhận chìm mất chăng.” Điều này thể hiện tinh thần tha thứ và phục hồi trong cộng đồng. Tuy nhiên, sự phục hồi trách nhiệm lãnh đạo có thể cần những tiêu chuẩn cao hơn và quá trình lâu dài hơn.

Sách Ga-la-ti 6:1 đưa ra nguyên tắc phục hồi: “Hỡi anh em, ví bằng có người nào tình cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại.” Từ “sửa lại” trong tiếng Hy Lạp là katartizo (καταρτίζω), mang nghĩa chữa lành, phục hồi, sắp xếp lại cho đúng trật tự. Đây là một tiến trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, khôn ngoan và đầy dẫy Thánh Linh.

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

1. Xây Dựng Bản Thân Trở Thành Người Đáng Tin: Trước khi đòi hỏi người khác đáng tin, hãy sống để trở thành người đáng tin cậy. Hãy để lời “phải” của con là “phải”, “không” là “không” (Gia-cơ 5:12). Sống trung tín trong việc nhỏ, giữ lời hứa, và có đời sống nhất quán.

2. Đặt Niềm Tin Đúng Chỗ: Trao xác tín tuyệt đối của bạn cho Đức Chúa Trời. Khi tin cậy Ngài, bạn có thể bước vào các mối quan hệ với con người một cách tự do hơn, không đòi hỏi nơi họ sự hoàn hảo vốn chỉ có nơi Đức Chúa Trời. Bạn có thể yêu thương và tin cậy người khác mà không biến họ thành thần tượng.

3. Học Sự Khôn Ngoan Phân Biệt: Đừng vội vàng trao hết tâm sự và trách nhiệm quan trọng cho người mới quen. Hãy quan sát trái (kết quả đời sống) của họ (Ma-thi-ơ 7:16). Hãy để thời gian và hoàn cảnh bộc lộ tính cách.

4. Sử Dụng Tính Minh Bạch Và Trách Nhiệm Giải Trình: Trong công việc Hội Thánh, gia đình, hay công sở, đừng ngần ngại thiết lập các cơ chế minh bạch (có hai người chứng, báo cáo tài chính rõ ràng). Điều này không phải là thiếu tin tưởng, mà là sự khôn ngoan bảo vệ danh tiếng của mọi người và ngăn ngừa cám dỗ.

5. Tha Thứ Nhưng Khôn Ngoan Trong Phục Hồi: Khi bị tổn thương, hãy vâng lời Chúa mà tha thứ ngay lập tức. Nhưng trong việc phục hồi mức độ tin cậy, hãy khôn ngoan. Sự phục hồi có thể cần các bước: người đó có thật lòng ăn năn không? Họ có chịu trách nhiệm về hành động của mình không? Họ có sẵn lòng chấp nhận sự giúp đỡ và tính giải trình không?

6. Tìm Kiếm Lời Khuyên Và Cầu Nguyện: Trong những tình huống phức tạp về niềm tin, hãy tìm kiếm lời khuyên từ những người trưởng thành, khôn ngoan trong đức tin (Châm ngôn 11:14; 15:22). Trên hết, hãy cầu xin sự khôn ngoan từ Đức Chúa Trời, Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi (Gia-cơ 1:5).

Kết Luận

Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh cân bằng và đầy khôn ngoan về việc tin tưởng người khác. Nó mời gọi chúng ta sống với tấm lòng rộng mở, yêu thương và trung tín, noi gương chính Đấng Christ – Đấng đã tin cậy chúng ta đủ để giao phó chức vụ cứu chuộc (Ma-thi-ơ 28:19-20). Đồng thời, Kinh Thánh cũng dạy chúng ta phải thực tế về bản chất tội lỗi, sống khôn ngoan, thận trọng và luôn đặt nền tảng tin cậy tối hậu nơi Cha Thiên Thượng, là Đấng không bao giờ thất tín.

Cuối cùng, hãy nhớ rằng chúng ta được kêu gọi để trở nên giống như Đấng Christ. Ngài là Đấng Trung Tín (Khải huyền 19:11). Khi chúng ta lớn lên trong sự trung tín với Chúa và với người khác, chúng ta không chỉ kinh nghiệm được những mối quan hệ lành mạnh hơn, mà còn phản chiếu bản tính của Đức Chúa Trời cho thế giới xung quanh. “Phước cho người nào nhờ cậy Đức Giê-hô-va, và lấy Đức Giê-hô-va làm nơi nương náu mình!” (Thi Thiên 40:4).