Câu Chuyện Về Đa-vít Và Ích-bô-sết
Trong dòng lịch sử của dân Y‑sơ‑ra‑ên, giai đoạn chuyển giao giữa triều đại Sau‑lơ và Đa‑vít đặc biệt quan trọng. Câu chuyện về Đa‑vít và Ích‑bô‑sết, được ghi lại trong 2 Sa‑mu‑ên chương 2–4, không chỉ mô tả cuộc tranh giành quyền lực chính trị mà còn bày tỏ những nguyên tắc thuộc linh sâu sắc. Bài viết này sẽ khám phá chi tiết bối cảnh, diễn biến, ý nghĩa và ứng dụng của sự kiện này cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Bối cảnh lịch sử
Sau cái chết của vua Sau‑lơ và con trai Giô‑na‑than trong trận Ghinh‑bô‑a (1 Sa‑mu‑ên 31), toàn dân Y‑sơ‑ra‑ên rơi vào cảnh hỗn loạn. Đa‑vít, người đã được tiên tri Sa‑mu‑ên xức dầu làm vua thay thế Sau‑lơ (1 Sa‑mu‑ên 16:13), lúc bấy giờ đang ở Xiếc‑lác, đất Phi‑li‑tin. Nghe tin Sau‑lơ và Giô‑na‑than đã tử trận, Đa‑vít làm bài ca thương (2 Sa‑mu‑ên 1:17–27) rồi hỏi ý Đức Giê‑hô‑va: “Tôi có nên đi lên thành nào của xứ Giu‑đa chăng?” (2 Sa‑mu‑ên 2:1). Đức Chúa Trời chỉ dẫn ông đến Hếp‑rôn, nơi người Giu‑đa lập ông làm vua nhà Giu‑đa (2:2–4). Trong khi đó, tại miền Bắc, Áp‑ne – quan tổng binh của Sau‑lơ – đem Ích‑bô‑sết, con trai còn sống của Sau‑lơ, đến Ma‑ha‑na‑im và tôn ông làm vua trên các chi phái Y‑sơ‑ra‑ên (2:8–9). Như vậy, đất nước tạm thời chia đôi: nhà Giu‑đa theo Đa‑vít, nhà Y‑sơ‑ra‑ên theo Ích‑bô‑sết.
Ý nghĩa tên gọi và các nhân vật chính
Trước khi đi sâu vào diễn biến, ta cần hiểu ý nghĩa tên của các nhân vật chính, vì tên trong tiếng Hê‑bơ‑rơ thường mang nội dung thần học.
- Đa‑vít (דָּוִד – David) có gốc từ dod (yêu dấu). Tên này phản ánh tình yêu đặc biệt mà Đức Giê‑hô‑va dành cho ông (Công vụ 13:22).
- Ích‑bô‑sết (אִישׁ־בֹּשֶׁת – Ish‑bosheth) nghĩa là “người của sự xấu hổ”. Đây là tên thay thế cho tên gốc Eshbaal (אֶשְׁבַּעַל – “người của Ba‑anh”) nhằm tránh việc nhắc đến thần Ba‑anh, vị thần của dân Ca‑na‑an (1 Sử ký 8:33). Việc thay tên này cho thấy thái độ bài ngoại giáo của các biên soạn Kinh Thánh.
- Áp‑ne (אַבְנֵר – Abner) nghĩa “cha là ngọn đèn”, gợi ý về sự dẫn dắt, khôn ngoan.
- Giô‑áp (יוֹאָב – Joab) nghĩa “Giê‑hô‑va là cha”.
- A‑sa‑hen (עֲשָׂהאֵל – Asahel) nghĩa “Đức Chúa Trời đã làm”.
Chiến tranh giữa hai nhà (2 Sa-mu-ên 2:12–32)
Áp‑ne đem quân Ích‑bô‑sết đến Ga‑ba‑ôn, còn Giô‑áp đem quân Đa‑vít đến đó. Hai bên tổ chức một cuộc đấu giữa 12 thanh niên mỗi phe, nhưng cuộc đấu biến thành một trận chiến thực sự. Quân Đa‑vít thắng lớn, quân Áp‑ne thua chạy. A‑sa‑hen, em Giô‑áp, đuổi theo Áp‑ne. Áp‑ne cảnh cáo A‑sa‑hen dừng lại nhưng A‑sa‑hen không nghe, nên Áp‑ne đâm ngược giáo qua bụng ông và giết chết (2:18–23). Giô‑áp và A‑bi‑sai, hai anh của A‑sa‑hen, đuổi theo để trả thù nhưng Áp‑ne kêu gọi ngừng chiến và hai bên giải tán. Thương vong: quân Đa‑vít mất 19 người, quân Áp‑ne mất 360 người (2:30–31).
Cuộc nội chiến kéo dài (2 Sa-mu-ên 3:1)
“Vả, nhà Đa‑vít cùng nhà Sau‑lơ đánh giặc nhau lâu ngày; nhưng Đa‑vít càng ngày càng mạnh, còn nhà Sau‑lơ càng ngày càng yếu.” (3:1). Câu này tóm tắt tình hình suốt khoảng thời gian 2 năm trị vì của Ích‑bô‑sết (2:10). Dù chiến tranh liên miên, Đa‑vít vẫn không hạ thủ trực tiếp giết Ích‑bô‑sết hay Áp‑ne, thể hiện sự kiên nhẫn và kính sợ Chúa.
Áp‑ne phản Ích‑bô‑sết (2 Sa-mu-ên 3:6–21)
Mâu thuẫn nội bộ nhà Sau‑lơ bùng phát khi Ích‑bô‑sết chất vấn Áp‑ne về việc ăn ở với Rít‑ba, vợ lẽ của Sau‑lơ (3:7). Áp‑ne nổi giận, nói rằng Đức Giê‑hô‑va đã hứa ban vương quốc cho Đa‑vít và nguyện sẽ giúp ông (3:9–10). Sau đó, Áp‑ne sai sứ đến Đa‑vít đàm phán, hứa sẽ mang toàn dân Y‑sơ‑ra‑ên quy phục Đa‑vít. Đa‑vít đồng ý với điều kiện Áp‑ne phải mang về cho ông Mi‑canh, con gái Sau‑lơ, người vợ đầu của Đa‑vít (3:13–14). Áp‑ne thực hiện, thuyết phục các trưởng lão Y‑sơ‑ra‑ên và đến Hếp‑rôn báo tin. Đa‑vít tiếp đãi yến tiệc và để Áp‑ne ra về bình an.
Giô‑áp giết Áp‑ne (2 Sa-mu-ên 3:22–39)
Khi Giô‑áp trở về sau một cuộc hành quân, nghe biết Áp‑ne đã đến và được Đa‑vít tiễn đi, ông tức giận, cho rằng Áp‑ne chỉ đến do thám. Giô‑áp gọi Áp‑ne trở lại và giết ông tại cổng Hếp‑rôn để báo thù cho em mình là A‑sa‑hen (3:27). Đa‑vít than khóc Áp‑ne cách chân thành, sai cả dân sự xé áo, mặc bao gai và khóc lóc (3:31–32). Ông làm một bài điếu ca (3:33–34) và ăn chay đến chiều. Hành động này khiến dân chúng nhận ra Đa‑vít không hề có ý giết Áp‑ne, và ông được lòng dân Y‑sơ‑ra‑ên (3:36–37).
Cái chết của Ích‑bô‑sết (2 Sa-mu-ên 4)
Khi Ích‑bô‑sết hay tin Áp‑ne đã chết, ông mất hết can đảm, và toàn dân Y‑sơ‑ra‑ên bối rối (4:1). Hai sĩ quan của Ích‑bô‑sết là Ba‑a‑na và Rê‑cáp, con trai Rim‑môn ở Bê‑ê‑rốt, lén vào cung vua lúc trưa nóng, khi Ích‑bô‑sết đang ngủ, đâm chết ông và cắt đầu (4:5–7). Họ mang đầu đến Hếp‑rôn dâng cho Đa‑vít, nghĩ rằng sẽ được thưởng. Nhưng Đa‑vít nhắc lại việc ông đã xử tử người báo tin giết Sau‑lơ (1:14–16). Ông kết tội hai kẻ sát nhân vì đã giết một người vô tội đang nằm trên giường, và ra lệnh giết họ, chặt tay chân, treo xác gần ao Hếp‑rôn, còn đầu Ích‑bô‑sết được chôn cất trọng thể (4:9–12).
Bài học thuộc linh và ứng dụng
1. Kiên nhẫn chờ đợi thời điểm của Chúa
Đa‑vít được xức dầu làm vua từ lúc còn trẻ (1 Sa‑mu‑ên 16), nhưng ông không vội vàng giành lấy ngôi vị bằng sức riêng. Thậm chí khi có cơ hội giết Sau‑lơ (1 Sa‑mu‑ên 24; 26), ông từ chối vì kính sợ Đấng chịu xức dầu của Đức Giê‑hô‑va. Trong câu chuyện với Ích‑bô‑sết, Đa‑vít vẫn không chủ động tấn công nhà Sau‑lơ, chỉ giao chiến khi bị khiêu khích. Ông để Đức Chúa Trời dẫn dắt lịch sử, và cuối cùng vương quốc được trao vào tay ông một cách hòa bình (2 Sa‑mu‑ên 5:1–3).
Ứng dụng: Trong đời sống, chúng ta thường sốt ruột muốn đạt được những điều mình mong ước, thậm chí những điều Chúa đã hứa. Hãy học theo gương Đa‑vít: “Hãy yên tịnh trước mặt Đức Giê‑hô‑va, và chờ đợi Ngài” (Thi thiên 37:7). Sự chờ đợi không có nghĩa thụ động, nhưng là vâng lời từng bước và không dùng phương tiện bất chính.
2. Nguy hiểm của tranh giành quyền lực
Cuộc nội chiến giữa nhà Sau‑lơ và nhà Đa‑vít đã gây ra cái chết của nhiều người vô tội (A‑sa‑hen, 360 binh sĩ, rồi Áp‑ne, Ích‑bô‑sết). Tranh giành quyền lực thường phát xuất từ lòng tham, ghen ghét, đố kỵ, và dẫn đến hậu quả thảm khốc. Áp‑ne vì bị xúc phạm đã phản bội chủ; Giô‑áp vì tư thù đã giết Áp‑ne; hai sĩ quan vì tham vọng đã giết Ích‑bô‑sết. Tất cả đều hành động theo xác thịt, không theo ý Chúa.
Ứng dụng: Trong Hội Thánh, mọi người đều là đầy tớ của Đấng Christ, không nên tranh giành địa vị. Chúa Giê‑xu dạy: “Ai muốn làm lớn giữa các ngươi thì phải làm đầy tớ” (Mác 10:43). Thay vì tìm kiếm quyền lực, hãy tìm cách phục vụ người khác.
3. Công lý và lòng thương xót
Đa‑vít xử tử hai kẻ giết Ích‑bô‑sết vì họ đã phạm tội sát nhân, dù nạn nhân là đối thủ chính trị của ông. Ông không nhắm mắt làm ngơ trước tội ác, cũng không lợi dụng cơ hội để tiêu diệt kẻ thù. Đồng thời, ông bày tỏ lòng thương xót khi than khóc Áp‑ne, chôn cất đầu Ích‑bô‑sết cách tử tế, và sau này đối xử nhân từ với Mê‑phi‑bô‑sết, con của Giô‑na‑than (2 Sa‑mu‑ên 9).
Ứng dụng: Cơ Đốc nhân được kêu gọi “yêu chuộng điều thiện, ghét bỏ điều ác” (Rô‑ma 12:9). Chúng ta phải đứng về phía công lý, nhưng đồng thời phải biết tha thứ, không tự mình trả thù, vì “sự trả thù thuộc về ta, ta sẽ báo ứng, Đức Giê‑hô‑va phán vậy” (Rô‑ma 12:19).
4. Sự hiệp nhất dưới sự tể trị của Đức Chúa Trời
Mặc dù tình hình hỗn loạn, Đức Giê‑hô‑va vẫn đang thực hiện kế hoạch của Ngài: Đa‑vít cuối cùng được toàn dân Y‑sơ‑ra‑ên tôn làm vua (2 Sa‑mu‑ên 5:1–5), và vương quốc thống nhất trở nên hùng mạnh. Điều này ứng nghiệm lời hứa của Đức Chúa Trời với Đa‑vít (2 Sa‑mu‑ên 7) và báo trước về Vua vĩnh cửu là Đấng Mê‑si – Chúa Giê‑xu Christ.
Ứng dụng: Trong mọi hoàn cảnh rối ren, hãy tin rằng Đức Chúa Trời vẫn đang ngự trị và sẽ hoàn thành mục đích tốt lành của Ngài. “Mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời” (Rô‑ma 8:28). Chúng ta được mời gọi góp phần xây dựng sự hiệp nhất trong Hội Thánh, dưới sự lãnh đạo của Chúa Cứu Thế.
Kết luận
Câu chuyện về Đa‑vít và Ích‑bô‑sết không chỉ là một mẩu sử liệu, mà còn là một kho tàng các bài học thuộc linh quý giá. Qua đó, chúng ta học biết sự kiên nhẫn, kính sợ Chúa, tránh tranh giành quyền lực, sống công bình và thương xót, đồng thời tin cậy vào sự tể trị tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Ước mong mỗi Cơ Đốc nhân áp dụng những nguyên tắc này trong đời sống hằng ngày, để qua chúng ta, vương quốc của Đức Chúa Trời được mở rộng và vinh hiển Ngài được bày tỏ.