Bar mitzvah là gì? Bat mitzvah là gì?

Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh và bối cảnh văn hóa – tôn giáo của dân Y-sơ-ra-ên, chúng ta thường bắt gặp những nghi lễ và tập tục giàu ý nghĩa. Trong số đó, Bar Mitzvah (cho con trai) và Bat Mitzvah (cho con gái) là những cột mốc thiêng liêng, đánh dấu sự trưởng thành về mặt tôn giáo của một thiếu niên Do Thái. Là những Cơ Đốc nhân tin vào Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước, việc tìm hiểu về những nghi lễ này không chỉ mở rộng kiến thức về gốc rễ đức tin mà còn giúp chúng ta rút ra những bài học quý giá về sự trưởng thành thuộc linh, trách nhiệm cá nhân trước mặt Đức Chúa Trời và vai trò của gia đình trong việc dạy dỗ con cái.

Ý Nghĩa Từ Ngữ và Nguồn Gốc

Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Hebrew), "Bar" (בר) có nghĩa là "con trai", "Bat" (בת) có nghĩa là "con gái", và "Mitzvah" (מצוה) có nghĩa là "điều răn" hoặc "mệnh lệnh". Vậy, Bar Mitzvah nghĩa là "con trai của điều răn", và Bat Mitzvah là "con gái của điều răn". Thuật ngữ này chỉ cả nghi lễ lẫn tư cách của một người: sau khi trải qua nghi lễ, thiếu niên đó chính thức trở thành một "Bar" hoặc "Bat Mitzvah" – một người có trách nhiệm thi hành các mitzvot (các điều răn) của Torah (Luật pháp).

Khác với một số ngộ nhận, nghi lễ này không được đề cập trực tiếp trong Kinh Thánh. Nó phát triển từ truyền thống truyền khẩu và tập tục của người Do Thái. Tuy nhiên, nền tảng thần học của nó bắt nguồn từ sự hiểu biết về trách nhiệm cá nhân trước Luật Pháp. Một trong những cơ sở được viện dẫn là từ sự trưởng thành của Chúa Giê-xu khi Ngài lên 12 tuổi (Lu-ca 2:41-52), dù sự kiện này không được gọi là Bar Mitzvah trong bản văn.

Tuổi và Ý Nghĩa Thần Học

Theo truyền thống Do Thái giáo, bé trai trở thành Bar Mitzvah ở tuổi 13, và bé gái trở thành Bat Mitzvah ở tuổi 12. Đây là thời điểm được công nhận là đủ trưởng thành để hiểu và chịu trách nhiệm cá nhân về các hành động của mình trước mặt Đức Chúa Trời và cộng đồng.

Trong Kinh Thánh, chúng ta thấy khái niệm về tuổi trưởng thành và trách nhiệm. Chẳng hạn, trong sách Dân Số Ký, độ tuổi từ 20 trở lên là tuổi để nhập ngũ và tham gia vào đời sống công dân (Dân Số Ký 1:3). Tuy nhiên, quan niệm về "tuổi thành nhân" 13/12 này chủ yếu dựa trên sự phát triển thể chất và tâm lý được các rabbi (giáo sư Do Thái) ghi nhận qua truyền thống.

Điểm thần học then chốt ở đây là sự chuyển giao trách nhiệm từ cha mẹ sang cá nhân. Trước tuổi này, cha mẹ chịu trách nhiệm về việc con cái mình giữ luật pháp. Sau nghi lễ, chính thiếu niên đó phải tự mình gánh vác trách nhiệm tuân giữ các điều răn của Đức Chúa Trời. Điều này gợi nhớ đến nguyên tắc trong Kinh Thánh: "Mỗi người trong chúng ta sẽ khai trình việc mình với Đức Chúa Trời" (Rô-ma 14:12).

Diễn Tiến của Nghi Lễ Bar/Bat Mitzvah

Nghi lễ thường được cử hành trong buổi lễ Sa-bát tại hội đường (synagogue). Người thiếu niên sẽ:

1. Được gọi lên đọc một phần từ Sách Torah (Ngũ Kinh) bằng tiếng Hê-bơ-rơ. Đây là lần đầu tiên họ công khai đọc Lời Đức Chúa Trời trước cộng đồng với tư cách một thành viên trưởng thành.

2. Đọc phần Haftarah – một trích đoạn từ các sách Tiên tri, có liên quan đến bài đọc Torah hôm đó.

3. Giảng một bài diễn giải ngắn (D'var Torah) về ý nghĩa của phần Kinh Thánh vừa đọc, thể hiện sự hiểu biết và suy ngẫm cá nhân.

4. Được cha mẹ chúc phúc, và cộng đồng chúc mừng với câu nói truyền thống: "Baruch she'petarani me'onsho shel zeh" – tạm dịch: "Phước thay Đấng đã giải tôi khỏi sự trách phạt về đứa trẻ này", ngụ ý cha mẹ đã hoàn thành trách nhiệm dạy dỗ cơ bản.

Nghi lễ này phản ánh tinh thần của Phục truyền Luật lệ Ký 6:6-7: "Các lời mà ta truyền cho ngươi ngày nay sẽ ở tại trong lòng ngươi; khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc khi ngươi nằm, hay là khi chổi dậy." Bar/Bat Mitzvah là thành quả của quá trình dạy dỗ "ân cần" đó.

Góc Nhìn Cơ Đốc Giáo: Sự Trưởng Thành Thuộc Linh và Ân Điển

Là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tôn trọng và học hỏi từ truyền thống này, nhưng đồng thời nhìn mọi sự dưới ánh sáng của giao ước mới trong Chúa Cứu Thế Giê-xu. Có vài điểm tương đồng và khác biệt quan trọng cần lưu ý:

1. Sự Trưởng Thành Thuộc Linh, Không Chỉ Nghi Lễ: Trong Tân Ước, sự trưởng thành không được định nghĩa bởi một độ tuổi hay một nghi lễ cụ thể, mà bởi sự tăng trưởng trong đức tin và mối quan hệ với Chúa Christ. Sứ đồ Phao-lô nói: "Khi tôi còn là con trẻ, tôi nói như con trẻ, tư tưởng như con trẻ, suy xét như con trẻ; nhưng khi tôi thành nhân, bỏ việc con trẻ" (1 Cô-rinh-tô 13:11). Ông cũng khuyên: "...chúng ta... phải lớn lên trong mọi sự về Đấng làm đầu, tức là Đấng Christ" (Ê-phê-sô 4:15).

2. Trọng Tâm là Ân Điển, Không Phải Luật Pháp: Nghi lễ Bar Mitzvah nhấn mạnh trách nhiệm tuân giữ Luật Pháp (Torah). Tuy nhiên, Kinh Thánh Tân Ước dạy rằng không ai có thể được xưng công bình bởi việc làm theo luật pháp (Rô-ma 3:20). Sự cứu rỗi và tư cách con cái Đức Chúa Trời của chúng ta đến bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Ê-phê-sô 2:8-9). Vì vậy, trong đời sống Cơ Đốc, sự trưởng thành được đánh dấu bằng việc ngày càng hiểu biết và sống trong ân điển đó, chứ không phải bởi khả năng tự mình giữ trọn luật pháp.

3. Mối Quan Hệ Thay Vì Nghi Thức: Trong Chúa Giê-xu, chúng ta bước vào một mối quan hệ con thảo với Đức Chúa Trời. "Vì hết thảy anh em là con trai của Đức Chúa Trời, bởi tin trong Đức Chúa Jêsus Christ... tại vì anh em là con, nên Đức Chúa Trời đã sai Thánh Linh của Con Ngài vào lòng chúng ta, kêu rằng: A-ba! Cha!" (Ga-la-ti 3:26, 4:6). Danh hiệu "con trai/con gái của Đức Chúa Trời" này được ban cho bởi đức tin, không bởi một nghi lễ thành niên. Sự trưởng thành thể hiện qua việc chúng ta ngày càng sống xứng đáng với địa vị cao quý đó.

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Hằng Ngày

Từ việc tìm hiểu về Bar/Bat Mitzvah, chúng ta có thể rút ra những bài học thiết thực cho gia đình và Hội Thánh Tin Lành:

1. Tầm Quan Trọng của Việc Dạy Dỗ Con Cái Trong Chúa: Truyền thống Do Thái đặt nặng việc cha mẹ phải dạy con cái Kinh Thánh từ nhỏ để chúng sẵn sàng cho ngày trưởng thành. Điều này càng quan trọng hơn với Cơ Đốc nhân. Chúng ta được kêu gọi "dạy cho con cái mình" (Phục truyền 11:19) và "nuôi nấng chúng nó trong sự khuyên bảo và dạy dỗ của Chúa" (Ê-phê-sô 6:4). Đây là trách nhiệm thiêng liêng, chuẩn bị cho con cái có một nền tảng đức tin vững chắc để bước vào đời.

2. Tạo Những Cột Mốc Ghi Nhận Sự Tăng Trưởng Thuộc Linh: Mặc dù không có nghi lễ tương đương, các gia đình và Hội Thánh có thể tạo ra những "cột mốc" để công nhận và khích lệ sự trưởng thành thuộc linh của giới trẻ. Đó có thể là: lễ báp-têm khi họ tự quyết định tin Chúa, một buổi lễ cam kết sau khóa giáo lý căn bản, hay đơn giản là những cuộc trò chuyện nghiêm túc về đức tin khi con đến tuổi thiếu niên. Mục đích là để khẳng định và chúc phước cho hành trình đức tin cá nhân của chúng.

3. Khuyến Khích Trách Nhiệm Cá Nhân Với Đức Tin: Giống như Bar Mitzvah đánh dấu việc chịu trách nhiệm cá nhân trước Luật Pháp, chúng ta cần dạy giới trẻ Cơ Đốc rằng đức tin không phải là di sản thụ hưởng từ cha mẹ, mà là một sự lựa chọn và mối quan hệ cá nhân với Chúa Giê-xu. Mỗi người phải tự mình "làm việc cứu chuộc mình... vì ấy chính Đức Chúa Trời cảm động lòng anh em vừa muốn vừa làm theo ý tốt Ngài" (Phi-líp 2:12b-13).

4. Tập Trung Vào Sự Sống Đạo Thực Tế, Không Chỉ Kiến Thức: Bài giảng D'var Torah của thiếu niên Do Thái nhấn mạnh việc áp dụng Lời Chúa. Tương tự, sự trưởng thành Cơ Đốc thật không chỉ là biết nhiều câu Kinh Thánh, mà còn là "người làm theo lời phán" (Gia-cơ 1:22). Chúng ta cần khuyến khích giới trẻ áp dụng Lời Chúa vào các mối quan hệ, đạo đức, và sự lựa chọn hằng ngày.

Kết Luận và Khích Lệ

Bar Mitzvah và Bat Mitzvah là những nghi lễ đẹp đẽ, phản ánh lòng trân trọng của người Do Thái đối với Luật Pháp của Đức Chúa Trời và trách nhiệm truyền dạy cho thế hệ kế tiếp. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta học được từ đó tinh thần nghiêm túc trong việc dạy dỗ con cái và kỳ vọng về sự trưởng thành trong đức tin.

Tuy nhiên, chúng ta vui mừng vì mình được sống dưới ân điển của giao ước mới trong Chúa Cứu Thế Giê-xu. Sự trưởng thành thuộc linh của chúng ta không được đóng khung bởi một ngày lễ, mà là cả một hành trình đi với Chúa, được "biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình" (Rô-ma 12:2). Hãy sốt sắng dạy dỗ con cháu, tạo những khoảnh khắc ý nghĩa ghi nhận sự lớn lên của chúng trong Chúa, và trên hết, hướng chúng đến với Chúa Giê-xu – Đấng mà sự chết và sống lại của Ngài mới thật sự mang lại cho chúng ta địa vị trọn vẹn là con cái của Đức Chúa Trời (Giăng 1:12).

Ước mong mỗi chúng ta, dù ở tuổi nào, cũng không ngừng tăng trưởng để trở nên những "con trai, con gái trưởng thành của Đức Chúa Trời" trong sự hiểu biết, ân điển và tình yêu thương của Ngài.