Có phải tôn giáo là nguyên nhân của hầu hết những cuộc chiến tranh?

Trong nhiều thế kỷ, một trong những lời cáo buộc nặng nề nhất nhắm vào tôn giáo, đặc biệt là Cơ Đốc giáo, chính là: "Tôn giáo là nguyên nhân của hầu hết các cuộc chiến tranh và xung đột trên thế giới." Lời cáo buộc này đã trở thành một quan điểm phổ biến trong xã hội thế tục hóa ngày nay. Là những người nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta cần phải xem xét vấn đề này một cách cẩn thận, trung thực, và quan trọng nhất là dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ phân tích sâu sắc câu hỏi trên, khám phá nguyên nhân thực sự của chiến tranh theo Kinh Thánh, phân biệt giữa "tôn giáo" và "đức tin chân thật", và rút ra những bài học thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân.

I. Phân Tích Nguyên Nhân Chiến Tranh Dưới Góc Nhìn Kinh Thánh

Để trả lời câu hỏi này, trước hết chúng ta phải quay về nguồn cội và tìm hiểu xem Kinh Thánh dạy gì về nguyên nhân sâu xa của mọi sự xung đột và chiến tranh. Sứ đồ Gia-cơ đã đưa ra một chẩn đoán thần học chính xác:

"Bởi đâu có chiến tranh, bởi đâu có sự tranh cạnh trong anh em? Há chẳng phải bởi sự tư dục chiến đấu trong chi thể anh em sao? Anh em tham muốn mà không được, anh em giết người; anh em ghen ghét mà không được điều mình ước ao, anh em tranh chiến và gây gổ." (Gia-cơ 4:1-2, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Đoạn Kinh Thánh then chốt này chỉ ra rõ ràng: Nguyên nhân gốc rễ của mọi cuộc chiến (từ cá nhân đến quốc tế) là "sự tư dục" (Greek: hēdonē - lòng ham muốn, dục vọng). Đây là hậu quả của tội lỗi đã ăn sâu vào bản chất con người sa ngã. Từ thuở ban đầu, cuộc xung đột đầu tiên giữa Ca-in và A-bên (Sáng-thế Ký 4) không phải xuất phát từ khác biệt tôn giáo thuần túy, mà từ lòng ghen tị, kiêu ngạo và sự từ chối cách tiếp cận Đức Chúa Trời theo đúng đường lối Ngài (sự tư dục của Ca-in).

Kinh Thánh liệt kê những "công việc của xác thịt" dẫn đến xung đột, bao gồm: "sự thù oán, sự tranh cạnh, sự nóng giận, sự cãi lẫy, sự bất bình, sự bè đảng, sự ghen ghét" (Ga-la-ti 5:19-21). Đây mới chính là nhiên liệu cho mọi cuộc chiến. Tôn giáo, khi bị con người sa ngã nắm giữ và bóp méo, chỉ là một công cụ hoặc một vỏ bọc thuận tiện cho những dục vọng đó, chứ không phải là nguyên nhân đích thực.

II. Phân Biệt Giữa "Tôn Giáo" và "Đức Tin Cơ Đốc Chân Chính"

Một sai lầm nghiêm trọng trong lập luận "tôn giáo gây chiến" là sự đánh đồng mọi hệ thống niềm tin. Chúng ta phải phân biệt rõ:

• "Tôn giáo" (Religion): Là hệ thống những nghi lễ, luật lệ, tổ chức và quyền lực do con người tạo ra. Nó có thể bị biến thành công cụ để kiểm soát, thống trị, phân biệt "chúng ta vs họ", và biện minh cho bạo lực. Lịch sử thế giới đầy rẫy những ví dụ về việc các thể chế tôn giáo liên minh với quyền lực chính trị để phát động chiến tranh, thập tự chinh, hoặc đàn áp.
• "Đức Tin Cơ Đốc Chân Chính (theo Kinh Thánh): Là mối quan hệ cứu rỗi với Đức Chúa Trời qua Đấng Christ, được biến đổi bởi ân điển, và thể hiện qua tình yêu thương. Chúa Giê-su Christ, trung tâm của đức tin, là "Vua sự hòa bình" (Ê-sai 9:6) và Ngài dạy: "Phước cho những kẻ làm cho người hòa thuận, vì sẽ được gọi là con Đức Chúa Trời!" (Ma-thi-ơ 5:9).

Chính Chúa Giê-su đã bị hệ thống tôn giáo đương thời (các thầy thông giáo, người Pha-ri-si) kết án và giết chết. Khi Phi-e-rơ dùng gươm để bảo vệ Ngài, Chúa đã quở trách: "Hãy nạp gươm vào vỏ; vì ai cầm gươm thì sẽ bị chết vì gươm." (Ma-thi-ơ 26:52). Sứ đồ Phao-lô xác định: "Vả, chúng ta đánh trận, chẳng phải theo xác thịt... nhưng những binh khí chúng ta dùng để đánh trận là không phải thuộc về xác thịt đâu, bèn là bởi quyền năng của Đức Chúa Trời" (2 Cô-rinh-tô 10:3-4). Chiến trường của Cơ Đốc nhân là thuộc linh, chống lại các thế lực tà ác (Ê-phê-sô 6:12), chứ không phải chống lại người bằng xương bằng thịt.

III. Xem Xét Lịch Sử: Tôn Giáo Hay Là Các Yếu Tố Trần Tục?

Khi nghiên cứu các cuộc chiến mang nhãn "tôn giáo", các sử gia khách quan thường chỉ ra rằng các yếu tố chính trị, kinh tế, lãnh thổ, dân tộc và quyền lực mới là động cơ chính. Tôn giáo thường bị vũ khí hóa (weaponized) để huy động quần chúng, tạo sự chính danh, và khắc sâu sự khác biệt. Ví dụ:

• Chiến Tranh Ba Mươi Năm: Dù được coi là cuộc chiến giữa Tin Lành và Công Giáo, nó cũng là một cuộc tranh giành quyền lực chính trị giữa các quốc gia và đế chế ở châu Âu.
• Các Cuộc Thập Tự Chinh: Mặc dù được kêu gọi vì lý do tôn giáo, chúng không thể tách rời khỏi tham vọng mở rộng lãnh thổ, kiểm soát thương mại, và giải quyết các vấn đề xã hội - kinh tế ở châu Âu thời Trung Cổ.

Ngược lại, chính Phúc Âm và công việc của các nhà truyền giáo chân chính thường mang lại sự hòa giải, giáo dục, chăm sóc y tế và nâng cao đời sống xã hội tại nhiều nơi trên thế giới. Điều này thường bị bỏ qua trong các cuộc thảo luận.

IV. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Là những người tin Chúa Giê-su, chúng ta phải sống thế nào để trở thành những sứ giả của sự hòa bình chân thật và phá vỡ định kiến "tôn giáo gây chiến"?

1. Sống Với Tấm Lòng Được Biến Đổi: Trận chiến đầu tiên cần thắng là trong chính lòng mình. Chúng ta phải nhờ Thánh Linh để nhận diện và từ bỏ "sự tư dục" - lòng tham, sự ghen ghét, tính kiêu ngạo - là nguồn cơn của xung đột (Ga-la-ti 5:16-25).

2. Theo Đuổi Sự Hiệp Một Trong Hội Thánh: Hội Thánh phải là cộng đồng mẫu mực của sự hòa thuận. Chúa Giê-su cầu nguyện cho các môn đồ được "hiệp làm một" (Giăng 17:21). Chúng ta phải tích cực giải hòa những mâu thuẫn cá nhân (Ma-thi-ơ 18:15-17) và tránh những cuộc tranh cạnh vô ích về giáo lý hoặc truyền thống (2 Ti-mô-thê 2:23-24).

3. Trở Thành Người Hòa Giải: Chúng ta được giao chức vụ hòa giải (2 Cô-rinh-tô 5:18-20). Trong gia đình, nơi làm việc, và xã hội, hãy chủ động xoa dịu căng thẳng, lắng nghe, và tìm kiếm sự hiểu biết. "Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người." (Rô-ma 12:18).

4. Rao Giảng Phúc Âm Hòa Bình: Cốt lõi sứ điệp của chúng ta là Phúc Âm về sự hòa thuận: Con người được hòa thuận với Đức Chúa Trời và với nhau nhờ huyết Chúa Giê-su trên thập tự giá (Ê-phê-sô 2:13-16). Sứ điệp này phá đổ mọi bức tường ngăn cách và kêu gọi mọi người trở về trong tình yêu thương của Đấng Christ.

5. Sống Như Muối Và Ánh Sáng: Bằng đời sống yêu thương, phục vụ, công bằng và nhân từ, chúng ta cho thế giới thấy sức mạnh biến đổi thực sự của đức tin nơi Christ. "Ta ban cho các ngươi một điều răn mới, nghĩa là các ngươi phải yêu nhau; như ta đã yêu các ngươi thể nào, thì các ngươi cũng hãy yêu nhau thể ấy." (Giăng 13:34). Tình yêu thương hy sinh này là vũ khí mạnh nhất chống lại mọi xung đột.

V. Kết Luận

Qua nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta có thể đi đến kết luận: Tôn giáo, với tư cách là một hệ thống quyền lực và nghi lễ do con người điều khiển, có thể và đã bị lợi dụng như một công cụ hoặc cái cớ cho chiến tranh. Tuy nhiên, nguyên nhân gốc rễ của hầu hết mọi cuộc chiến tranh, theo Kinh Thánh, là tội lỗi trong lòng người - cụ thể là lòng tham, sự kiêu ngạo, ghen ghét và tư dục. Những thứ này tồn tại trong mọi con người và mọi hệ tư tưởng, dù là tôn giáo, chính trị hay chủ nghĩa dân tộc cực đoan.

Đức tin Cơ Đốc chân chính, với trung tâm là Chúa Giê-su Christ - Đấng chịu đóng đinh và phục sinh - không phải là nguyên nhân gây chiến, mà là giải pháp từ trời cho sự xung đột của nhân loại. Ngài đã phá đổ bức tường ngăn cách và ban sự bình an thật sự. Vì vậy, thay vì để mình bị đặt vào thế phòng thủ bởi lời cáo buộc sai lầm, chúng ta hãy càng sốt sắng sống và chia sẻ Phúc Âm hòa bình này. Hãy để đời sống chúng ta, được điều khiển bởi tình yêu của Christ và quyền năng Thánh Linh, trở thành bằng chứng hùng hồn nhất rằng quyền năng của Đức Chúa Trời luôn hướng đến sự cứu chuộc, hòa giải và sáng tạo mới, chứ không phải hủy diệt.

"Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ gìn giữ lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ." (Phi-líp 4:7).