Thuyết Biến Thể là gì?

Trong thế giới Cơ Đốc giáo, cụm từ "Thuyết Biến Thể" thường được dùng để chỉ học thuyết cho rằng bánh và rượu trong Bữa Tiệc Thánh (hay Lễ Tiệc Thánh) biến đổi bản thể thành thịt và máu thật của Chúa Giê-xu Christ, trong khi hình dáng bên ngoài vẫn là bánh và rượu. Học thuyết này đã được Giáo hội Công giáo La Mã chính thức định tín tại Công đồng Latêranô IV (1215) và Công đồng Trentô (1545–1563). Tuy nhiên, đối với Tin Lành – dựa trên nền tảng Kinh Thánh – Thuyết Biến Thể không phải là giáo lý chân chính. Bài viết này sẽ khảo sát Thuyết Biến Thể là gì, phân tích Kinh Thánh liên quan, và trình bày quan điểm Tin Lành cùng những ứng dụng thực tiễn cho đời sống đức tin.

Để hiểu rõ bản chất của Tiệc Thánh, chúng ta cần trở về với các bản văn Kinh Thánh ghi lại lời Chúa Giê-xu thiết lập nghi thức này:

"Đang khi ăn, Đức Chúa Jêsus lấy bánh, tạ ơn rồi, bẻ ra đưa cho môn đồ mà phán rằng: Hãy lấy ăn đi, nầy là thân thể ta. Ngài lại lấy chén, tạ ơn rồi, đưa cho môn đồ mà phán rằng: Hết thảy hãy uống đi; vì nầy là huyết ta, huyết của sự giao ước, đổ ra cho nhiều người được tha tội." (Ma-thi-ơ 26:26-28, Kinh Thánh Tin Lành 1925).

Các sách Mác (14:22-24), Lu-ca (22:19-20) và I Cô-rinh-tô (11:23-26) cũng ghi lại tương tự. Khi Chúa phán "nầy là thân thể ta", từ "là" trong tiếng Hy Lạp là ἐστίν (estin). Trong ngữ cảnh văn hóa Do Thái, cách nói "A là B" thường mang nghĩa biểu tượng hoặc ẩn dụ, chẳng hạn "Ta là cây nho" (Giăng 15:5), "Các ngươi là muối của đất" (Ma-thi-ơ 5:13). Vì vậy, Chúa Giê-xu không khẳng định bánh đã trở thành thịt Ngài về mặt vật chất, nhưng Ngài dùng bánh làm biểu tượng cho thân thể sắp bị phó vì chúng ta. Điều này càng được xác nhận bởi mệnh lệnh "hãy làm điều này để nhớ đến ta" (Lu-ca 22:19; I Cô-rinh-tô 11:24-25). Tiếng Hy Lạp ἀνάμνησις (anamnēsis) nghĩa là "sự tưởng nhớ", nhấn mạnh bản chất tưởng niệm của Tiệc Thánh.

Thuyết Biến Thể đối lập với giáo lý Kinh Thánh về nhiều phương diện:

• 1. Bối cảnh thực tế khi Chúa phán: Khi Chúa Giê-xu cầm bánh và phán "nầy là thân thể ta", thân thể Ngài vẫn còn nguyên vẹn, đang ngồi cùng các môn đồ. Nếu bánh biến thành thịt thật, thì có hai thân thể cùng lúc? Điều này không hợp lý.
• 2. Cách hiểu của các sứ đồ: Không có bằng chứng nào cho thấy các môn đồ sau đó thờ phượng bánh hoặc tin rằng bánh đã hóa thành thịt. Họ tiếp tục dùng bánh và chén như một nghi thức tưởng niệm (Công vụ 2:42; 20:7).
• 3. Giăng 6 – "Ăn thịt và uống máu": Một số người dùng Giăng 6:53-56 để ủng hộ Thuyết Biến Thể. Tuy nhiên, chính Chúa Giê-xu giải thích: "Ấy là thần linh làm cho sống, xác thịt chẳng ích chi. Những lời ta phán cùng các ngươi đều là thần linh và sự sống" (câu 63). Ngài nói về việc tiếp nhận Ngài bằng đức tin, chứ không phải ăn thịt theo nghĩa đen.
• 4. Nguy cơ thờ hình tượng: Thờ lạy bánh và rượu như chính Chúa vi phạm điều răn thứ hai (Xuất Ê-díp-tô 20:4-5). Kinh Thánh cảnh báo chống lại sự thờ phượng tạo vật thay cho Đấng Tạo Hóa (Rô-ma 1:25).
• 5. Không có nền tảng trong giáo lý các sứ đồ: Các thư tín Tân Ước không hề dạy về sự biến đổi bản thể hay bảo tín hữu phải tin như vậy. Trái lại, Phao-lô mô tả Tiệc Thánh là "rao sự chết của Chúa cho tới lúc Ngài đến" (I Cô 11:26).

Tin Lành, dựa trên nguyên tắc sola Scriptura (chỉ Kinh Thánh), phủ nhận Thuyết Biến Thể. Tuy nhiên, trong cộng đồng Tin Lành có một số cách hiểu về sự hiện diện của Chúa trong Tiệc Thánh:

• Quan điểm tưởng niệm (Ulrich Zwingli): Bánh và rượu chỉ là biểu tượng, Tiệc Thánh là nghi thức tưởng nhớ sự chết của Chúa. Không có sự hiện diện đặc biệt nào trong các yếu tố vật chất.
• Quan điểm hiện diện thiêng liêng (John Calvin): Chúa Giê-xu hiện diện một cách thiêng liêng qua đức tin của người dự Tiệc, bánh và rượu là phương tiện Chúa dùng để nuôi dưỡng linh hồn chúng ta.
• Quan điểm hiện diện thực sự nhưng không biến thể (Martin Luther – consubstantiation): Chúa hiện diện "trong, với và dưới" bánh và rượu, nhưng bánh và rượu vẫn là bánh và rượu, không biến đổi bản thể.

Tuy có khác biệt nhỏ, tất cả đều đồng ý rằng không có sự biến đổi bản thể (transubstantiation) và Tiệc Thánh là một thánh lễ tưởng niệm, không phải một của lễ hiến tế lặp lại. Hầu hết Hội Thánh Tin Lành Việt Nam theo quan điểm tưởng niệm hoặc hiện diện thiêng liêng, giữ Tiệc Thánh như một nghi thức đơn giản mà sâu sắc để nhớ ơn cứu chuộc của Chúa.

Dù không chấp nhận Thuyết Biến Thể, người tin Chúa vẫn xem Tiệc Thánh là một phần thiêng liêng quan trọng. Dưới đây là một số nguyên tắc Kinh Thánh để tham dự Tiệc Thánh cách xứng đáng và được phước:

1. Tự xét mình: "Vậy nên ai ăn bánh hoặc uống chén của Chúa cách không xứng đáng, sẽ mắc tội với thân và huyết của Chúa. Mỗi người phải tự xét mình, và như thế mới ăn bánh uống chén ấy" (I Cô 11:27-28). Chúng ta cần kiểm tra lòng mình, ăn năn tội lỗi, và bằng lòng hòa giải với người khác.
2. Hiểu ý nghĩa: Tiệc Thánh nhắc chúng ta về sự hy sinh của Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Mỗi lần dự Tiệc, hãy suy ngẫm tình yêu vô điều kiện của Ngài, sự đổ huyết chuộc tội, và giao ước mới mà Ngài lập với chúng ta.
3. Làm chứng về sự chết của Chúa cho đến khi Ngài đến: Tiệc Thánh không chỉ nhìn về quá khứ, mà còn hướng về tương lai: chúng ta trông đợi ngày Chúa trở lại (I Cô 11:26). Nó nuôi dưỡng niềm hy vọng phước hạnh.
4. Củng cố sự hiệp một: "Vì có một cái bánh, chúng ta dầu nhiều, cũng chỉ là một thân; bởi chưng hết thảy chúng ta đều có phần trong cái bánh ấy" (I Cô 10:17). Tiệc Thánh biểu thị sự hợp nhất của thân thể Đấng Christ, thúc đẩy chúng ta sống yêu thương, hòa thuận.
5. Nuôi dưỡng đức tin: Qua Tiệc Thánh, chúng ta được nhắc nhở rằng sự sống thuộc linh của mình được duy trì nhờ Chúa. Giống như bánh nuôi thân thể, Chúa Giê-xu là bánh sự sống (Giăng 6:35).

Thực hành: Trước khi dự Tiệc Thánh, dành thì giờ cầu nguyện, xưng tội, và tạ ơn. Trong lúc cử hành, tập trung vào Chúa, đừng để tâm trí phân tán. Sau Tiệc Thánh, sống với lòng biết ơn và cam kết phục vụ Chúa.

Thuyết Biến Thể là một giáo lý không có cơ sở Kinh Thánh, được phát triển nhiều thế kỷ sau thời các sứ đồ. Là tín hữu Tin Lành, chúng ta giữ lấy lời dạy nguyên thủy của Chúa Giê-xu và các sứ đồ: Tiệc Thánh là nghi thức tưởng niệm sự chết của Chúa, bánh và chén là biểu tượng của thân và huyết Ngài. Qua đó, chúng ta rao giảng sự chết của Chúa, củng cố đức tin, và trông đợi ngày Ngài trở lại. Hãy dự Tiệc Thánh với lòng thành kính, tự xét mình, và để ân điển Chúa tuôn đổ trên cuộc đời chúng ta.