Thuyết Tiền Định Kép
Trong hành trình tìm hiểu chân lý của Lời Đức Chúa Trời, không ít Cơ Đốc nhân đối diện với những giáo lý sâu nhiệm, đòi hỏi sự suy ngẫm cẩn trọng và tấm lòng khiêm nhường. Một trong những giáo lý như vậy là **Thuyết Tiền Định Kép** (Double Predestination). Đây không chỉ là một điểm tranh luận thần học khô khan, mà là một chân lý được khải thị trong Kinh Thánh, có liên hệ mật thiết đến sự hiểu biết về bản tánh của Đức Chúa Trời, công việc cứu chuộc của Chúa Giê-xu Christ, và nền tảng của đức tin Cơ Đốc. Bài viết này sẽ tìm hiểu chuyên sâu về giáo lý này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, với sự tham chiếu đến ngôn ngữ gốc, nhằm mang lại cái nhìn rõ ràng và sự phong phú cho đời sống tin kính.
**Thuyết Tiền Định Kép** là giáo lý dạy rằng, từ trước sáng thế, trong chủ quyền tối cao và ý chỉ đời đời của mình, Đức Chúa Trời đã **định trước** (predestined) một cách bất di bất dịch và vô điều kiện hai hạng người cho hai cứu cánh đời đời khác nhau:
1. **Sự Lựa Chọn để được Cứu** (Election to Salvation): Một số người được Đức Chúa Trời chọn trong Đấng Christ để nhận ân điển cứu rỗi và sự vinh hiển đời đời.
2. **Sự Bỏ Qua để chịu Phạt** (Reprobation to Condemnation): Số còn lại, trong sự công bình và phán xét của Ngài, bị bỏ qua (hoặc định trước) để ở trong tội lỗi và chịu sự phán xét công bình đời đời vì tội lỗi của chính họ.
Giáo lý này thường gắn liền với Thần học Cải Chánh (Reformed Theology) và được hệ thống hóa trong **Năm Điểm của Thần học Calvin** (TULIP), đặc biệt là điểm "Sự Lựa Chọn Vô Điều Kiện" (Unconditional Election) và "Sự Chuộc Tội Giới Hạn" (Limited Atonement). Tuy nhiên, nền tảng cuối cùng của nó phải là Kinh Thánh, chứ không phải một hệ thống thần học của con người.
Kinh Thánh trình bày rõ ràng về ý chỉ tối cao và sự tiền định của Đức Chúa Trời trong công cuộc cứu rỗi.
1. Sự Lựa Chọn trong Đấng Christ (Election):
"Vì Ngài đã **chọn** chúng ta trong Ngài trước khi sáng thế, đặng nên thánh không chỗ trách được trước mặt Ngài trong tình yêu thương, **định** trước cho chúng ta nên con nuôi của Ngài bởi Đức Chúa Jêsus Christ, theo ý tốt của Ngài" (Ê-phê-sô 1:4-5).
Từ "chọn" ở đây trong tiếng Hy Lạp là **eklegomai**, nghĩa là "chọn ra, kén chọn". Hành động này xảy ra "trước khi sáng thế" (pro katabolēs kosmou), nhấn mạnh tính đời đời và chủ động của Đức Chúa Trời. Mục đích là "trong Ngài" (Đấng Christ), và cơ sở là "theo ý tốt của Ngài" (kata tēn eudokian), chứ không dựa trên bất kỳ điều kiện hay công đức nào thấy trước nơi con người.
2. Sự Định Trước cho Mục Đích Thánh (Predestination):
"Vì những kẻ Ngài **đã biết trước**, thì Ngài cũng **đã định sẵn** nên hình ảnh của Con Ngài, hầu cho Con nầy được làm Con cả ở giữa nhiều anh em; còn những kẻ Ngài đã định sẵn thì Ngài cũng đã gọi, những kẻ Ngài đã gọi thì Ngài cũng đã xưng là công bình, và những kẻ Ngài đã xưng là công bình thì Ngài cũng đã làm cho vinh hiển" (Rô-ma 8:29-30).
Từ "định sẵn" là **proorizō** (προορίζω), ghép từ pro (trước) và horizō (ấn định, xác định ranh giới). Nó có nghĩa là "quyết định trước, ấn định trước, định trước". Chuỗi hành động "biết trước → định sẵn → gọi → xưng công bình → làm cho vinh hiển" cho thấy một kế hoạch chắc chắn và toàn thắng của Đức Chúa Trời, khởi đầu từ sự biết trước của Ngài (ở đây không chỉ là sự hiểu biết thông tin, mà là sự nhận biết trong mối quan hệ yêu thương - xem A-mốt 3:2) và dẫn đến sự vinh hiển cuối cùng.
Đây là phần gây nhiều thắc mắc và thường bị hiểu lầm. Kinh Thánh không dạy rằng Đức Chúa Trời "định trước" cách tích cực và trực tiếp để con người phạm tội (điều này sẽ khiến Ngài trở thành tác giả của tội lỗi). Thay vào đó, Ngài, trong sự khôn ngoan và công bình đời đời, **định trước để bỏ qua** (preterition) những người không được chọn, để họ cứ ở trong tội lỗi mà họ tự ý lựa chọn, và sau đó **định trước để phán xét** (condemnation) họ cách công bình vì chính tội lỗi đó.
1. Sự Dày Lòng và Sự Bỏ Qua:
"Vậy Ngài muốn tỏ ra cơn thạnh nộ và làm cho biết quyền phép Ngài, đã chịu lấy với lòng khoan nhẫn lớn những bình đáng giận sẵn cho sự hư mất" (Rô-ma 9:22).
Phân đoạn Rô-ma 9:14-24 là then chốt. Sứ đồ Phao-lô nói đến "những bình đáng giận sẵn cho sự hư mất" (skeuē orgēs katērtismena eis apōleian). Động từ katartizō có nghĩa "chuẩn bị, làm cho sẵn sàng". Bối cảnh cho thấy Đức Chúa Trời "chịu lấy với lòng khoan nhẫn lớn" những bình này, cho họ cơ hội, nhưng cuối cùng họ vẫn cứng lòng (như Pha-ra-ôn trong Xuất Ê-díp-tô Ký 9:12). Sự "chuẩn bị" cho sự hư mất bao hàm cả yếu tố chủ quyền của Đức Chúa Trời trong việc để mặc họ với sự cứng lòng của chính họ, và sự phán xét công bình sau cùng.
2. Sự Không Tin và Sự Định Trước:
"Những kẻ chẳng tin đến Ngài, và hòn đá người xây nhà bỏ ra, thì đã trở nên hòn đá đầu góc, lại đã trở nên hòn đá vấp ngã, và hòn đá sập bẫy cho thiên hạ; họ vấp ngã đặng không vâng phục lời, là điều họ đã được định sẵn" (I Phi-e-rơ 2:7-8).
Câu Kinh Thánh này rất quan trọng. Những kẻ "vấp ngã" vì không tin, và sự vấp ngã đó "là điều họ đã được định sẵn" (eis ho kai etethēsan). Điều này cho thấy sự phán xét đối với sự không tin cũng nằm trong ý chỉ tối cao của Đức Chúa Trời. Sự "định sẵn" ở đây không ép buộc họ phạm tội, nhưng xác định hậu quả chắc chắn cho sự lựa chọn chối bỏ Đấng Christ của họ.
1. Không Phải là Thuyết Định Mệnh (Fatalism): Thuyết Tiền Định Kép của Kinh Thánh không phải là một thuyết định mệnh máy móc, vô nhân tính. Nó xảy ra **trong mối quan hệ với một Đức Chúa Trời nhân từ, thánh khiết và khôn ngoan**. Đức Chúa Trời không phải là một cỗ máy, mà là một Ngôi Vị đang hành động có mục đích trong lịch sử.
2. Không Hủy Bỏ Trách Nhiệm Con Người: Kinh Thánh luôn giữ thế cân bằng giữa **chủ quyền của Đức Chúa Trời** và **trách nhiệm của con người**. Chúng ta được kêu gọi rao giảng Phúc Âm cho mọi người (Ma-thi-ơ 28:19) và mời gọi mọi người ăn năn (Công vụ 17:30). Lời kêu gọi chân thật này không hề giả tạo. Như Chúa Giê-xu đã than khóc: "Giê-ru-sa-lem, Giê-ru-sa-lem!... bao nhiêu lần ta muốn nhóm các ngươi... mà các ngươi không khứng" (Ma-thi-ơ 23:37). Con người chịu trách nhiệm về sự cứng lòng của mình.
3. Trung Tâm Là Đấng Christ, Không Phải Sự Tò Mò: Mục đích của sự mặc khải về tiền định không phải để chúng ta tò mò dò xét "tôi có được chọn không?" hay "người kia có bị bỏ không?". Mục đích là để **tôn cao ân điển của Đức Chúa Trời** và **đặt nền tảng chắc chắn cho sự cứu rỗi của chúng ta trong Ngài**. Sự bảo đảm của chúng ta nằm ở nơi Đấng Christ, Đấng được rao truyền trong Phúc Âm.
Giáo lý này, khi được hiểu đúng, sẽ không dẫn đến thái độ kiêu ngạo hay thờ ơ, mà ngược lại, sinh ra những đức tính và hành động thánh khiết.
1. Sự Khiêm Nhường và Phá Đổ Niềm Tự Hào:
Nếu sự cứu rỗi hoàn toàn bắt nguồn từ ý chỉ vô điều kiện của Đức Chúa Trời, thì không ai có thể khoe mình. "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình" (Ê-phê-sô 2:8-9). Sự hiểu biết này diệt trừ mọi hình thức tự tôn tôn giáo.
2. Sự An Ninh và Bảo Đảm Tuyệt Đối:
Nếu sự cứu rỗi của tôi tùy thuộc vào ý chỉ bất biến của Đức Chúa Trời chứ không phải sự chao đảo của ý chí tôi, thì tôi có thể hoàn toàn an nghỉ. "Vì tôi biết ai tôi đã tin, và chắc rằng Ngài có quyền giữ sự tôi đã phó thác cho đến ngày đó" (II Ti-mô-thê 1:12). Sự bảo đảm này là nền tảng cho sự bình an thật.
3. Lòng Biết Ơn Sâu Nhiệm và Sự Thờ Phượng Sốt Sắng:
Khi nhận ra mình là một tội nhân đáng hư mất nhưng được Đức Chúa Trời kéo ra cách nhưng không, lòng chúng ta tràn ngập lòng biết ơn. Sự thờ phượng trở nên chân thật và đầy cảm xúc, vì chúng ta ca ngợi Ân Điển chứ không phải công đức của mình.
4. Động Lực cho Sự Thánh Khiết và Tình Yêu Thương:
Ân điển cứu chuộc không bao giờ khuyến khích tội lỗi. Người thật sự cảm nhận được ân điển vô điều kiện sẽ khao khát sống đẹp lòng Đấng đã yêu mình. "Ấy vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy vững vàng, chớ rúng động, hãy làm công việc Chúa cách dư dật luôn, vì biết rằng công khó của anh em trong Chúa chẳng phải là vô ích đâu" (I Cô-rinh-tô 15:58).
5. Nhiệt Huyết và Can Đảm trong Truyền Giáo:
Hiểu rằng Đức Chúa Trời có một dân được chọn khắp thế gian sẽ thúc đẩy chúng ta rao truyền Phúc Âm cách trung tín. Chúng ta rao giảng với niềm tin rằng Lời Ngài sẽ không trở về vô ích, và Thánh Linh sẽ dùng Lời đó để kêu gọi những người được chọn của Ngài cách hiệu quả (Ê-sai 55:11; Giăng 10:16). Sự thành công của công tác truyền giáo không lệ thuộc vào tài hùng biện của chúng ta, mà vào quyền năng của Đức Chúa Trời.
Thuyết Tiền Định Kép, như được trình bày trong Kinh Thánh, mở ra cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về sự cao cả, chủ quyền và khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Nó chỉ cho chúng ta thấy rằng sự cứu rỗi, từ đầu đến cuối, đều là **của Chúa** (Soli Deo gloria). Đồng thời, nó không xóa bỏ trách nhiệm của con người trong tội lỗi và trong sự đáp lại Phúc Âm.
Cuối cùng, sự ứng dụng quan trọng nhất không phải là tranh luận, mà là quay về với **Đấng Christ**, là Đấng đã bị "định sẵn" (horismenos - Công vụ 2:23) làm của lễ chuộc tội, để qua Ngài, những người được chọn nhận lấy sự sống đời đời. Đối với chúng ta ngày nay, lời kêu gọi vẫn là: "Hãy tin Con Đức Chúa Trời" (I Giăng 5:10). Sự tin cậy nơi Chúa Giê-xu Christ là bằng chứng và kinh nghiệm thực tế về ân điển cứu chuộc đã được định trước từ trước vô cùng. Hãy sống trong sự an nghỉ, lòng biết ơn và nhiệt thành vì lẽ thật cao trọng này.