Giáo hoàng có phải là Đại diện của Chúa Kitô không?

Trong bối cảnh đa dạng của Cơ Đốc giáo, một trong những điểm khác biệt thần học quan trọng giữa Tin Lành và Công giáo La Mã xoay quanh chức vụ của Giáo hoàng và tuyên bố rằng ngài là “Đại diện của Chúa Kitô” (Vicar of Christ) trên đất. Bài nghiên cứu này sẽ xem xét tuyên bố này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, sử dụng các nguyên tắc giải kinh và tham chiếu ngôn ngữ gốc để tìm hiểu chân lý theo Lời Đức Chúa Trời.

Học thuyết về quyền tối thượng của Giáo hoàng (Papal Primacy) và danh hiệu “Đại diện của Chúa Kitô” được phát triển qua nhiều thế kỷ trong lịch sử Giáo hội Công giáo La Mã, đạt đến đỉnh cao trong các định nghĩa của Công đồng Vatican I (1870). Nền tảng Kinh Thánh chính thường được viện dẫn để ủng hộ cho thẩm quyền đặc biệt của Phi-e-rơ và những người kế vị ông (các Giáo hoàng) là phân đoạn Ma-thi-ơ 16:18-19:

“Còn ta, ta bảo ngươi rằng: Ngươi là Phi-e-rơ, ta sẽ lập Hội thánh ta trên đá nầy, các cửa âm phủ chẳng thắng được hội đó. Ta sẽ giao chìa khóa nước thiên đàng cho ngươi; hễ điều gì mà ngươi buộc dưới đất, thì cũng sẽ phải buộc ở trên trời, và điều gì mà ngươi mở dưới đất, thì cũng sẽ được mở ở trên trời.”

Phân tích từ ngữ gốc là then chốt. Trong tiếng Hy Lạp, từ “Phi-e-rơ” là Petros (Πέτρος), có nghĩa là “một tảng đá nhỏ, hòn đá lăn”. Còn từ “đá” trong cụm “trên đá nầy” là petra (πέτρα), có nghĩa là “tảng đá lớn, nền đá vững chắc”. Sự chơi chữ này cho thấy Chúa Giê-xu không phán rằng Ngài sẽ xây dựng Hội thánh Ngài trên Petros (con người Phi-e-rơ), mà trên petra – chính là lời tuyên xưng đức tin của Phi-e-rơ: “Ngài là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống” (Ma-thi-ơ 16:16). Nền tảng tối hậu của Hội thánh là chính Đấng Christ và lẽ thật về Ngài, chứ không phải một con người bất toàn.

Hơn nữa, toàn bộ Tân Ước không hề ghi lại bất kỳ sự ủy nhiệm nào từ Chúa Giê-xu hay các sứ đồ về một chức vụ “đại diện duy nhất” kế vị Phi-e-rơ để cai trị toàn thể Hội thánh. Trong các thư tín, khi nói về nền tảng của Hội thánh, các sứ đồ luôn chỉ về Chúa Giê-xu Christ: “Vì chẳng có ai có thể lập một nền khác, ngoài nền đã lập, là Đức Chúa Jêsus Christ” (1 Cô-rinh-tô 3:11). Sứ đồ Phao-lô cũng mô tả Hội thánh được “xây trên nền của các sứ đồ cùng các đấng tiên tri, chính Đức Chúa Jêsus Christ là đá góc nhà” (Ê-phê-sô 2:20). Ở đây, Đấng Christ là đá góc, và các sứ đồ (số nhiều) là nền, không có chỗ nào đề cập đến một “đá góc” hay “nền tảng” duy nhất là Phi-e-rơ hoặc một người kế vị duy nhất của ông.

Khái niệm “đại diện” (vicar) hàm ý một người hành động thay mặt và với thẩm quyền của người khác trong sự vắng mặt của người đó. Tuy nhiên, Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng rằng Chúa Giê-xu Christ, sau khi phục sinh và thăng thiên, không hề vắng mặt cách thiêng liêng khỏi Hội thánh Ngài. Ngài hứa: “Nầy, ta thường ở cùng các ngươi luôn cho đến tận thế” (Ma-thi-ơ 28:20). Hơn nữa, Ngài đã sai Đức Thánh Linh đến để ở cùng và dẫn dắt mọi tín hữu vào mọi lẽ thật (Giăng 14:16-17, 26; 16:13).

Quan trọng hơn, Kinh Thánh xác lập Chúa Giê-xu là Đấng Trung Bôi duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người: “Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung bôi ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ, là người” (1 Ti-mô-thê 2:5). Trong thư Hê-bơ-rơ, chức tế lễ thượng phẩm của Chúa Giê-xu được trình bày cách trọn vẹn và vĩnh cửu, thay thế mọi chức tế lễ tạm thời của Cựu Ước. Ngài là “thầy tế lễ thượng phẩm… đã ngự bên hữu ngai của Đấng tôn nghiêm ở trên trời” (Hê-bơ-rơ 8:1). Không có chỗ nào trong Kinh Thánh cho thấy Ngài cần một “đại diện” trần gian để thực hiện chức vụ trung bôi thay cho Ngài. Ngài trực tiếp cầu thay cho các thánh đồ (Rô-ma 8:34; Hê-bơ-rơ 7:25).

Danh hiệu “Đại diện của Chúa Kitô” do đó, theo cách hiểu của Tin Lành, có nguy cơ làm lu mờ sự hiện diện, quyền tể trị trực tiếp và chức tế lễ độc nhất vô nhị của Chúa Giê-xu Christ. Nó có thể vô tình tạo nên một lớp trung gian không cần thiết giữa tín hữu và Đấng Christ của họ.

Khi xem xét cấu trúc lãnh đạo Hội thánh thời Tân Ước, chúng ta thấy một mô hình đa nguyên và tập thể, chứ không phải đơn nguyên tập trung vào một cá nhân. Trong Hội thánh đầu tiên tại Giê-ru-sa-lem, các sứ đồ làm việc cùng nhau (Công vụ 15:6). Khi có vấn đề quan trọng, một “công đồng” hay hội nghị được nhóm lại với sự tham gia của các sứ đồ và trưởng lão (Công vụ 15). Ngay cả Phi-e-rơ, trong các thư tín của mình, cũng tự nhận mình là “kẻ làm trưởng lão” cùng với các trưởng lão khác, chứ không phải là “quốc trưởng” (1 Phi-e-rơ 5:1). Ông khuyên các trưởng lão chăn bầy của Đức Chúa Trời, “chẳng phải bởi ép buộc, bèn là tự nguyện… chẳng phải như làm chủ phần trái tim của các chiên, bèn như gương tốt cho bầy” (1 Phi-e-rơ 5:2-3).

Thẩm quyền tối cao thuộc về chính Chúa Giê-xu Christ, là “Đầu của Hội thánh” (Cô-lô-se 1:18; Ê-phê-sô 5:23). Dưới Ngài, các ân tứ và chức vụ khác nhau được ban cho Hội thánh để gây dựng thân thể: “Ấy chính Ngài đã cho người nầy làm sứ đồ, kẻ kia làm tiên tri, người khác làm thầy giảng Tin Lành, kẻ khác nữa làm mục sư và giáo sư” (Ê-phê-sô 4:11). Sự đa dạng này cho thấy không có một chức vụ “tối cao duy nhất” nào được thiết lập để cai trị toàn thể Hội thánh phổ thông về mặt tổ chức.

Việc nghiên cứu này không chỉ mang tính giáo lý, mà còn có những ứng dụng sâu sắc cho đời sống đức tin hằng ngày của mỗi tín hữu Tin Lành:

1. Tập Trung vào Mối Liên Hệ Cá Nhân với Đấng Christ: Mỗi tín hữu được mời gọi đến trực tiếp với Chúa Giê-xu qua sự cầu nguyện và Lời Ngài. Chúng ta không cần một đại diện trần gian để tiếp cận ân điển và sự tha thứ của Chúa. “Hãy vững lòng đến gần ngôi ơn phước… cách dạn dĩ, hầu cho được thương xót và tìm được ơn để giúp chúng ta trong thì giờ có cần dùng” (Hê-bơ-rơ 4:16).

2. Tinh Thần Tự Kiểm Tra qua Kinh Thánh (Nguyên Tắc Sola Scriptura): Mọi giáo lý và lời dạy dỗ phải được kiểm chứng dựa trên Kinh Thánh, là thẩm quyền tối cao duy nhất cho đức tin và sự hành đạo. Mỗi tín hữu có trách nhiệm và đặc ân được “tra xem Kinh Thánh” để biết điều mình nghe có đúng chăng (Công vụ 17:11).

3. Sự Hướng Dẫn của Đức Thánh Linh: Chúa Giê-xu đã hứa rằng Đức Thánh Linh sẽ dẫn dắt chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Sự hướng dẫn này dành cho mọi con cái Chúa, không chỉ giới hạn cho một nhóm lãnh đạo. Điều này đòi hỏi chúng ta sống nhạy bén, thuận phục và học biết Lời Chúa để phân biệt được tiếng Ngài.

4. Tôn Trọng Các Chức Vụ Nhưng Không Thần Thánh Hóa Con Người: Chúng ta tôn trọng và vâng phục những người Chúa đặt để để chăn dắt và dạy dỗ mình (Hê-bơ-rơ 13:17), nhưng luôn nhớ rằng họ cũng là những tôi tớ như chúng ta, có thể sai lầm. Sự trung tín sau cùng của chúng ta phải thuộc về Chúa và Lời Ngài.

5. Xây Dựng Hội Thánh Trên Nền Tảng Đúng: Cá nhân và Hội thánh địa phương cần liên tục kiểm tra xem nền tảng đức tin và thực hành của mình có đang được xây dựng vững chắc trên chính Đấng Christ và lời tuyên xưng về Ngài hay không, hay đang dựa vào uy tín, truyền thống hoặc cá nhân của một con người nào đó.

Qua sự tra xem Kinh Thánh, chúng ta có thể kết luận rằng danh hiệu và chức vụ “Đại diện của Chúa Kitô” dành cho Giáo hoàng không có nền tảng rõ ràng trong Tân Ước. Thay vào đó, Kinh Thánh tôn cao Chúa Giê-xu Christ là Đầu duy nhất, Đấng Trung Bôi duy nhất, và Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm vĩnh cửu của Hội thánh. Hội thánh được xây dựng trên nền tảng là chính Đấng Christ và lẽ thật về Ngài.

Lời mời gọi dành cho mỗi chúng ta là hãy hướng mắt về Chúa Giê-xu, “là Đấng sáng lập và làm trọn đức tin của chúng ta” (Hê-bơ-rơ 12:2). Trong một thế giới tìm kiếm những người lãnh đạo và biểu tượng trần gian, chúng ta được nhắc nhở rằng chúng ta chỉ có một Chủ, một Thầy, một Đấng Lãnh Đạo tối cao: Chúa Giê-xu Christ. Sự tự do và bình an lớn lao của Cơ Đốc nhân nằm ở chỗ chúng ta trực tiếp thuộc về Ngài, được Ngài dẫn dắt bởi Thánh Linh và Lời Ngài, và được Ngài cầu thay một cách trực tiếp trước mặt Đức Chúa Cha. Mọi vinh hiển đều thuộc về Ngài, hôm nay và đời đời. A-men.