Phao-lô học nghề dệt lều ở đâu?

Trong hành trình truyền giáo đầy sóng gió của Sứ đồ Phao-lô, có một chi tiết thú vị và đầy ý nghĩa thường được nhắc đến: nghề dệt lều của ông. Đây không chỉ đơn thuần là một kỹ năng mưu sinh, mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược truyền giáo, thể hiện nhân cách, đạo đức và thần học phục vụ của vị sứ đồ vĩ đại. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nguồn gốc nơi Phao-lô học nghề, bối cảnh văn hóa - xã hội của nghề này, và những bài học sâu sắc áp dụng cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Kinh Thánh Tân Ước cung cấp cho chúng ta những manh mối trực tiếp về nghề nghiệp của Phao-lô. Phân đoạn then chốt được tìm thấy trong sách Công vụ:

"Rồi đó, Phao-lô đi khỏi thành A-thên, mà đến thành Cô-rinh-tô. Tại đó, người gặp một người Giu-đa tên là A-qui-la, quê ở xứ Pon-tơ, mới từ nước Y-ta-li đến đây với vợ là Bê-rít-sin, bởi vì vua Cơ-lốt có chỉ truyền trục xuất hết thảy người Giu-đa khỏi thành Rô-ma. Phao-lô đến thăm hai vợ chồng đó; và vì đồng nghề, nên người ở nhà họ làm việc chung: bởi nghề họ vốn may trại." (Công vụ 18:1-3, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Từ "may trại" trong bản 1925 chính là nghề "dệt lều" (tentmaking) trong các bản dịch hiện đại. Từ Hy Lạp được sử dụng là σκηνoπoιός (skēnopoios), là từ ghép của skēnē (lều, trại) và poieō (làm, chế tạo). Vì vậy, nghĩa đen là "thợ làm lều".

Ngoài ra, trong nhiều thư tín, Phao-lô tự nhắc đến việc tự lao động để không trở thành gánh nặng cho các Hội Thánh:

"Anh em cũng biết rằng chính tay nầy đã làm ra sự cần dùng của tôi và của đồng bạn tôi. Tôi từng bảo luôn cho anh em rằng phải chịu khó làm việc như vậy, để giúp đỡ người yếu đuối, và nhớ lại lời chính Đức Chúa Jêsus có phán rằng: Ban cho thì có phước hơn là nhận lãnh." (Công vụ 20:34-35)

"Hay là chỉ có tôi với Ba-na-ba không có phép được thôi làm việc? ... Ví bằng chúng tôi đã gieo của thiêng liêng cho anh em, mà muốn gặt của vật chất nơi anh em, thì nào có phải là việc quá lẽ? ... Thế thì phần thưởng của tôi là gì? Ấy là khi giảng Tin Lành, thì giảng nhưng không, chẳng nhận lấy quyền lợi Tin Lành đã dành cho tôi vậy." (I Cô-rinh-tô 9:6, 11, 18)

Những câu Kinh Thánh này cho thấy nghề dệt lều là một phần có chủ ý trong đời sống và chức vụ của Phao-lô, không phải chỉ là công việc tạm thời.

Kinh Thánh không ghi chép rõ ràng địa điểm và thời điểm Phao-lô học nghề dệt lều. Tuy nhiên, thông qua việc nghiên cứu bối cảnh văn hóa, xã hội, tôn giáo của người Do Thái vào thế kỷ thứ nhất, chúng ta có thể đưa ra những suy luận có căn cứ.

1. Truyền Thống Giáo Dục Do Thái: "Kết Hợp Torah Và Nghề Nghiệp"
Theo truyền thống Do Thái giáo, mọi người nam Do Thái, bất kể xuất thân, đều được dạy một nghề (tiếng Hê-bơ-rơ: מְּלָאכָה, mela'khah). Đây là sự áp dụng thực tế của lời dạy từ các ra-bi. Chẳng hạn, Rabbi Gamaliel - thầy của Phao-lô (Công vụ 22:3) - đã nói: "Tốt lành là sự học Torah đi cùng với một nghề nghiệp thế tục, bởi sự lao động của cả hai xua đuổi tội lỗi." (Pirkei Avot 2:2). Ngay cả các giáo sư luật nổi tiếng cũng thường có một nghề tay chân (như làm thợ mộc, thợ rèn, thợ thuộc da). Vì vậy, rất có thể Phao-lô đã học nghề từ khi còn là thiếu niên, song song với quá trình học Kinh Thánh và luật pháp.

2. Thành Phố Quê Hương: Tạt-sơ (Tarsus)
Phao-lô tự giới thiệu mình: "Ta là người Giu-đa, sanh tại Tạt-sơ trong xứ Si-li-si" (Công vụ 21:39). Tạt-sơ không phải là một thành phố nhỏ. Nó là một trung tâm học thuật, thương mại quan trọng của đế quốc La Mã, nổi tiếng với ngành sản xuất vải dệt từ lông dê đen của vùng Cilicia. Loại vải này rất bền, được dùng để may lều, buồm, và áo choàng. Trong bối cảnh đó, nghề dệt lều (skēnopoios) có thể không chỉ là may lều du mục, mà còn là nghề chế tạo các sản phẩm từ vải bạt, một ngành công nghiệp thịnh vượng tại quê hương ông. Rất có thể, chính tại Tạt-sơ, trong gia đình hoặc thông qua một người thợ cả, Phao-lô đã học được nghề này. Là một công dân La Mã (Công vụ 22:27-28), gia đình Phao-lô có địa vị, nhưng việc cho con trai học một nghề vẫn là chuẩn mực văn hóa Do Thái, đồng thời cũng thể hiện tinh thần thực tế.

3. Trong Gia Đình?
Một số học giả suy đoán rằng nghề này có thể là nghề truyền thống của gia đình Phao-lô. Dù cha ông là công dân La Mã, ông vẫn có thể là một thương gia buôn bán vải hoặc đồ da. Điều này giải thích tại sao Phao-lô sở hữu kỹ năng này một cách thành thạo đến mức có thể dùng nó để sinh sống ở nhiều nơi khác nhau.

Để hiểu đầy đủ, chúng ta cần mở rộng định nghĩa của từ skēnopoios. Nó không chỉ giới hạn ở việc may lều cho dân du mục. Trong một đế quốc rộng lớn như La Mã, nhu cầu về các vật dụng bằng vải bạt là rất lớn:

• Lều cho quân đội: Các đạo quân La Mã di chuyển liên tục cần rất nhiều lều trại.
• Lều cho khách du lịch và thương nhân: Hệ thống đường sá La Mã an toàn đã thúc đẩy việc đi lại, và nhiều người mang theo lều.
• Lều cho các lễ hội và sự kiện: Các cuộc thi đấu, hội chợ cần không gian tạm thời.
• Các sản phẩm từ da và vải bạt khác: Như áo khoác, túi xách, buồm cho thuyền, mái che...

Vì vậy, thợ làm lều thời đó có thể là một thợ thủ công lành nghề, làm việc với nhiều chất liệu (da, vải dày, vải bạt) để tạo ra nhiều sản phẩm. Công việc này đòi hỏi sức khỏe, sự khéo léo và kiến thức về thương mại.

Việc Phao-lô kiên trì với nghề dệt lều trong suốt chức vụ của mình mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:

1. Nếp Sống Tự Lực, Không Trở Thành Gánh Nặng:
Phao-lô ý thức rõ về "quyền lợi" của một người rao giảng Tin Lành là được Hội Thánh chu cấp (I Cô-rinh-tô 9:4-14). Tuy nhiên, ông đã tự nguyện từ bỏ quyền lợi đó vì cớ Tin Lành. Ông không muốn ai có thể hiểu lầm rằng động cơ rao giảng của ông là vì lợi ích vật chất (I Tê-sa-lô-ni-ca 2:5, 9). Đây là sự hy sinh cao cả, biến nghề dệt lều thành một công cụ để bảo vệ sự trong sạch của sứ điệp.

2. Một Cầu Nối Văn Hóa Và Cơ Hội Truyền Giáo:
Xưởng dệt lều trở thành một "trung tâm truyền giáo" không chính thức. Giống như Chúa Giê-xu đã gặp gỡ dân chúng nơi bờ biển, thuyền đánh cá, Phao-lô đã gặp gỡ mọi người ngay tại nơi làm việc. Ông tiếp xúc với khách hàng, người qua đường, và những người thợ khác. Môi trường lao động chung với A-qui-la và Bê-rít-sin cũng tạo nên một cộng đồng nhỏ, nơi ông có thể dạy dỗ Lời Chúa (Công vụ 18:11, 26). Nghề nghiệp đã mở cửa cho các mối quan hệ tự nhiên.

3. Làm Gương Về Đạo Đức Lao Động:
Phao-lô dạy: "Chớ trộm cắp nữa, nhưng thà chịu khó, chính tay mình làm nghề lương thiện, đặng có vật chi giúp cho kẻ thiếu thốn thì hơn" (Ê-phê-sô 4:28). Chính đời sống của ông là minh chứng sống động cho lời dạy đó. Ông đề cao giá trị của lao động chân tay, xóa nhòa sự phân biệt giữa lao động trí óc và chân tay, và dạy Hội Thánh về tinh thần tự lực, giúp đỡ người yếu đuối.

4. Sự Tự Do Và Linh Hoạt Trong Hành Trình:
Với một kỹ năng có thể hành nghề ở bất cứ đâu, Phao-lô không bị phụ thuộc vào tình hình tài chính của một Hội Thánh địa phương non trẻ. Ông có thể đến một thành phố mới, thiết lập cơ sở làm việc, và bắt đầu chức vụ ngay lập tức. Điều này mang lại cho ông sự linh động rất lớn trong hành trình truyền giáo xuyên vùng Địa Trung Hải.

Cuộc đời và lựa chọn của Phao-lô để lại cho chúng ta nhiều bài học quý giá có thể áp dụng trong thế kỷ 21:

1. Thánh Hóa Công Việc Hằng Ngày:
Công việc của bạn, dù là trí óc hay chân tay, đều có thể trở thành một phương tiện để phục vụ Chúa và làm chứng về Ngài. Hãy xem nơi làm việc là "chiến trường truyền giáo" của bạn. Sự chính trực, siêng năng, tận tâm và yêu thương của bạn trong công việc chính là một bài giảng không lời mạnh mẽ (Cô-lô-se 3:23-24).

2. Phát Triển Kỹ Năng Và Sử Dụng Cho Vương Quốc Đức Chúa Trời:
Hãy đầu tư phát triển kỹ năng chuyên môn của bạn. Giống như Phao-lô được Chúa chuẩn bị qua nghề dệt lều từ trước, có thể Chúa cũng đang trang bị cho bạn những kỹ năng đặc biệt (viết lách, công nghệ, tổ chức, chăm sóc, dạy học...) để phục vụ trong Hội Thánh địa phương hoặc trong các dự án truyền giáo. Hãy sẵn sàng dâng những kỹ năng đó cho Chúa sử dụng.

3. Tinh Thần Tự Lực Và Trách Nhiệm Tài Chính:
Phao-lô dạy chúng ta tinh thần trách nhiệm: "Vả, lúc chúng tôi ở với anh em, chúng tôi rao bảo cho anh em rằng: nếu ai không chịu làm, thì cũng chẳng nên ăn" (II Tê-sa-lô-ni-ca 3:10). Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống tự lực, không ỷ lại, và làm việc để có thể không những đủ cho mình mà còn giúp đỡ người khác (Ê-phê-sô 4:28).

4. Sự Khiêm Nhường Và Sẵn Sàng Phục Vụ:
Phao-lô - một học giả xuất chúng, công dân La Mã - không ngại ngồi xuống và làm công việc chân tay. Đó là sự khiêm nhường của Chúa Cứu Thế (Phi-líp 2:5-7). Trong Hội Thánh và xã hội, chúng ta được kêu gọi phá bỏ những định kiến về địa vị, sẵn sàng làm bất cứ công việc gì cần thiết để phục vụ và xây dựng Vương Quốc Chúa.

5. Cân Bằng Giữa Lao Động Và Chức Vụ:
Phao-lô là một người lao động siêng năng và cũng là một nhà truyền giáo nhiệt thành. Ông không tách biệt hai lãnh vực này. Chúng ta cần tìm kiếm sự cân bằng lành mạnh: làm việc cách trung tín như làm cho Chúa, đồng thời dành thời gian và năng lượng cho đời sống thuộc linh, gia đình và chức vụ trong Hội Thánh.

Câu hỏi "Phao-lô học nghề dệt lều ở đâu?" dẫn chúng ta vào một cuộc hành trình khám phá sâu sắc hơn về con người, văn hóa và chiến lược thần học của vị sứ đồ. Dù có thể ông đã học nghề tại quê hương Tạt-sơ, trong truyền thống giáo dục Do Thái, thì ý nghĩa lớn hơn nằm ở việc ông đã sử dụng nghề nghiệp đó như thế nào.

Nghề dệt lều của Phao-lô không phải là một giai thoại thú vị, mà là một minh chứng sống động về sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Ngài đã trang bị cho Phao-lô một kỹ năng tưởng chừng rất "trần tục" từ thuở nhỏ, để về sau trở thành một công cụ đắc lực trong việc mở rộng Vương Quốc của Đấng Christ. Nó dạy chúng ta rằng không có công việc nào là tầm thường trong tay Chúa, và mọi kỹ năng, nếu được dâng lên và sử dụng vì vinh quang Ngài, đều có thể trở nên "thánh" và có mục đích vĩnh cửu.

Ước mong mỗi chúng ta, như Phao-lô, biết tận dụng mọi cơ hội, mọi kỹ năng, và mọi hoàn cảnh làm việc để sống cho Danh Chúa, phục vụ anh chị em và rao truyền Phúc Âm cứu rỗi của Đức Chúa Jêsus Christ.