Người Masoretes là ai?

Trong hành trình khám phá Lời Đức Chúa Trời, một trong những điều kỳ diệu nhất là sự bảo tồn trung tín bản văn Kinh Thánh Cựu Ước qua hàng nghìn năm. Đằng sau sự kỳ diệu ấy là công lao của một nhóm học giả Do Thái tận tụy, những người thợ gìn giữ văn bản thiêng liêng – Người Masoretes. Nghiên cứu về họ không chỉ là một chuyến du hành lịch sử, mà còn là một bài học sâu sắc về lòng tôn kính tuyệt đối dành cho Lời Hằng Sống của Chúa, củng cố niềm tin của chúng ta vào sự đáng tin cậy của Kinh Thánh ngày nay.

Thuật ngữ "Masoretes" bắt nguồn từ tiếng Hê-bơ-rơ "Masorah" (הַמָּסוֹרָה), có nghĩa là "truyền thống". Người Masoretes là những học giả Do Thái hoạt động tích cực từ khoảng thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 11 sau Công Nguyên, với trung tâm chính ở Tiberias, Jerusalem, và Babylon. Sau sự tan rã của trung tâm học thuật Do Thái tại Jamnia và những biến động lịch sử, nguy cơ về sự sai lệch trong truyền khẩu và sao chép bản văn Kinh Thánh trở nên rõ rệt. Trước thách thức đó, người Masoretes đã đứng lên với một sứ mệnh thiêng liêng: không chỉ sao chép, mà còn chuẩn hóa, bảo vệ, và truyền lại một cách trọn vẹn và chính xác nhất bản văn Kinh Thánh tiếng Hê-bơ-rơ (Tanakh) cho các thế hệ tương lai.

Công trình của người Masoretes là đỉnh cao của một quá trình lâu dài, nhưng họ đã đóng góp những yếu tố mang tính cách mạng, biến bản văn chỉ có phụ âm trở nên hoàn chỉnh và được bảo vệ một cách khoa học.

1. Hệ Thống Nguyên Âm Và Dấu Phụ (Vocalization and Diacritical Marks):
Bản văn Kinh Thánh Hê-bơ-rơ nguyên thủy chỉ bao gồm các phụ âm. Việc truyền khẩu cách đọc (truyền thống đọc) là rất quan trọng. Để bảo tồn cách đọc chính xác này, các Masoretes (đặc biệt là trường phái Tiberias dưới sự lãnh đạo của gia đình Ben Asher) đã phát minh ra một hệ thống dấu chấm và nét nhỏ (niqqud) đặt trên, dưới hoặc trong các chữ cái phụ âm để biểu thị nguyên âm. Ví dụ, chữ ב (B) có thể trở thành בָּ (Bā), בֵּ (Bē), hoặc בִּ (Bī). Điều này đã "khóa" lại cách phát âm, và quan trọng hơn, đôi khi là cả ý nghĩa của từ.

2. Hệ Thống Dấu Nhấn (Cantillation Marks - Ta`amei HaMiqra):
Ngoài nguyên âm, họ còn phát triển một hệ thống dấu nhấn phức tạp để chỉ ra ngữ điệu, cao độ khi đọc trong nhà hội, và quan trọng nhất là cấu trúc ngữ pháp và phân đoạn câu. Những dấu này hướng dẫn người đọc biết nơi ngắt, nối, nhấn mạnh, giúp xác định mối quan hệ giữa các từ và mệnh đề. Điều này vô cùng quan trọng cho việc giải nghĩa chính xác.

3. Các Ghi Chú Ngoài Lề (The Masorah):
Đây là trái tim của công việc Masoretic. Họ tạo ra một hệ thống ghi chú siêu văn bản ở lề trên, lề dưới và cuối sách, được gọi chung là Masorah. Các ghi chú này bao gồm:

• Masorah Parva (Masorah Nhỏ): Ghi chú ngắn ở lề, liệt kê số lần một từ, hình thái từ, hoặc cách viết bất thường xuất hiện trong toàn bộ Kinh Thánh. Ví dụ, nó có thể ghi chú rằng một từ hiếm chỉ xuất hiện 3 lần, hoặc một từ được viết "đầy đủ" (plene) hay "thiếu" (defective). Điều này giúp phát hiện lỗi sao chép.
• Masorah Magna (Masorah Lớn): Ghi chú chi tiết hơn ở lề trên hoặc dưới, triển khai các ghi chú ngắn của Masorah Parva, liệt kê tất cả các địa điểm mà một hiện tượng văn bản cụ thể xảy ra.
• Masorah Finalis: Các thống kê ở cuối sách hoặc bộ Kinh Thánh, như tổng số câu, số từ, chữ cái giữa của bộ Ngũ Kinh, v.v. Mục tiêu là tạo ra một hệ thống kiểm tra toán học để đảm bảo không một chữ cái nào bị thêm vào hoặc bỏ sót.

4. Bản Thảo Masoretic Tiêu Biểu:
Công trình của người Masoretes được thể hiện đầy đủ trong các bản thảo kinh điển như Codex Leningradensis (L, năm 1008 SCN) – bản thảo Hê-bơ-rơ hoàn chỉnh lâu đời nhất còn tồn tại, và Aleppo Codex (khoảng năm 930 SCN) – được coi là bản thảo Masoretic uy tín nhất, do Aaron ben Moses ben Asher chấp bút. Chính từ những bản thảo này, các ấn bản khoa học hiện đại của Cựu Ước tiếng Hê-bơ-rơ (như Biblia Hebraica Stuttgartensia) được xây dựng, và là cơ sở cho hầu hết các bản dịch Cựu Ước Tin Lành ngày nay.

Mặc dù người Masoretes hoạt động sau thời kỳ Kinh Thánh, nhưng tinh thần và sự tận tâm của họ hoàn toàn phản ánh nguyên tắc Kinh Thánh về sự tôn trọng tuyệt đối đối với Lời Đức Chúa Trời.

Thi Thiên 119:160 chép: "Lời Chúa, từ đầu đến cuối, đều là chân thật." Người Masoretes tin rằng mỗi chữ cái, mỗi dấu chấm đều đến từ Đức Chúa Trời và phải được bảo tồn. Họ xem việc mình làm là tuân theo mệnh lệnh trong Phục Truyền 4:2; 12:32: "Các ngươi chớ thêm chi và đừng bớt chi về điều ta truyền cho..."

Hơn nữa, Châm Ngôn 30:5-6 cảnh báo: "Mọi lời của Đức Chúa Trời đều được tôi luyện... Chớ thêm chi vào các lời Ngài, e Ngài quở trách ngươi, và ngươi bị cầm nói dối chăng." Hệ thống Masorah chính là nỗ lực thể chất hóa nguyên tắc thần học này, tạo ra một rào chắn vững chắc chống lại sự thêm bớt, dù vô tình hay cố ý.

Sự chính xác mà họ theo đuổi cũng gợi nhớ đến lời của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 5:18: "Vì ta nói thật cùng các ngươi, đương khi trời đất chưa qua đi, thì một chấm một nét trong luật pháp cũng không qua đi được, cho đến khi mọi sự được trọn." Người Masoretes, dù không biết Đấng Christ, nhưng đã hành động với một sự tôn trọng tương tự đối với "một chấm một nét" của Lời Chúa.

Công việc khô khan của các học giả Masoretes cách đây hơn một nghìn năm có liên quan gì đến đời sống hằng ngày của chúng ta? Rất nhiều!

1. Lòng Biết Ơn Và Sự Tự Tin Vào Kinh Thánh:
Mỗi lần chúng ta cầm Kinh Thánh lên đọc, hãy nhớ rằng chúng ta đang nắm giữ kết quả của một quá trình bảo tồn siêu nhiên lẫn tự nhiên. Đức Chúa Trời Thánh Linh đã sử dụng những con người đầy lòng tận tụy như người Masoretes để đảm bảo Lời Ngài đến với chúng ta một cách trung tín. Điều này củng cố niềm tin của chúng ta rằng Kinh Thánh ngày nay là đáng tin cậy. Chúng ta có thể tuyên xưng như Thi Thiên 12:6: "Các lời của Đức Giê-hô-va là lời tinh sạch."

2. Tinh Thần Trách Nhiệm Trong Việc Tiếp Nhận Và Truyền Lại Lời Chúa:
Người Masoretes nhận lấy trách nhiệm nặng nề từ thế hệ trước và trao lại một cách trung tín cho thế hệ sau. Chúng ta cũng có trách nhiệm tương tự. Trong II Ti-mô-thê 2:2, Phao-lô khuyên Ti-mô-thê: "Những điều con đã nghe nơi ta... hãy giao phó cho mấy người trung thành, cũng có tài dạy dỗ kẻ khác." Chúng ta phải cẩn trọng trong việc học hỏi, giải nghĩa và dạy lại Lời Chúa, tránh sự cẩu thả hay tùy tiện thêm bớt ý riêng.

3. Sự Kỹ Lưỡng Và Cẩn Trọng Trong Học Hỏi Lời Chúa:
Tinh thần "kiểm đếm từng chữ cái" của người Masoretes khích lệ chúng ta trở thành những người học Lời Chúa cách chăm chỉ và chi tiết. Đừng chỉ đọc lướt, hãy nghiền ngẫm, tra khảo, so sánh bản dịch, tìm hiểu ngữ cảnh. Hãy noi gương người Bê-rê, là "sẵn lòng chịu lấy lời, ngày nào cũng tra Kinh Thánh để xét lời giảng có thật chăng" (Công Vụ 17:11).