Menorah Là Gì?
Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, đặc biệt là Cựu Ước, chúng ta thường bắt gặp những biểu tượng, những vật thánh mang ý nghĩa thần học sâu sắc, tiên trưng về Chúa Cứu Thế và chương trình cứu rỗi của Ngài. Một trong những biểu tượng mạnh mẽ và quen thuộc nhất chính là Menorah – chân đèn bằng vàng có bảy ngọn. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá Menorah từ góc độ lịch sử, văn bản Kinh Thánh, ý nghĩa biểu tượng, và nhất là sự ứng dụng thuộc linh cho mỗi Cơ Đốc nhân ngày nay.
Từ "Menorah" (מְנוֹרָה) trong tiếng Hê-bơ-rơ đơn giản có nghĩa là "cây đèn", "chân đèn". Từ gốc của nó là "ner" (נֵר) – ngọn đèn. Tuy nhiên, trong bối cảnh thánh, Menorah không phải là một chân đèn thông thường mà là một tác phẩm nghệ thuật bằng vàng ròng, được Đức Chúa Trời mô tả chi tiết cho Môi-se trên núi Si-na-i.
Kinh Thánh mô tả Menorah lần đầu tiên và chi tiết nhất trong Xuất Ê-díp-tô Ký 25:31-40, khi Đức Chúa Trời truyền lệnh về việc làm đền tạm và các vật dụng trong đó:
"Ngươi hãy làm một chân đèn bằng vàng ròng; cái chân, cái thân, cái đài, cái bầu cùng cái hoa của đèn đều làm bằng vàng đánh giát. Hai bên thân đèn sẽ có sáu nhánh nứt ra, ba nhánh ở bên nầy và ba nhánh ở bên kia. Trong sáu nhánh nứt ra trên chân đèn, mỗi nhánh đều sẽ có ba cái đài hình hạnh nhân cùng bầu và hoa... Hãy coi sóc, làm các vật đó đúng như kiểu đã chỉ cho trên núi." (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:31-33, 40)
Từ bản văn này, chúng ta có thể rút ra những đặc điểm quan trọng:
1. Chất liệu: Bằng vàng ròng đánh giát (hammered work), không phải đúc. Điều này nói lên tính thánh khiết tuyệt đối (vàng ròng) và sự hình thành qua quá trình đập, gò công phu, có thể hình bóng về sự thử thách, tôi luyện.
2. Cấu trúc: Một thân chính giữa, với sáu nhánh tỏa ra hai bên (mỗi bên ba), tạo thành tổng cộng bảy ngọn đèn. Số bảy trong Kinh Thánh thường biểu thị sự trọn vẹn, hoàn thiện của Đức Chúa Trời.
3. Họa tiết: Trang trí bằng hình đài, bầu và hoa hình hạnh nhân. Cây hạnh nhân trong Kinh Thánh là loài cây nở hoa sớm nhất vào mùa xuân (Giê-rê-mi 1:11-12), biểu tượng cho sự tỉnh thức, sự sống mới và sự xét đoán của Đức Chúa Trời.
Menorah được đặt trong Nơi Thánh của đền tạm, đối diện với bàn bánh trần thiết, phía nam (Xuất Ê-díp-tô Ký 26:35; 40:24). Nhiệm vụ của nó là cung cấp ánh sáng liên tục cho Nơi Thánh. A-rôn và các thầy tế lễ có trách nhiệm "sửa soạn các đèn cho cháy luôn luôn" (Xuất Ê-díp-tô Ký 27:20-21), dùng dầu ô-li-ve nguyên chất để thắp sáng từ tối đến sáng.
Menorah không chỉ là một vật dụng chiếu sáng; nó là một khải tượng thần học được cấu trúc bằng vàng. Dưới đây là một số ý nghĩa biểu tượng sâu sắc:
1. Biểu Tượng Của Sự Hiện Diện và Ánh Sáng của Đức Chúa Trời:
Đức Chúa Trời là ánh sáng (1 Giăng 1:5). Menorah chiếu sáng Nơi Thánh, nơi không có cửa sổ, biểu thị rằng ánh sáng thật, sự soi dẫn và hiện diện của Đức Chúa Trời ở giữa dân sự Ngài. Lời hứa của Ngài là: "Ta sẽ làm ngươi nên ánh sáng của các dân" (Ê-sai 49:6). Sự chiếu sáng liên tục của Menorah nhấn mạnh đến bản tính không bao giờ thay đổi và trung tín của Đức Chúa Trời – Ngài không ngủ, không slumber (Thi thiên 121:4).
2. Biểu Tượng Của Dân Y-sơ-ra-ên và Hội Thánh:
Menorah với thân chính và sáu nhánh gắn liền với nó có thể hình bóng về dân Chúa được hiệp một với Chúa và với nhau. Xa-cha-ri đã thấy một khải tượng về một chân đèn bằng vàng với hai cây ô-li-ve ở hai bên (Xa-cha-ri 4:1-14), và lời giải thích là: "Ấy chẳng phải bởi quyền thế, cũng chẳng phải bởi năng lực, bèn là bởi Thần ta" (câu 6). Menorah trong khải tượng đó biểu thị cho dân sự Đức Chúa Trời, được duy trì và thắp sáng bởi Đức Thánh Linh (dầu) cách liên tục.
3. Biểu Tượng Của Đấng Christ – Ánh Sáng Thế Gian:
Đây là ý nghĩa quan trọng và trọn vẹn nhất. Chúa Giê-xu phán: "Ta là sự sáng của thế gian" (Giăng 8:12). Ngài là thân chính, là nguồn sáng thật. Sáu nhánh (số của loài người, thiếu sự trọn vẹn) phải được gắn liền vào thân chính mới có thể phát ra ánh sáng. Không có Ngài, chúng ta không làm chi được (Giăng 15:5). Hình ảnh hạnh nhân (sự sống lại, sự tỉnh thức) cũng chỉ về Chúa Giê-xu, Đấng sống lại và là trái đầu mùa.
4. Biểu Tượng Của Lời Chúa và Thánh Linh:
Thi thiên 119:105 tuyên bố: "Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, ánh sáng cho đường lối tôi." Ánh sáng của Menorah chỉ có thể duy trì nhờ dầu ô-li-ve nguyên chất. Trong Kinh Thánh, dầu thường là hình bóng về Đức Thánh Linh. Để Menorah cháy sáng, cần có dầu. Để đời sống Cơ Đốc nhân chiếu sáng, chúng ta cần được đổ đầy Đức Thánh Linh (Ê-phê-sô 5:18). Công việc của các thầy tế lễ là chăm sóc đèn để nó cháy sáng luôn – hình bóng về chức vụ chăm sóc thuộc linh.
Sách Khải Huyền, sách của những biểu tượng, đã đem Menorah vào một bối cảnh vinh hiển và ứng nghiệm. Trong khải tượng đầu tiên, Sứ đồ Giăng thấy Chúa Giê-xu Christ phục sinh đang đứng giữa bảy chân đèn bằng vàng:
"Tôi quay lại đặng xem tiếng nói cùng tôi; vừa quay lại, thấy bảy chân đèn bằng vàng, và giữa bảy chân đèn ấy có ai giống như Con người... Tay hữu Ngài cầm bảy ngôi sao; miệng thò ra thanh gươm nhọn hai lưỡi; mặt Ngài như mặt trời khi soi sáng hết sức." (Khải Huyền 1:12-16)
Chính Chúa Giê-xu đã giải thích biểu tượng này: "Bảy ngôi sao là các thiên sứ của bảy Hội thánh, còn bảy chân đèn là bảy Hội thánh vậy" (Khải Huyền 1:20). Ở đây, chúng ta thấy một sự chuyển dịch thần học quan trọng:
- Trong đền tạm, chỉ có một Menorah.
- Trong Khải Huyền, có bảy chân đèn riêng biệt, tượng trưng cho bảy Hội thánh địa phương (và rộng hơn là toàn thể Hội Thánh qua mọi thời đại).
- Chúa Giê-xu không còn đứng trước Menorah như thầy tế lễ thượng phẩm, mà Ngài đang đi giữa các chân đèn. Ngài là Chủ tể, Đấng giám sát, chăm sóc, và phán xét Hội Thánh của Ngài.
Điều này cho thấy, trong thời đại Tân Ước, mỗi Hội thánh địa phương, mỗi cộng đồng tín hữu, được kêu gọi trở thành một "Menorah" – một nguồn phát ra ánh sáng của Đấng Christ trong thế gian tối tăm thuộc về nó. Chúa Giê-xu là nguồn sáng duy nhất, và Hội Thánh phải phản chiếu ánh sáng đó.
Từ nghiên cứu trên, làm thế nào chúng ta, những Cơ Đốc nhân sống trong thế kỷ 21, có thể áp dụng những bài học từ Menorah vào đời sống hàng ngày?
1. Chúng Ta Được Kêu Gọi Là Ánh Sáng:
Chúa Giê-xu phán với các môn đồ: "Các ngươi là sự sáng của thế gian... Chớ nên đặt đèn dưới cái thùng, nhưng trên chân đèn, nó soi sáng mọi người ở trong nhà. Sự sáng các ngươi cũng phải chói lói trước mặt người ta như vậy" (Ma-thi-ơ 5:14-16). Mỗi chúng ta là một "chiếc đèn" nhỏ, nhưng khi hiệp lại trong Hội Thánh, chúng ta trở thành một Menorah mạnh mẽ. Ánh sáng của chúng ta không phải là tri thức, đạo đức riêng, mà là ánh sáng phản chiếu của Đấng Christ.
2. Duy Trì Sự Kết Nối Với Nguồn Sáng Là Chúa Giê-xu:
Các nhánh của Menorah không tự mình phát sáng; chúng phải được gắn chặt vào thân chính. Chúa Giê-xu nhấn mạnh: "Hãy cứ ở trong ta, thì ta sẽ ở trong các ngươi... vì ngoài ta, các ngươi chẳng làm chi được" (Giăng 15:4-5). Đời sống cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa, và tương giao mật thiết với Ngài chính là sự "gắn kết" ấy. Nếu tách rời, chúng ta sẽ tắt ngấm.
3. Được Đổ Đầy Dầu – Đức Thánh Linh:
Ánh sáng cần dầu. Chúng ta không thể chiếu sáng bằng sức riêng. Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Hãy được đầy dẫy Đức Thánh Linh" (Ê-phê-sô 5:18). Đây là một mệnh lệnh ở thì tiếp diễn, nghĩa là "hãy cứ tiếp tục được đổ đầy". Sự nhận biết, vâng phục, và khao khát Đức Thánh Linh mỗi ngày là điều cần thiết để ngọn lửa thuộc linh của chúng ta tiếp tục cháy sáng.
4. Sự Tỉnh Thức và Sự Sống Lại (Hình Hạnh Nhân):
Hình hạnh nhân nhắc nhở chúng ta về sự tỉnh thức và sự sống mới. Chúng ta phải là những người tỉnh thức trong sự cầu nguyện (Mác 14:38) và luôn sống trong niềm hy vọng phục sinh. Đời sống chúng ta phải kết trái, như cây hạnh nhân kết trái sớm, mang lại sự sống và hương vị cho người xung quanh.
5. Cháy Sáng Liên Tục và Hiệp Một:
Menorah cháy sáng "từ tối đến sáng". Đời sống Cơ Đốc không phải là ánh sáng nhấp nháy, mà phải kiên định, trung tín trong mọi hoàn cảnh – lúc thuận lợi cũng như khó khăn. Hơn nữa, các nhánh hiệp một trên một thân chính. Điều này kêu gọi chúng ta sống hiệp một trong Hội Thánh, yêu thương và nâng đỡ lẫn nhau, để cùng nhau làm chứng cho thế gian (Giăng 17:21).
Menorah, từ một vật thánh trong đền tạm bằng vàng ròng, đã trở thành một biểu tượng sống động về chính Chúa Giê-xu Christ – Ánh Sáng Thế Gian, về Hội Thánh của Ngài, và về đời sống thuộc linh mỗi tín hữu. Nó dạy chúng ta rằng ánh sáng thật chỉ đến từ Đức Chúa Trời, được duy trì bởi Đức Thánh Linh, và được thể hiện qua một đời sống kết nối mật thiết với Chúa Cứu Thế.
Ngày nay, chúng ta không còn thờ phượng trong đền tạm với Menorah bằng vàng. Nhưng qua Đức Thánh Linh, mỗi chúng ta và cả Hội Thánh được kêu gọi trở thành Menorah thiêng liêng, chiếu sáng trong thế gian tối tăm này. Hãy để ánh sáng của Chúa Cứu Thế, qua đời sống chúng ta, tỏa ra sự vinh hiển của Cha trên trời. Ước mong lời Chúa trong Phi-líp 2:15 được ứng nghiệm: "Hầu cho anh em ở giữa dòng dõi hung ác ngang nghịch, được nên con cái của Đức Chúa Trời, không vít, không tì, không chỗ trách được, làm sáng giữa thế gian."