Chúa Giê-su có vi phạm luật ngày Sa-bát không?

Trong hành trình chức vụ công khai của Chúa Giê-su, một trong những điểm tranh cãi gay gắt nhất giữa Ngài và các nhà lãnh đạo tôn giáo đương thời (người Pha-ri-si và thầy thông giáo) xoay quanh việc giữ ngày Sa-bát. Họ liên tục cáo buộc Ngài và các môn đồ vi phạm luật Môi-se về ngày nghỉ thánh này. Vậy, sự thật là gì? Chúa Giê-su có thực sự phá luật, hay Ngài đang mặc khải một chiều sâu và mục đích thật sự của luật pháp mà họ đã đánh mất? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bản văn Kinh Thánh, bối cảnh lịch sử, ngôn ngữ nguyên thủy và thần học để làm sáng tỏ câu hỏi then chốt này.

Trước khi đi vào các sự kiện trong Tân Ước, chúng ta phải hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của Sa-bát (Shabbat trong tiếng Hê-bơ-rơ). Sa-bát được thiết lập ngay từ sách Sáng-thế-ký: "Ngày thứ bảy, Đức Chúa Trời làm xong các công việc Ngài đã làm, và ngày thứ bảy, Ngài nghỉ các công việc Ngài đã làm. Rồi, Ngài ban phước cho ngày thứ bảy, đặt là ngày thánh" (Sáng-thế-ký 2:2-3).

Luật Sa-bát chính thức được ban hành trong Mười Điều Răn: "Hãy nhớ ngày nghỉ đặng làm nên ngày thánh. Ngươi hãy làm hết công việc mình trong sáu ngày; nhưng ngày thứ bảy là ngày nghỉ của Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi... vì trong sáu ngày Đức Giê-hô-va đã dựng nên trời, đất, biển, và muôn vật ở trong đó, qua ngày thứ bảy thì Ngài nghỉ" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:8-11). Mục đích nguyên thủy là:

1. Kỷ niệm sự sáng tạo và sự giải cứu: Phục-truyền Luật-lệ Ký 5:15 nhắc lại rằng Sa-bát cũng là dấu kỷ niệm sự giải phóng khỏi ách nô lệ Ai Cập.
2. Là dấu chỉ của giao ước: Sa-bát là dấu hiệu đặc biệt giữa Đức Chúa Trời và dân Y-sơ-ra-ên (Ê-xê-chi-ên 20:12).
3. Mang lại sự nghỉ ngơi và nên thánh: Đây là ân điển cho con người và cả tôi tớ, súc vật (Xuất Ê-díp-tô Ký 23:12).

Tuy nhiên, qua thời gian, các nhà lãnh đạo tôn giáo Do Thái đã thêm hàng trăm halakha (luật truyền khẩu) chi tiết và nặng nề xung quanh việc "không làm công việc" trong ngày Sa-bát. Họ định nghĩa 39 loại công việc cấm, từ gặt hái, đập lúa cho đến chữa bệnh (trừ khi tính mạng bị đe dọa). Luật Sa-bát từ một ân tứ nghỉ ngơi đã trở thành một gánh nặng luật pháp khắc nghiệt, làm mất đi tinh thần yêu thương và thương xót vốn có.

Chúng ta sẽ xem xét ba nhóm sự kiện chính, với sự giải nghĩa từ ngữ và bối cảnh.

A. Các Môn Đồ Bứt Lúa (Ma-thi-ơ 12:1-8, Mác 2:23-28, Lu-ca 6:1-5):
Khi các môn đồ bứt vài bông lúa, vò trong tay rồi ăn cho đỡ đói, người Pha-ri-si cáo buộc họ đã "làm việc" (gặt và đập lúa) trong ngày Sa-bát. Chúa Giê-su đáp lại bằng hai lập luận mạnh mẽ:

1. Ví dụ về Vua Đa-vít: Ngài dẫn chứng I Sa-mu-ên 21:1-6, khi Đa-vít và những người theo ông đã ăn bánh trần thiết mà chỉ thầy tế lễ mới được phép ăn. Chúa Giê-su phán: "Vả lại, các ngươi há chưa đọc trong sách luật, đến ngày Sa-bát, các thầy tế lễ trong đền thờ phạm luật Sa-bát mà cứ không có tội ư?" (Ma-thi-ơ 12:5). Điểm then chốt: Nhu cầu chính đáng và việc phục vụ Đức Chúa Trời có quyền ưu tiên cao hơn nghi lễ.

2. Tuyên Bố Chủ Quyền: Câu kết luận là then chốt: "Vả lại, có một Đấng ở đây cao trọng hơn đền thờ... Vì Con người là Chúa của ngày Sa-bát" (Ma-thi-ơ 12:6, 8). Từ "Chúa" trong tiếng Hy Lạp là Kyrios, chỉ về thẩm quyền tối cao. Chúa Giê-su tuyên bố chính Ngài là Đấng thiết lập và có thẩm quyền giải thích ý nghĩa thật của Sa-bát.

B. Các Phép Lạ Chữa Bệnh Trong Ngày Sa-bát:
- Người bại tay (Ma-thi-ơ 12:9-14): Chúa Giê-su đặt câu hỏi then chốt: "Trong ngày Sa-bát, nên làm điều lành hay điều dữ, nên cứu người hay giết người?" (Mác 3:4). Ngài vạch trần sự giả hình: họ sẵn sàng cứu con vật rơi xuống hố (Lu-ca 14:5) nhưng lại tìm cách kết tội Ngài vì cứu một con người. Hành động chữa lành là công việc yêu thương và phục hồi, hoàn toàn phù hợp với ý muốn nguyên thủy của Đức Chúa Trời cho ngày Sa-bát.

- Người đàn bà bị còng lưng (Lu-ca 13:10-17): Chúa gọi bà là "con gái của Áp-ra-ham" và nói Sa-tan đã trói buộc bà 18 năm, "há chẳng nên mở trói cho người đó trong ngày Sa-bát sao?" (câu 16). Ở đây, Ngài đồng hóa việc chữa bệnh với công việc giải phóng khỏi quyền lực của sự ác, là công việc hoàn toàn xứng hợp với ngày của Chúa.

- Người đau 38 năm tại Bê-tết-đa (Giăng 5:1-18): Sau khi chữa lành, Chúa Giê-su phán: "Cha ta làm việc cho đến bây giờ, ta cũng làm việc như vậy" (Giăng 5:17). Người Do Thái hiểu rõ lời này tuyên bố Ngài ngang hàng với Đức Chúa Trời. Đức Chúa Trời không ngừng duy trì, cai quản và ban sự sống cho vũ trụ – ngay cả trong ngày Sa-bát. Công việc của Chúa Giê-su là sự tiếp nối công việc sáng tạo và cứu chuộc của Đức Chúa Trời.

Chúa Giê-su long trọng tuyên bố: "Các ngươi đừng tưởng ta đến đặng phá luật pháp hay là lời tiên tri; ta đến, không phải để phá, mà để làm cho trọn" (Ma-thi-ơ 5:17). Từ "làm cho trọn" trong tiếng Hy Lạp là plērōsai, mang nghĩa "làm đầy trọn", "làm trọn vẹn", "ban cho ý nghĩa trọn vẹn nhất". Hành động của Chúa Giê-su đối với ngày Sa-bát chính là sự làm trọn này:

1. Phục Hồi Ý Nghĩa Nguyên Thủy: Ngài gột rửa lớp vỏ truyền thống cứng nhắc của con người để phục hồi ý nghĩa ban đầu của Sa-bát: sự nghỉ ngơi, sự phục hồi, và sự nhân từ.

2. Bày Tỏ Mục Đích Cứu Chuộc: Sa-bát là hình bóng về sự nghỉ ngơi thiêng liêng trong Đấng Mê-si. Chúa Giê-su phán: "Hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến cùng ta, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ" (Ma-thi-ơ 11:28). Ngài chính là Sa-bát đích thực, là nguồn nghỉ ngơi cho linh hồn.

3. Khẳng Định Ưu Tiên Của Con Người và Lòng Thương Xót: Ngài dạy: "Sa-bát vì loài người mà lập, chớ chẳng phải loài người vì Sa-bát" (Mác 2:27). Sa-bát là ân điển cho con người, chứ không phải là chủ nhân để áp bức con người. Luật pháp phải phục vụ cho sự sống và phúc lợi của con người, dưới ánh sáng của tình yêu thương.

Vậy, Chúa Giê-su không hề vi phạm luật Sa-bát thật sự của Đức Chúa Trời. Ngài vi phạm (và vạch trần) các truyền thống cứng nhắc, vụ hình thức của con người đã bóp méo ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời. Ngài là Chúa của Sa-bát, nên Ngài có thẩm quyền tối cao để định nghĩa và thể hiện đúng ý nghĩa của ngày đó.

Hội Thánh đầu tiên (gồm cả tín hữu gốc Do Thái và Dân Ngoại) đã dần chuyển sự nhóm lại và thờ phượng sang ngày thứ nhất trong tuần (Chúa Nhật) – ngày Chúa Giê-su phục sinh – được gọi là "Ngày của Chúa" (Khải-huyền 1:10, Công-vụ 20:7). Tuy nhiên, nguyên tắc thuộc linh từ những tranh luận về Sa-bát vẫn còn nguyên giá trị:

1. Tinh Thần Trọng Hơn Hình Thức: Đức Chúa Trời quan tâm đến tấm lòng và động cơ hơn là sự tuân thủ máy móc các quy tắc. Chúng ta giữ ngày Chúa Nhật không phải vì sợ vi phạm luật, mà vì khao khát được gặp Chúa, được nghỉ ngơi trong Ngài và được gây dựng trong cộng đồng đức tin.

2. Lòng Thương Xót và Việc Lành Có Chỗ Đứng Trong "Ngày Nghỉ": Làm việc lành, phục vụ người khác, thăm viếng, khích lệ, chăm sóc những người đau yếu – đó không phải là "vi phạm" ngày thánh, mà chính là thể hiện ý nghĩa thật của nó. Sự nghỉ ngơi thật không phải là sự trì trệ, mà là sự phục hồi sức lực qua việc làm theo ý muốn Chúa.

3. Tìm Kiếm Sự Nghỉ Nghi Đích Thực Trong Chúa Cứu Thế Giê-xu: Sa-bát của Cựu Ước là hình bóng về sự nghỉ ngơi mà Chúa Giê-su ban cho (Hê-bơ-rơ 4:9-11). Ứng dụng thiết thực nhất là tin cậy hoàn toàn vào sự cứu chuộc trọn vẹn của Chúa Giê-su, ngưng cậy vào công đức riêng, và bước vào sự an nghỉ đời đời của đức tin. Mỗi Chúa Nhật nhắc chúng ta về sự phục sinh chiến thắng và sự nghỉ ngơi vĩnh cửu trong Ngài.

4. Tránh Hai Thái Cực: Một bên là chủ nghĩa hình thức khắc nghiệt, biến ngày thánh thành gánh nặng với danh sách dài những điều "không được làm". Bên kia là thái độ buông thả, xem ngày của Chúa như bất kỳ ngày nào khác, không dành sự ưu tiên đặc biệt cho Chúa và Hội Thánh. Cân bằng lành mạnh là dành riêng thì giờ này để tái tập trung vào Chúa qua sự thờ phượng, Lời Chúa, mối thông công và những việc làm yêu thương.

Chúa Giê-su Christ, là Chúa của ngày Sa-bát, đã không vi phạm luật thánh của Đức Chúa Trời. Trái lại, Ngài đã mặc khải, làm trọn và nâng cao ý nghĩa của nó. Ngài đập tan lớp vỏ truyền thống cứng nhắc của con người để phục hồi trái tim yêu thương và thương xót của luật pháp Đức Chúa Trời. Sa-bát thật là về Chúa Giê-su Christ, Đấng ban cho chúng ta sự nghỉ ngơi trọn vẹn khỏi gánh nặng tội lỗi và sự tự cứu. Là Cơ Đốc nhân sống trong ân điển, chúng ta được mời gọi bước vào sự nghỉ ngơi đó mỗi ngày, và đặc biệt tôn trọng "Ngày của Chúa" với tấm lòng biết ơn, tự do và tình yêu thương, luôn nhớ rằng "Con người là Chúa của ngày Sa-bát" (Ma-thi-ơ 12:8).

"Ấy vậy, còn có một ngày nghỉ cho dân Đức Chúa Trời. Vì ai vào sự nghỉ của Đức Chúa Trời, thì nghỉ công việc mình, cũng như Đức Chúa Trời đã nghỉ công việc Ngài vậy." (Hê-bơ-rơ 4:9-10)