Đức Chúa Trời có nghe / Trả lời cầu nguyện của những tội nhân hay những người không tin?

Trong hành trình đức tin, một trong những câu hỏi thần học và thực tiễn sâu sắc nhất mà chúng ta đối diện là: Đức Chúa Trời có lắng nghe và đáp lời cầu xin của những người chưa đặt niềm tin nơi Ngài, của những tội nhân chưa được tái sinh không? Câu hỏi này chạm đến cốt lõi của bản tính Đức Chúa Trời, sự công bình và ân điển của Ngài, cũng như bản chất của sự cầu nguyện. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách toàn diện để tìm kiếm câu trả lời, phân biệt giữa sự "nhậm lời" chung trong sự quan phòng của Đức Chúa Trời và mối quan hệ cầu nguyện đích thực dựa trên giao ước.

Trước khi đi vào phân tích, chúng ta cần định nghĩa "cầu nguyện" theo quan điểm Kinh Thánh. Từ Hy Lạp chính được dùng là προσεύχομαι (proseuchomai), có nghĩa là "cầu khẩn, thưa chuyện, dâng lời thỉnh nguyện". Cầu nguyện, ở bản chất sâu xa nhất, không đơn thuần là một hành động phát ngôn hay một danh sách yêu cầu; đó là sự giao tiếp trong mối tương giao (fellowship). Mối tương giao này được thiết lập và duy trì qua giao ước mà Đức Chúa Trời đã lập với con người, đỉnh cao là Giao Ước Mới trong huyết của Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 26:28). Do đó, để hiểu ai được Ngài nghe, chúng ta phải xem xét điều kiện của mối tương giao giao ước đó.

Kinh Thánh trình bày một bức tranh phức tạp nhưng hài hòa, phân biệt rõ giữa sự nhậm lời chung từ Đấng Tạo Hóa và sự nhậm lời đặc biệt dành cho con cái Ngài.

Có những câu Kinh Thánh dường như trả lời dứt khoát "không" cho câu hỏi của chúng ta:

• Ê-sai 59:1-2: "Nầy, tay Đức Giê-hô-va chẳng trở nên ngắn mà không cứu được; tai Ngài chẳng nặng nề mà không nghe được. Nhưng ấy là sự gian ác các ngươi làm xa cách mình với Đức Chúa Trời; và tội lỗi các ngươi đã che khuất mặt Ngài khỏi các ngươi, đến nỗi Ngài không nghe các ngươi." Đây là nguyên tắc nền tảng: tội lỗi tạo ra một bức tường ngăn cách, làm gián đoạn sự giao tiếp. "Nghe" ở đây (từ Hê-bơ-rơ שָׁמַע, shama) bao hàm ý "lắng nghe để đáp lời".
• Giăng 9:31: "Chúng ta biết Đức Chúa Trời chẳng nhậm lời kẻ có tội; nhưng ai kính sợ Đức Chúa Trời, làm theo ý muốn Ngài, thì Ngài nhậm lời." Lời tuyên bố này từ người mù được chữa lành phản ánh sự hiểu biết chung của người Do Thái về điều kiện để được nhậm lời: phải kính sợ Đức Chúa Trời và vâng lời Ngài – những đặc điểm không có nơi một người không tin.
• Châm Ngôn 15:29: "Đức Giê-hô-va xa cách kẻ ác; nhưng Ngài nghe lời cầu nguyện của người công bình." Sự tương phản rõ ràng giữa "kẻ ác" và "người công bình".
• I Phi-e-rơ 3:12: "Vì mắt Chúa đoái xem người công bình, tai Ngài nghe lời cầu nguyện của họ; nhưng mặt Chúa chống lại kẻ làm ác."

Từ những phân đoạn trên, chúng ta thấy một chân lý quan trọng: Trong mối quan hệ giao ước đích thực, sự nhậm lời cầu nguyện cách đặc biệt dành cho những người đã được xưng công bình bởi đức tin, những người thuộc về Ngài. Tình trạng tội lỗi chưa được giải quyết khiến con người đứng ở vị thế đối nghịch với Đức Chúa Trời thánh khiết.

Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng ghi lại nhiều trường hợp Đức Chúa Trời hành động, đáp ứng, hoặc can thiệp trong cuộc đời của những người ngoại bang hoặc tội nhân. Điều này cho thấy một khía cạnh khác trong bản tính của Ngài.

• Công Vụ Các Sứ Đồ 10: Câu chuyện về Cọt-nây, một người ngoại bang, "làm nhiều việc từ thiện... và cầu nguyện Đức Chúa Trời luôn" (câu 2). Thiên sứ hiện đến và nói: "Lời cầu nguyện ngươi và việc từ thiện ngươi đã lên thấu Đức Chúa Trời, và Ngài đã ghi nhớ lấy" (câu 4). Cọt-nây chưa biết về Chúa Giê-xu, nhưng ông đang tìm kiếm Đức Chúa Trời chân thật với lòng thành. Sự đáp lời của Đức Chúa Trời ở đây là sự dẫn dắt ông đến với sứ điệp cứu rỗi (qua Phi-e-rơ). Đây không phải là nhậm lời một yêu cầu vật chất, mà là sự đáp lời cho lòng khao khát tâm linh chân thật.
• Sách Giô-na: Các thủy thủ ngoại bang trên tàu (Giô-na 1:14) kêu cầu Đức Giê-hô-va trong cơn bão, và Ngài khiến biển lặng. Lời cầu nguyện của dân thành Ni-ni-ve, một thành ngoại bang tội lỗi (Giô-na 3), đã khiến Đức Chúa Trời động lòng thương xót và không hủy diệt thành. Ở đây, chúng ta thấy Đức Chúa Trời, với tư cách là Đấng Tạo Hóa và Quan Xét của muôn dân, đáp lại sự kêu cầu có kèm theo ăn năn và từ bỏ đường lối xấu xa.
• Lu-ca 18:9-14: Người thu thuế (tội nhân bị khinh miệt) đứng xa xa, đấm ngực, cầu nguyện rằng: "Lạy Đức Chúa Trời, xin thương xót lấy tôi, là kẻ có tội!" Chúa Giê-xu phán: "Người nầy trở về nhà mình, được xưng công bình..." Lời cầu nguyện của người thu thuế được nhậm – đó là lời cầu xin sự thương xót và tha thứ, là bước đầu tiên của đức tin và ăn năn.
• Sự Quan Phòng Chung (Common Grace): Ma-thi-ơ 5:45 chép Chúa Giê-xu dạy rằng Cha trên trời "khiến mặt trời mọc lên soi kẻ dữ cùng kẻ lành, và làm mưa cho kẻ công bình cùng kẻ độc ác." Điều này cho thấy Đức Chúa Trời, trong sự nhân từ chung của Ngài, vẫn ban những ơn phước vật chất và sự bảo tồn cho mọi người, bất kể họ có tin Ngài hay không. Một người không tin cầu xin mưa thuận gió hòa cho mùa màng, và Ngài có thể ban cho, không phải vì mối quan hệ giao ước, mà vì lòng nhân từ và sự quan phòng của Ngài cho cả thế gian (Công vụ 14:17).

Chìa khóa để hài hòa hai nhóm phân đoạn dường như mâu thuẫn trên nằm ở Đấng Trung Bảo – Chúa Giê-xu Christ. Đây là sự mặc khải đầy đủ và trọn vẹn của Tân Ước.

• Giăng 14:6: "Đức Chúa Jêsus đáp rằng: Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha." Con đường đến với Đức Chúa Cha và vào trong mối tương giao cầu nguyện phải đi qua Chúa Giê-xu.
• Giăng 14:13-14: "Các ngươi nhân danh ta mà cầu xin điều chi mặc dầu, ta sẽ làm cho... Nếu các ngươi nhân danh ta xin điều chi, ta sẽ làm cho." Quyền năng "nhân danh Đức Chúa Jêsus" để cầu nguyện là đặc quyền của những người thuộc về Ngài, những người tin nhận Ngài.
• I Ti-mô-thê 2:5: "Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung bảo ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ." Đấng Trung Bảo này đã dâng chính mình Ngài làm của lễ chuộc tội, nhờ đó phá đổ bức tường ngăn cách (Ê-phê-sô 2:14). Một người chưa đặt đức tin nơi Đấng Trung Bảo này vẫn đang ở phía bên kia của bức tường.

Do đó, chúng ta có thể đưa ra kết luận thần học: Đức Chúa Trời, với tư cách là Đấng Tạo Hóa và Đấng Quan Phòng, có thể và vẫn đáp ứng những lời kêu xin của bất kỳ ai theo ý muốn nhân từ và khôn ngoan của Ngài (sự nhậm lời chung/quan phòng). Tuy nhiên, sự nhậm lời cầu nguyện trong mối tương giao giao ước đích thực, với tư cách là "Cha" (Rô-ma 8:15, Ga-la-ti 4:6), là đặc quyền dành riêng cho những người đã được xưng công bình bởi đức tin nơi Đấng Trung Bảo duy nhất, là Chúa Giê-xu Christ.

1. Cho Tín Đồ: Chúng ta phải biết ơn và trân trọng đặc ân vô cùng lớn lao là được gọi Đức Chúa Trời là "Áp-ba, Cha!" (Rô-ma 8:15). Sự cầu nguyện của chúng ta không dựa trên sự công bình của mình, mà trên sự công bình của Đấng Christ và mối quan hệ con cái. Hãy cầu nguyện cách mạnh dạn (Hê-bơ-rơ 4:16), nhưng luôn trong ý muốn của Ngài (I Giăng 5:14).

2. Cho Việc Truyền Giáo và Chia Sẻ Phúc Âm: Khi một người chưa tin hỏi: "Tôi cầu nguyện, Chúa có nghe không?", chúng ta có thể trả lời cách khôn ngoan: - Xác nhận lòng nhân từ chung của Đức Chúa Trời: "Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa yêu thương, Ngài quan tâm đến mọi nhu cầu của bạn. Ngài có thể ban những ơn phước chung cho đời sống." - Chỉ ra mục đích tối thượng: "Nhưng Kinh Thánh cho biết tội lỗi đã tạo ra sự ngăn cách. Mục đích lớn nhất của Đức Chúa Trời không chỉ là đáp ứng nhu cầu tạm thời, mà là phục hồi mối quan hệ đã đổ vỡ với bạn." - Dẫn đến Đấng Christ: "Chúa Giê-xu Christ đã chết để phá đổ bức tường ngăn cách ấy. Lời cầu nguyện quan trọng đầu tiên mà Đức Chúa Trời luôn sẵn lòng đáp lời là lời cầu xin giống như người thu thuế: 'Lạy Đức Chúa Trời, xin thương xót lấy tôi, là kẻ có tội!' Khi bạn tin nhận Chúa Giê-xu, bạn bước vào một mối quan hệ Cha-con, và Ngài hứa sẽ lắng nghe lời cầu nguyện của bạn như một người Cha yêu thương."

3. Lời Cầu Nguyện Được Nhậm Tối Thượng: Cho mọi người, tội nhân hay thánh đồ, lời cầu nguyện luôn được nhậm là lời cầu xin sự ăn năn và cứu rỗi. Đức Chúa Trời "không muốn cho một người nào chết mất, song muốn cho mọi người đều ăn năn" (II Phi-e-rơ 3:9). Bất cứ ai kêu cầu danh Chúa sẽ được cứu (Rô-ma 10:13).

Vậy, Đức Chúa Trời có nghe lời cầu nguyện của tội nhân hay người không tin không? Câu trả lời Kinh Thánh là vừa "Có" vừa "Không", tùy theo cách chúng ta định nghĩa "nghe" và "trả lời".

CÓ, Ngài là Đấng Tạo Hóa toàn tri, Ngài nghe thấu mọi lời (Thi thiên 139:4). Trong sự nhân từ quan phòng, Ngài có thể ban cho họ những ơn phước chung, và đặc biệt, Ngài luôn sẵn sàng đáp lời kêu xin của bất kỳ ai thật lòng tìm kiếm Ngài, ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu. Câu chuyện Cọt-nây là minh chứng rõ ràng.

KHÔNG, trong ý nghĩa của mối tương giao cầu nguyện đặc biệt giữa Cha và con. Sự nhậm lời đó – với tư cách là những người con vâng phục trong mối quan hệ giao ước – là kết quả của sự cứu chuộc hoàn tất nơi thập tự giá. Tội lỗi chưa được xử lý qua huyết của Đấng Christ sẽ cản trở mối tương giao đó (Ê-sai 59:2).

Cuối cùng, lời mời gọi của Đức Chúa Trời vẫn dành cho mọi người: "Hãy đến, chúng ta hãy biện luận cùng nhau... Dầu tội các ngươi như hồng điều, sẽ trở nên trắng như tuyết" (Ê-sai 1:18). Lời cầu nguyện đầu tiên và quan trọng nhất mà bất cứ ai cũng có thể cầu nguyện và được đáp lời là: "Lạy Chúa, con là tội nhân. Xin thương xót con, và cứu con bởi ân điển của Ngài, qua Chúa Cứu Thế Giê-xu." Khi lời cầu nguyện đó được cất lên với đức tin chân thật, người ấy bước từ cõi "không được nhậm lời" vào trong vương quốc của đặc ân được gọi Đức Chúa Trời là Cha, và được Ngài lắng nghe cách trọn vẹn.