Làm thế nào để tha thứ người có lỗi với mình?

Tha thứ là một trong những mệnh lệnh khó thực hiện nhất, nhưng cũng là một trong những khía cạnh nền tảng nhất của đức tin Cơ Đốc. Nó không phải là một cảm xúc thoáng qua hay một sự lãng quên đơn thuần, mà là một hành động ý chí có chủ đích, xuất phát từ một tấm lòng đã được biến đổi bởi ân điển của Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh, ý nghĩa thần học, và các bước thực hành cụ thể để mỗi Cơ Đốc nhân có thể sống và bước đi trong sự tự do của sự tha thứ.

Không thể hiểu đúng về mệnh lệnh tha thứ nếu tách rời khỏi chính nguồn cội của nó: sự tha thứ mà Đức Chúa Trời đã ban cho chúng ta trong Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phao-lô tóm tắt điều này cách mạnh mẽ trong Ê-phê-sô 4:32: “Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy.”

Cụm từ “như Đức Chúa Trời đã tha thứ” (Greek: kathōs kai ho Theos en Christō echarisato hymin) là chìa khóa. Động từ Hy Lạp “charizomai” bắt nguồn từ từ “charis” (ân điển). Tha thứ của Đức Chúa Trời là một hành động ban ân điển, một món quay nhưng không dành cho những kẻ không xứng đáng. Chúng ta tha thứ cho người khác không phải vì họ xứng đáng, mà vì chúng ta đã nhận được ân điển vô giá mà chính mình cũng không xứng đáng. Đây là động lực căn bản.

Trong lời cầu nguyện mẫu, Chúa Giê-xu dạy: “Xin tha tội cho chúng tôi, như chúng tôi cũng tha kẻ phạm tội nghịch cùng chúng tôi” (Ma-thi-ơ 6:12). Ngay sau đó, Ngài giải thích rõ: “Vì nếu các ngươi tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi ở trên trời cũng sẽ tha thứ các ngươi. Song nếu không tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi cũng sẽ không tha lỗi cho các ngươi” (Ma-thi-ơ 6:14-15). Đoạn này không dạy rằng sự cứu rỗi được mua bằng việc tha thứ của chúng ta, nhưng nó cho thấy một lẽ thật thuộc linh nghiêm trọng: một tấm lòng đã thật sự tiếp nhận và cảm nhận được sự tha thứ khổng lồ của Đức Chúa Trời không thể nào lại từ chối tha thứ cho người khác. Việc từ chối tha thứ chứng tỏ có thể chúng ta chưa thật sự hiểu hoặc trải nghiệm ân điển tha thứ của Chúa cho chính mình.

Để hiểu sâu hơn, chúng ta cần xem xét các từ ngữ được dùng trong nguyên bản:

1. Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước):

• Aphiēmi (ἀφίημι): Đây là từ phổ biến nhất, nghĩa đen là “thả ra”, “buông bỏ”, “gửi đi”. Nó diễn tả hành động thả cho đi món nợ, buông bỏ sự vi phạm khỏi người mắc nợ (xem ẩn dụ về đầy tớ không có lòng thương xót trong Ma-thi-ơ 18:21-35). Nó bao hàm việc từ bỏ quyền đòi hỏi báo thù hoặc đền bù.
• Charizomai (χαρίζομαι): Như đã đề cập, từ này mang sắc thái “ban cho một cách nhân từ, như một ơn huệ”. Nó nhấn mạnh tính chất nhưng không và xuất phát từ lòng tốt, không phải từ nghĩa vụ (Cô-lô-se 3:13).

• Nasa’ (נָשָׂא): Nghĩa là “cất đi”, “mang đi”. Đức Chúa Trời “cất đi” tội lỗi của chúng ta (Thi thiên 32:1, 5).
• Salach (סָלַח): Đặc biệt dùng cho sự tha thứ của Đức Chúa Trời, nghĩa là “tha thứ”, “xá miễn”. Nó luôn có Chúa là chủ thể (Thi thiên 103:3).

Như vậy, tha thứ theo Kinh Thánh là một hành động có chủ ý của ý chí, xuất phát từ lòng thương xót, để buông bỏ sự phạm tội, cất đi món nợ, và từ bỏ quyền trả đũa.

Trước khi đến với các bước thực hành, cần làm rõ một số hiểu lầm:

1. Tha thứ không đồng nghĩa với phủ nhận hoặc quên đi. Kinh Thánh không bảo chúng ta phải giả vờ như chuyện không xảy ra. Chính Đức Chúa Trời, dù Ngài hứa “ném mọi tội chúng ta vào đáy biển” (Mi-chê 7:19), vẫn là Đấng toàn tri. Ngài chọn không nhớ đến để cáo trách chúng ta (Hê-bơ-rơ 8:12). Đó là một lựa chọn chủ động, không phải là sự lãng quên thuộc về bản năng.

2. Tha thứ không nhất thiết đồng nghĩa với hòa giải ngay lập tức. Hòa giải là sự phục hồi mối quan hệ hai chiều, đòi hỏi sự ăn năn, thừa nhận và thay đổi từ phía người phạm lỗi. Tha thứ là một hành động một chiều từ phía bạn, bạn có thể và nên thực hiện trong lòng trước mặt Chúa, ngay cả khi người kia không ăn năn hoặc không còn sống. Hòa giải có thể theo sau, nhưng nó không phải điều kiện để bạn vâng lời Chúa và tha thứ (Rô-ma 12:18).

3. Tha thứ không có nghĩa là không còn cảm xúc đau đớn. Cảm xúc có thể lành lại theo thời gian và nhờ quyền năng Chúa, nhưng sự tha thứ bắt đầu bằng một quyết định, thường đi ngược lại với cảm xúc đang tổn thương.

4. Tha thứ không có nghĩa là bỏ qua hậu quả hoặc không thiết lập ranh giới lành mạnh. Bạn có thể tha thứ cho một người nghiện ngập, nhưng vẫn cần thiết lập ranh giới để bảo vệ bản thân và gia đình. Bạn có thể tha thứ cho một tội phạm, nhưng họ vẫn phải chịu trách nhiệm pháp lý. Điều này rất rõ trong cách Đức Chúa Trời đối xử với chúng ta: Ngài tha thứ tội lỗi chúng ta trong Christ, nhưng chúng ta vẫn phải gặt lấy những hậu quả tự nhiên của nó.

Dựa trên nền tảng Kinh Thánh, đây là một quy trình có thể áp dụng:

Bước 1: Thành Thật Thừa Nhận Nỗi Đau Và Sự Phẫn Nộ Trước Mặt Chúa.
Đừng vội vàng phủ nhận cảm xúc. Hãy mang mọi sự tổn thương, giận dữ và cay đắng đến trình dâng lên Chúa. Ngài là Đấng công bình và thấu hiểu. Hãy nói ra với Ngài như Đa-vít đã làm trong các Thi thiên (Thi thiên 55, 69). Thú nhận rằng bạn đang gặp khó khăn để tha thứ.

Bước 2: Nhìn Lên Thập Tự Giá Và Suy Ngẫm Về Sự Tha Thứ Bạn Đã Nhận Được.
Hãy dành thời gian chiêm nghiệm Ê-phê-sô 2:1-5, Cô-lô-se 2:13-14. Bạn từng là kẻ thù nghịch của Đức Chúa Trời, nhưng Ngài đã tha thứ bạn bằng giá máu quý báu của Con Ngài. Hãy tự hỏi: “Tội lỗi tôi nghịch cùng Chúa lớn đến mức nào, so với điều người này đã làm cho tôi?”. Điều này không nhằm giảm thiểu nỗi đau của bạn, nhưng đặt nó trong viễn cảnh lớn hơn của ân điển.

Bước 3: Quyết Định Tha Thứ Bằng Ý Chí.
Đây là điểm then chốt. Tha thứ là một mệnh lệnh (“hãy tha thứ”), vì vậy nó là một sự lựa chọn. Hãy cầu nguyện và tuyên bố trước mặt Chúa: “Lạy Chúa, dựa trên ân điển Ngài đã ban cho con, con chọn lựa tha thứ cho [tên người đó] vì điều [hành động cụ thể]. Con buông bỏ món nợ này. Con từ bỏ quyền trả thù hay bắt họ phải trả giá theo cách của con.” Bạn có thể cần làm điều này nhiều lần, mỗi khi cảm xúc đau đớn trỗi dậy (Ma-thi-ơ 18:21-22).

Bước 4: Cầu Nguyện Cho Người Đã Làm Tổn Thương Bạn.
Chúa Giê-xu dạy: “Hãy cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi” (Ma-thi-ơ 5:44). Cầu nguyện cho người đó là hành động đối nghịch hoàn toàn với xác thịt. Nó phá vỡ quyền lực của sự cay đắng và giúp bạn nhìn họ như một linh hồn mà Christ đã chết thay. Hãy cầu xin phước lành và sự cứu rỗi cho họ.

Bước 5: Từ Bỏ Sự Cay Đắng Và Trả Thù.
Đây là phần “buông bỏ” thực tế. Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: “Hãy coi chừng kẻo có kẻ trật phần ân điển của Đức Chúa Trời, kẻo rễ đắng châm ra, có thể ngăn trở và làm ô uế phần nhiều trong anh em chăng” (Hê-bơ-rơ 12:15). Rễ đắng phát triển trong thầm lặng. Hãy quyết định không nói xấu, không tìm cách hạ nhục hoặc trả đũa. Hãy phó thác sự công bình cho Chúa: “Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi ơi, chính mình chớ trả thù ai, nhưng hãy nhường cho cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời; vì có chép lời Chúa phán rằng: Sự trả thù thuộc về ta, ta sẽ báo ứng” (Rô-ma 12:19).

Bước 6: Tiến Tới Hòa Giải (Nếu Có Thể Và Khôn Ngoan).
Nếu người đó ăn năn và có thể an toàn cho bạn, hãy tiến tới hòa giải. Chúa Giê-xu dạy: “Nếu anh em ngươi phạm tội cùng ngươi, hãy trách họ… Nếu họ nghe ngươi, thì ngươi được anh em lại” (Ma-thi-ơ 18:15). Đây là một quá trình cần sự khôn ngoan, khiêm nhường và đôi khi có sự hỗ trợ từ những người trưởng thành trong Chúa. Tuy nhiên, nhớ rằng, trái tim bạn đã được tự do nhờ tha thứ, dù hòa giải có thành hiện thực hay không.

Tha thứ không chỉ là một bổn phận khó khăn; nó là cánh cửa dẫn đến sự tự do thuộc linh. Khi bạn tha thứ:

- Bạn được tự do khỏi nhà tù của chính cảm xúc tiêu cực. Người bị tổn thương giữ mãi sự cay đắng cũng giống như uống thuốc độc và mong người kia chết.
- Bạn bước vào sự hiệp một sâu nhiệm hơn với tấm lòng của Đức Chúa Trời. Bạn kinh nghiệm được phần nào sự giải phóng mà Ngài muốn ban cho thế gian.
- Bạn mở lòng để nhận được sự chữa lành từ Chúa. Sự tha thứ dọn đường cho Đức Thánh Linh chữa lành những vết thương lòng sâu kín.
- Bạn trở nên một kênh dẫn của ân điển. Đời sống bạn trở nên một chứng tích sống động về quyền năng biến đổi của Phúc Âm.

Hãy nhớ lời của Chúa Giê-xu trên thập tự giá: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì” (Lu-ca 23:34). Chính Ngài, Đấng vô tội, đã làm gương mẫu tối cao về sự tha thứ ngay trong cơn đau đớn tột cùng. Quyền năng phục sinh của Ngài đang hành động trong chúng ta, cho phép chúng ta làm điều mà tự sức mình không thể làm được.

Tha thứ không phải là điểm yếu đuối của kẻ thua cuộc, nhưng là sức mạnh khải thắng của người đã được tự do bởi ân điển. Nó là một hành trình thuộc linh đòi hỏi sự khiêm nhường, đức tin và sự lệ thuộc liên tục vào Đức Thánh Linh. Mỗi lần chúng ta chọn tha thứ, chúng ta công bố rằng ân điển của Đấng Christ mạnh hơn tội lỗi, và tình yêu của Ngài có sức phá vỡ mọi xiềng xích của sự cay đắng. Hãy can đảm bước vào hành trình này. Hãy bắt đầu từ nơi thập tự giá, nơi món nợ khổng lồ của bạn đã được xóa sạch, và từ đó, với lòng biết ơn, hãy trở thành một sứ giả của sự tha thứ trong một thế giới đang rất cần nó.