Thần Học Nữ Quyền và Sự Đối Chiếu Với Kinh Thánh
Trong bối cảnh xã hội đương đại, các phong trào và tư tưởng nữ quyền đã tạo ra nhiều ảnh hưởng sâu rộng, bao gồm cả trong lĩnh vực thần học. "Thần học nữ quyền" (Feminist Theology) ra đời như một nỗ lực tái diễn giải Kinh Thánh và truyền thống Cơ Đốc qua lăng kính của trải nghiệm và tiếng nói người nữ, thường với mục tiêu đấu tranh cho sự bình đẳng giới và phê phán những cấu trúc được cho là "gia trưởng". Câu hỏi then chốt đặt ra cho một Cơ Đốc nhân tin kính Kinh Thánh là: Liệu các luận điểm cốt lõi của thần học nữ quyền có phù hợp với sự dạy dỗ trọn vẹn và không sai lầm của Lời Đức Chúa Trời không? Bài nghiên cứu này sẽ đối chiếu các quan điểm chính của thần học nữ quyền với sự mặc khải trong Kinh Thánh, dựa trên nguyên tắc giải kinh lành mạnh, ngôn ngữ nguyên bản và bối cảnh văn hóa-lịch sử.
Thần học nữ quyền không phải là một khối thống nhất mà bao gồm nhiều nhánh, từ cải cách ôn hòa đến triệt để. Tuy nhiên, có thể tổng hợp một số luận điểm chính thường thấy:
- Phê phán tính gia trưởng (patriarchy): Xem cấu trúc gia đình và Hội Thánh với người nam làm đầu là sản phẩm của văn hóa cổ đại bị ảnh hưởng bởi tội lỗi, không phải là ý định nguyên thủy của Đức Chúa Trời.
- Tái diễn giải các phân đoạn Kinh Thánh về phụ nữ: Đề xuất cách đọc mới đối với những phần Kinh Thánh bị cho là hạ thấp hoặc hạn chế vai trò phụ nữ (ví dụ: 1 Ti-mô-thê 2:11-14, 1 Cô-rinh-tô 14:34-35, Ê-phê-sô 5:22-24).
- Nhấn mạnh hình ảnh nữ tính của Đức Chúa Trời: Khai thác các ẩn dụ về Đức Chúa Trời như người mẹ, người nữ (ví dụ: Ê-sai 42:14, 49:15, Ma-thi-ơ 23:37) để cân bằng với hình ảnh phụ tính truyền thống.
- Đòi hỏi bình đẳng tuyệt đối trong mọi chức vụ: Cho rằng mọi sự phân biệt vai trò dựa trên giới tính trong Hội Thánh (như chức trưởng lão, mục sư) đều là sự kỳ thị, và phụ nữ phải có quyền giảng dạy, lãnh đạo ngang hàng với nam giới.
Để trả lời câu hỏi trên, chúng ta phải trở về với câu chuyện nguyên thủy, mục đích sáng tạo của Đức Chúa Trời, tác động của sự sa ngã và công cuộc cứu chuộc của Đấng Christ.
Kế hoạch nguyên thủy của Đức Chúa Trời được bày tỏ rõ ràng trong Sáng-thế Ký 1:26-27: "Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài... Ngài dựng nên người nam cùng người nữ." Cả hai đều mang Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei) một cách trọn vẹn. Không hề có sự phân biệt giá trị hay phẩm giá. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "người giúp đỡ" (ezer) dùng để miêu tả người nữ trong Sáng-thế Ký 2:18 không hàm ý thấp kém. Từ này thường được dùng để mô tả sự giúp đỡ của chính Đức Chúa Trời (Thi-thiên 33:20, 115:9-11). Người nữ được tạo dựng từ xương sườn của A-đam (c.21-22) nhấn mạnh sự đồng bản thể, sự hiệp một và sự bổ sung cho nhau.
Tuy nhiên, ngay trong trạng thái vô tội, đã có sự phân biệt vai trò dựa trên thứ tự sáng tạo (A-đam được dựng nên trước, rồi đến Ê-va) và chức năng (A-đam được giao nhiệm vụ đặt tên và lãnh đạo - Sáng 2:19-20, 23). Điều này thiết lập nguyên tắc "người làm đầu" (headship) của người nam, không phải như một sự thống trị độc tài, mà là sự lãnh đạo yêu thương, hy sinh và chịu trách nhiệm. Đây là trật tự của sự sáng tạo (creational order), không phải sản phẩm của văn hóa hay tội lỗi.
Sự phá vỡ trật tự này chính là một phần cốt lõi của sự sa ngã. Sa-tan tiếp cận Ê-va, là người không ở vị trí lãnh đạo trực tiếp (1 Ti-mô-thê 2:14), và A-đam, người đứng ngay đó (Sáng 3:6) nhưng thụ động, không thi hành trách nhiệm lãnh đạo và bảo vệ. Hậu quả được tuyên bố trong Sáng-thế Ký 3:16:
"Ngài phán cùng người nữ rằng: Ta sẽ thêm điều cực khổ bội phần trong cơn thai nghén; ngươi sẽ chịu đau đớn mỗi khi sanh con; sự dục vọng ngươi sẽ hướng về chồng, và chồng sẽ cai trị ngươi."
Đây không phải là một mệnh lệnh (imperative) của Đức Chúa Trời, mà là một sự mô tả hậu quả (descriptive curse). Mối quan hệ bình đẳng nhưng bổ sung sẽ bị bẻ cong thành sự tranh giành quyền lực (dục vọng hướng về chồng - có thể hiểu là sự khao khát kiểm soát) và sự thống trị độc đoán, lạm dụng (chồng cai trị ngươi). Thần học nữ quyền đúng khi phê phán sự thống trị độc ác này, nhưng sai khi cho rằng toàn bộ khái niệm "người làm đầu" là hậu quả của sự sa ngã. Thực ra, tội lỗi làm biến dạng và đầu độc trật tự nguyên thủy của Đức Chúa Trời.
Công trình của Đấng Christ trên thập tự giá mang đến sự cứu chuộn toàn diện. Ga-la-ti 3:28 tuyên bố: "Không còn hoặc người Giu-đa, hoặc người Gờ-réc; không còn hoặc tôi mọi, hoặc tự chủ; không còn hoặc nam hoặc nữ; vì trong Đấng Christ Jêsus, anh em thảy đều một." Đây là một câu Kinh Thánh then chốt. Tuy nhiên, bối cảnh trực tiếp của câu này nói về sự cứu rỗi bởi đức tin - tất cả mọi người, bất kể giới tính, chủng tộc, địa vị xã hội, đều tiếp nhận ơn cứu rỗi một cách như nhau qua đức tin nơi Đấng Christ. Nó không xóa bỏ mọi sự khác biệt chức năng và vai trò trong Hội Thánh và gia đình, giống như nó không xóa bỏ sự khác biệt giữa Cha và Con trong Ba Ngôi.
Đấng Christ phục hồi mối quan hệ đúng đắn. Trong Đấng Christ, sự "cai trị" độc đoán và sự "dục vọng" tranh giành được thay thế bằng tình yêu thương hy sinh và sự thuận phục tự nguyện (Ê-phê-sô 5:22-33). Sự lãnh đạo của người chồng được mô hình hóa theo tình yêu hy sinh của Đấng Christ đối với Hội Thánh (c.25), và sự thuận phục của người vợ được mô hình hóa theo sự thuận phục của Hội Thánh đối với Đấng Christ (c.24). Đây là một sự đảo ngược hoàn toàn của sự nguyền rủa, trở về với ý định nguyên thủy trong sự vinh hiển mới.
Kinh Thánh Tân Ước cho thấy phụ nữ đóng vai trò tích cực và không thể thiếu trong chức vụ: Ma-ri Ma-đơ-len là người đầu tiên rao truyền sự phục sinh (Giăng 20:17-18), Phê-bê là nữ chấp sự (διακονος, diakonos) của Hội Thánh Xen-cơ-rê (Rô-ma 16:1), Bê-rít-sin-la và Bê-rít-sin-la giảng dạy (Công vụ 18:26), Nhi-cô-la có bốn người con gái đồng trinh nói tiên tri (Công vụ 21:9).
Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng đưa ra những giới hạn rõ ràng liên quan đến quyền giảng dạy có thẩm quyền và chức vụ lãnh đạo tối cao trong Hội Thánh. 1 Ti-mô-thê 2:11-14 viết: "Đàn bà phải yên lặng mà học hỏi, với sự phục tùng hoàn toàn. Ta không cho phép đàn bà dạy dỗ hay thống trị đàn ông; phải ở yên lặng. Vì A-đam được dựng nên trước, rồi mới tới Ê-va. Không phải A-đam bị lừa dối, nhưng người đàn bà bị lừa dối và sa vào sự vi phạm." Phao-lô viện dẫn trật tự sáng tạo (A-đam trước) và cách thức sa ngã (Ê-va bị lừa) làm nền tảng thần học cho sự giới hạn này, chứ không phải văn hóa hay khả năng cá nhân. Tương tự, 1 Cô-rinh-tô 14:34-35 và các tiêu chuẩn cho chức trưởng lão/chức giám mục (1 Ti-mô-thê 3:1-7, Tít 1:6-9) đều ngụ ý người nam đảm nhận.
Điều này không làm nghèo nàn chức vụ của phụ nữ, nhưng định hình nó. Có vô số chức vụ quan trọng khác: cố vấn (Tít 2:3-5), truyền giáo, nói tiên tri (trong khuôn khổ đúng, 1 Cô-rinh-tô 11:5), phục vụ, dạy dỗ phụ nữ và trẻ em. Sự khác biệt vai trò phản ánh sự phong phú của Thân Thể Đấng Christ, nơi mỗi chi thể có chức năng riêng (1 Cô-rinh-tô 12:12-20).
- Đối với Nam Giới Cơ Đốc: Hãy học theo gương Chúa Giê-xu, lãnh đạo bằng sự hy sinh, phục vụ, yêu thương và gánh vác trách nhiệm (Mác 10:45). Từ bỏ mọi thái độ trịch thượng, độc đoán. Trân trọng, nâng đỡ và tạo điều kiện để những người nữ trong gia đình và Hội Thánh phát huy tối đa ân tứ thuộc linh của họ trong khuôn khổ Kinh Thánh.
- Đối với Nữ Giới Cơ Đốc: Tìm kiếm sự thỏa lòng và niềm vui trong việc sống đẹp ý Chúa, dù vai trò của bạn là gì (Tít 2:5). Đừng để tinh thần thế gian về "quyền lực" và "sự tự khẳng định" làm lu mờ vẻ đẹp của sự nhu mì, khôn ngoan và sức mạnh thinh lặng (1 Phi-e-rơ 3:3-4). Tích cực tham gia vào mọi chức vụ mở ra cho mình với lòng nhiệt thành và sự xuất sắc.
- Đối với Hội Thánh: Cần dạy dỗ rõ ràng và cân bằng về đề tài này. Tránh hai thái cực: (1) Đàn áp, hạ thấp giá trị và ân tứ của chị em, và (2) Nhượng bộ áp lực văn hóa mà gạt bỏ các giới hạn Kinh Thánh. Hãy tạo ra nhiều cơ hội để phụ nữ phục vụ, giảng dạy trong các nhóm phụ nữ/trẻ em, làm chấp sự, tham gia ban ngành... nhưng vẫn giữ vững tiêu chuẩn Kinh Thánh cho các chức vụ lãnh đạo tối cao (trưởng lão, mục sư).
- Trong Hôn Nhân: Vợ chồng cùng nghiên cứu Ê-phê-sô 5, Cô-lô-se 3, 1 Phi-e-rơ 3 để hiểu và sống theo mẫu mực của Đấng Christ. Sự thuận phục là tự nguyện, khôn ngoan, năng động; sự yêu thương là hy sinh, thực tế, chu đáo. Đây là chìa khóa cho một cuộc hôn nhân vinh hiển Đức Chúa Trời.
Sau khi đối chiếu toàn diện, chúng ta có thể kết luận: Trong khi thần học nữ quyền đúng khi nhấn mạnh phẩm giá bình đẳng, hình ảnh Đức Chúa Trời và giá trị chức vụ của người nữ trong Kinh Thánh, nó đã sai lầm khi xem mọi sự khác biệt vai trò dựa trên giới tính là hậu quả của tội lỗi và cần bị xóa bỏ. Kinh Thánh trình bày một khuôn mẫu phong phú và phức tạp hơn: Sự bình đẳng trọn vẹn về giá trị và sự cứu rỗi, nhưng sự khác biệt bổ sung về vai trò và chức năng trong gia đình và Hội Thánh. Đây là trật tự của sự sáng tạo, bị tội lỗi làm biến dạng, và được Đấng Christ phục hồi trong vinh hiển.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không để cho triết lý đời này (Cô-lô-se 2:8) nhưng để Lời Đấng Christ đầy dẫy trong mình (Cô-lô-se 3:16). Trong một thế giới đầy những tiếng nói tranh cãi, hãy tìm về sự khôn ngoan vĩnh cửu của Đấng Tạo Hóa, Đấng biết rõ nhất điều gì là tốt lành và đem lại sự thịnh vượng thật cho con cái Ngài, cả nam lẫn nữ. Hãy xây dựng các mối quan hệ và Hội Thánh của mình trên nền tảng Kinh Thánh vững chắc, trong tình yêu thương và sự tôn trọng lẫn nhau, để qua đó, thế gian thấy được sự khôn ngoan kỳ diệu của Đức Chúa Trời.