Xê-rách Là Ai Trong Kinh Thánh?
Trong hành trình khám phá Kinh Thánh, chúng ta thường gặp những tên riêng dường như chỉ lướt qua, nhưng mỗi cái tên đều được Đức Chúa Trời ghi chép cẩn thận và mang một ý nghĩa, một bài học thuộc linh sâu sắc. Xê-rách (Zerah) là một trong những cái tên như vậy. Tuy không phải là nhân vật trung tâm của câu chuyện cứu chuộc, nhưng sự xuất hiện của ông và các nhân vật cùng tên lại mở ra cho chúng ta những góc nhìn quý giá về sự chủ tể, ân điển và kế hoạch nhiệm mầu của Đức Chúa Trời trong lịch sử dân Ngài.
Đây có lẽ là nhân vật Xê-rách nổi bật và được biết đến nhiều nhất, với câu chuyện đầy kịch tính được chép trong Sáng Thế Ký 38. Để hiểu về Xê-rách, trước hết phải hiểu bối cảnh gia đình phức tạp của ông. Sau khi Giu-đa lìa khỏi anh em mình, ông kết hôn với con gái của một người Ca-na-an tên là Su-a và sinh được ba con trai: Ê-rơ, Ô-nan và Sê-la (Sáng Thế Ký 38:1-5). Giu-đa cưới Ta-ma cho con trưởng là Ê-rơ, nhưng Ê-rơ bị Đức Giê-hô-va giết vì tội ác. Theo tục lệ anh em lấy vợ goá (levirate marriage), Ô-nan được giao nhiệm vụ nối dõi cho anh, nhưng ông cũng phạm tội và bị Đức Chúa Trời đoán phạt (Sáng Thế Ký 38:6-10).
Trong hoàn cảnh bế tắc, Ta-ma đã dùng mưu trí để đòi quyền lợi cho mình. Bà cải trang và khiến Giu-đa, cha chồng, không nhận ra, và từ đó thai nghén. Khi sự việc bại lộ, Giu-đa đã phải thừa nhận: “Nó công bình hơn ta, vì ta không giao nó cho Sê-la, con trai ta” (Sáng Thế Ký 38:26). Ta-ma sinh đôi.
Câu chuyện về cuộc sinh nở được miêu tả tỉ mỉ và đầy hình ảnh: “Đến ngày nàng sinh nở, nầy đôi sanh đôi trong bụng nàng. Trong khi sinh, một đứa thò tay ra, bà mụ lấy chỉ đỏ cột vào, và nói: Đứa nầy ra trước. Nhưng nó rút tay lại, thì đứa em ra trước. Bà mụ nói: Sao ngươi xé rách ra như vậy? Họ đặt tên nó là Phê-rết. Kế em nó ra, có cái chỉ đỏ cột nơi tay, nên đặt tên là Xê-rách.” (Sáng Thế Ký 38:27-30).
Tên của hai anh em mang ý nghĩa rất rõ ràng. Phê-rết (Perez) trong tiếng Hê-bơ-rơ (פֶּרֶץ) có nghĩa là “sự xé rách”, “sự bứt phá” hoặc “sự vỡ lở”. Còn Xê-rách (Zerah) trong tiếng Hê-bơ-rơ (זֶרַח) có nghĩa là “sự chói lòa”, “mặt trời mọc” hoặc “ánh sáng ló dạng”. Chi tiết “chỉ đỏ” (sợi chỉ màu đỏ thắm - שָׁנִי, *shani*) gắn liền với Xê-rách là một dấu hiệu thú vị. Màu đỏ trong Kinh Thánh có thể liên tưởng đến tội lỗi (Ê-sai 1:18), nhưng cũng là màu của máu và sự cứu chuộc. Nó như một lời tiên tri ngầm về dòng dõi vương giả và quan trọng sẽ ra từ anh em này.
Điều đáng kinh ngạc là trong phả hệ của Chúa Giê-xu được Ma-thi-ơ ghi lại, tên của Ta-ma và tên của Phê-rết đều được nhắc đến, nhưng Xê-rách thì không (Ma-thi-ơ 1:3). Tuy nhiên, dòng dõi của Xê-rách vẫn được Chúa ban phước và trở nên một chi phái đông đúc. Điều này cho thấy Đức Chúa Trời có chủ quyền trong việc lựa chọn theo mục đích của Ngài (Rô-ma 9:10-13), nhưng sự ban phước của Ngài không hề giới hạn. Phê-rết được chọn để trở nên tổ phụ của Đấng Mê-si, còn Xê-rách cũng được ban phước để trở nên một dân tộc lớn.
Ngoài con trai của Giu-đa, Kinh Thánh còn nhắc đến ít nhất năm nhân vật khác mang tên Xê-rách, mỗi người đều để lại một dấu ấn nhất định.
a. Xê-rách, con cháu của Ê-sau (Ê-đôm): Ông là con của Rê-u-ên và cháu nội của Ê-sau (Sáng Thế Ký 36:13, 17). Ông trở thành một trưởng tộc của dân Ê-đôm. Sự hiện diện của ông nhắc chúng ta rằng phước hạnh của Đức Chúa Trời trên Y-sác và Gia-cốp không có nghĩa là Ngài bỏ quên Ê-sau. Ngài vẫn ban cho ông con cháu đông đúc và trở nên một dân tộc, dù không thuộc trong dòng dõi giao ước.
b. Xê-rách, người Giu-đa (con của Xê-rách?): Trong 1 Sử Ký 2:4-6, danh sách con cháu Giu-đa liệt kê: “Ta-ma, là dâu của Giu-đa, sanh cho người Phê-rết và Xê-rách... Các con trai của Xê-rách là Xim-ri, Ê-than, Hê-man, Canh-côn, và Đa-ra...” Điều này cho thấy Xê-rách, con của Giu-đa, đã có một dòng dõi lớn mạnh. Đáng chú ý, trong dòng dõi của Xê-rách có những người nổi tiếng về sự khôn ngoan như Ê-than và Hê-man (1 Các Vua 4:31).
c. Xê-rách, người Si-mê-ôn: Ông là con của Si-mê-ôn và là cháu của Gia-cốp (1 Sử Ký 4:24). Chi phái Si-mê-ôn sau này thường bị sáp nhập và sống trong địa phận của chi phái Giu-đa, điều này cho thấy sự liên kết giữa các chi phái.
d. Xê-rách, người Lê-vi: Ông là con trai của Ê-than, thuộc dòng dõi Lê-vi, và là tổ phụ của một chi tộc người ca hát trong đền thờ (1 Sử Ký 6:21). Điều này cho thấy ân điển và ơn gọi phục vụ trong nhà Chúa có thể xuất phát từ nhiều dòng dõi khác nhau.
e. Xê-rách, người Ê-thi-ô-bi: Đây là một nhân vật rất quan trọng trong lịch sử Vương quốc Giu-đa dưới thời vua A-sa. 2 Sử Ký 14:9 chép: “Xê-rách, là người Ê-thi-ô-bi, đem một đạo binh một trăm vạn lính và ba trăm cỗ xe, đến đánh người Giu-đa.” Đây là một đội quân khổng lồ. Tuy nhiên, vua A-sa đã kêu cầu Đức Giê-hô-va và Ngài đã can thiệp cách quyền năng, đánh bại đạo quân Ê-thi-ô-bi (2 Sử Ký 14:11-12). Xê-rách ở đây đại diện cho thế lực thù nghịch chống lại dân sự của Đức Chúa Trời, nhưng cuối cùng đã trở thành một minh chứng cho quyền năng giải cứu của Chúa khi dân Ngài hạ mình cầu xin.
Qua nghiên cứu về các nhân vật Xê-rách, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học quý báu cho đời sống đức tin hôm nay:
a. Chủ Quyền Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời Trong Sự Lựa Chọn: Câu chuyện sinh đôi của Phê-rết và Xê-rách là một minh họa sống động. Dù Xê-rách có dấu hiệu “ra trước” (chỉ đỏ), nhưng ý muốn và thời điểm của Đức Chúa Trời đã khiến Phê-rết “bứt phá” lên trước. Sứ đồ Phao-lô đã dùng chính câu chuyện này để minh họa cho lẽ thật về sự lựa chọn nhưng không của Đức Chúa Trời (Rô-ma 9:10-12). Ứng dụng: Chúng ta cần luôn tin cậy vào sự khôn ngoan và chủ quyền của Đức Chúa Trời trong mọi hoàn cảnh cuộc đời mình. Có những điều chúng ta tưởng mình “xứng đáng” hay “nên được” hơn, nhưng kế hoạch của Ngài là tốt lành và trọn vẹn. Thay vì so sánh hay oán trách, hãy an nghỉ trong sự chọn lựa và sắp đặt của Ngài.
b. Ân Điển Phục Hồi Từ Những Hoàn Cảnh Hổ Thẹn: Xê-rách được sinh ra từ một mối quan hệ đầy hổ thẹn và mưu mẹo. Thế nhưng, Đức Chúa Trời đã dùng ngay cả sự yếu đuối và lầm lỗi của con người để thực hiện mục đích tốt lành của Ngài. Giu-đa thừa nhận tội lỗi, Ta-ma được kể là công bình, và hai đứa trẻ được ban phước. Ứng dụng: Không có quá khứ nào, lỗi lầm nào hay hoàn cảnh hổ thẹn nào nằm ngoài khả năng phục hồi và biến đổi của ân điển Chúa. Khi chúng ta ăn năn và phó thác mọi sự cho Ngài, Ngài có thể viết nên một câu chuyện mới đầy vinh hiển từ những trang đời đổ vỡ.
c. Đức Tin Cá Nhân Trong Cơn Khủng Hoảng Tập Thể: Nhân vật Xê-rách người Ê-thi-ô-bi dạy chúng ta bài học về đức tin của vua A-sa. Khi đối diện với kẻ thù hùng mạnh gấp bội, A-sa đã không ỷ lại vào binh lực của mình, mà kêu cầu cùng Đức Giê-hô-va (2 Sử Ký 14:11). Ứng dụng: Trong đời sống, chúng ta thường đối diện với những “đạo quân Ê-thi-ô-bi” của riêng mình: áp lực công việc, bệnh tật, khủng hoảng tài chính, hay xung đột gia đình. Bài học là đừng chỉ dựa vào sức lực, trí thông minh hay nguồn lực của con người. Hãy học theo A-sa, hạ mình, thừa nhận sự bất lực của mình và kêu cầu Danh Chúa. Sự giải cứu đến từ Ngài.
d. Di Sản Thuộc Linh Qua Dòng Dõi: Mặc dù Xê-rách không phải là dòng trực tiếp của Đấng Mê-si, nhưng dòng dõi ông vẫn đóng góp cho vương quốc Đức Chúa Trời qua những người khôn ngoan (Ê-than, Hê-man) và những người phục vụ đền thờ. Ứng dụng: Mỗi chúng ta, dù ở địa vị nào, có nổi bật hay không, đều có một phần trong kế hoạch lớn của Đức Chúa Trời. Sự trung tín của chúng ta trong vai trò nhỏ bé hôm nay có thể tạo nên một di sản thuộc linh lớn lao cho thế hệ sau. Hãy trung tín trong sự kêu gọi của mình.
Xê-rách, với ý nghĩa “ánh sáng ló dạng”, thật sự là một ánh sáng nhỏ nhưng quan trọng chiếu rọi vào nhiều khía cạnh của chân lý. Từ một sợi chỉ đỏ trong bàn tay thai nhi, đến những đội quân hùng mạnh và những dòng dõi trung tín, cái tên này nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời đang làm việc trong mọi chi tiết của lịch sử và cuộc đời mỗi cá nhân. Ngài là Đấng chủ tể trong sự lựa chọn, là Đấng ban ân điển phục hồi trong sự hổ thẹn, và là Đấng giải cứu quyền năng khi con dân Ngài kêu cầu. Dù bạn cảm thấy mình giống như Xê-rách – có dấu hiệu nhưng không phải là người “được chọn” cho vai trò nổi bật nhất – hãy nhớ rằng bạn vẫn ở trong bàn tay yêu thương và có một chỗ đặt biệt trong kế hoạch vĩ đại của Ngài. Hãy sống trung tín và tin cậy, vì ánh sáng buổi bình minh của ân điển Chúa luôn chiếu thắng mọi bóng tối.