Tại sao lòng tham tiền bạc là cội rễ của mọi điều ác?

Trong một thế giới đo lường giá trị bằng vật chất và thành công qua của cải, lời cảnh báo của Kinh Thánh về lòng tham tiền bạc vang lên như một hồi chuông báo động khẩn cấp cho linh hồn. Sứ đồ Phao-lô, dưới sự cảm thúc của Đức Thánh Linh, đã đưa ra một chẩn đoán thẳng thắn và chính xác về một căn bệnh tâm linh trầm kha: “Vả, sự tham tiền bạc là cội rễ của mọi điều ác…” (1 Ti-mô-thê 6:10). Tuyên bố này không phải là một sự phóng đại cảm xúc, mà là một chân lý thuộc linh thâm sâu, được mặc khải bởi Đấng dựng nên lòng người. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai quật ý nghĩa nguyên thủy của phân đoạn then chốt, khảo sát các minh họa trong Kinh Thánh, phân tích cơ chế tâm linh của lòng tham, và cuối cùng, đưa ra những ứng dụng thực tiễn để người tin Chúa sống tự do khỏi gông cùm của vật chất.

Để thấu hiểu trọn vẹn lời tuyên bố mạnh mẽ này, chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc. Trong tiếng Hy Lạp, cụm từ “sự tham tiền bạc” là **φιλαργυρία (philargyria)**. Từ này được cấu thành từ hai phần: **φίλος (philos)** nghĩa là “yêu mến, thân thiết”, và **ἀργύριον (argyrion)** nghĩa là “bạc, tiền bạc”. Như vậy, philargyria không đơn thuần là “muốn có thêm tiền”, mà là **“tình yêu đối với tiền bạc”**, một sự gắn bó, tôn thờ, và đặt tiền bạc vào vị trí trung tâm của tấm lòng. Nó mô tả một thái độ nội tâm, một sự sùng bái (idolatry).

Từ “cội rễ” trong nguyên bản là **ῥίζα (rhiza)**. Cội rễ không phải là một trong nhiều nguyên nhân, mà là **nguồn gốc ẩn giấu, nền tảng sinh ra** mọi thứ ở trên. Nó ở dưới đất, không ai thấy, nhưng lại quyết định sự sống, sức mạnh và bản chất của cây. Phao-lô khẳng định rằng tình yêu dành cho tiền bạc chính là cội rễ ngầm, là mảnh đất màu mỡ, từ đó “mọi điều ác” mọc lên. Từ “mọi điều ác” (**πᾶς κακός - pas kakos**) có phạm vi rất rộng. Điều này không có nghĩa mọi tội lỗi đều trực tiếp do tham tiền, nhưng nó nhấn mạnh rằng lòng tham tiền bạc có tiềm năng sinh sản và dẫn dắt con người vào vô số các dạng tội ác khác.

Phần tiếp theo của câu 10 giải thích cơ chế này: “…Có kẻ vì đeo đuổi nó mà bội đạo, chuốc lấy nhiều điều đau đớn.” Động từ “bội đạo” (**ἀποπλανάω - apoplanaō**) nghĩa là “bị dẫn đi lạc xa khỏi”. Lòng yêu tiền có sức mạnh dẫn dắt lòng người đi lạc xa khỏi đức tin chân thật. Nó là một thế lực cạnh tranh trực tiếp với tình yêu dành cho Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu đã phán rõ: “Chẳng ai được làm tôi hai chủ; vì sẽ ghét người nầy mà yêu người kia, hoặc trọng người nầy mà khinh người kia. Các ngươi không có thể làm tôi Đức Chúa Trời lại làm tôi Ma-môn nữa.” (Ma-thi-ơ 6:24). Ma-môn (Mammon) tượng trưng cho của cải vật chất được thần thánh hóa. Thờ phượng Ma-môn chắc chắn dẫn đến sự xa cách Đức Chúa Trời.

Kinh Thánh cung cấp nhiều ví dụ sống động về cách “cội rễ” tham lam này đã đâm chồi, sinh ra những “trái ác” kinh khủng như thế nào.

1. A-can – Tham Lam Dẫn Đến Bất Tuân Và Hủy Diệt (Giô-suê 7): Sau chiến thắng Giê-ri-cô, Đức Giê-hô-va truyền lệnh cấm tuyệt đối việc lấy vật “đáng diệt” (devoted things). A-can đã thấy một áo choàng Si-na, hai trăm siếc-lơ bạc và một nén vàng. Lòng tham (**ḥāmad** – tham muốn, ước ao trong tiếng Hê-bơ-rơ) nổi lên. Ông đã lấy trộm và giấu trong trại. Hậu quả? Toàn dân Y-sơ-ra-ên bị đánh bại tại A-hi, 36 người chết, và cuối cùng, A-can cùng gia đình bị ném đá và thiêu. Lòng tham của một người đã dẫn đến sự bất tuân mạng lịnh Chúa, sự chết chóc cho cộng đồng, và sự hủy diệt cho chính mình.

2. Ba-la-am – Tham Hối Lộ Dẫn Đến Dối Trá Và Gieo Rắc Sa Ngã (Dân Số Ký 22-25, 31:16; 2 Phi-e-rơ 2:15; Giu-đe 1:11): Tiên tri Ba-la-am biết rõ ý muốn Đức Chúa Trời là không được nguyền rủa dân Y-sơ-ra-ên. Thế nhưng, trước những lời mời gọi và hứa hẹn hối lộ hậu hĩnh của vua Ba-lác, lòng tham tiền (**μισθὸς ἀδικίας - misthos adikias** – tiền công của sự bất chính) đã khiến ông tìm cách lách luật Chúa. Dù không trực tiếp nguyền rủa, ông đã dạy cho Ba-lác mưu chước dụ dân Y-sơ-ra-ên phạm tội tà dâm và thờ hình tượng (xem Khải huyền 2:14), dẫn đến một tai họa lớn. Lòng tham hối lộ đã biến một tiên tri thành kẻ dạy dỗ tà ác.

3. Giu-đa Ích-ca-ri-ốt – Tình Yêu Tiền Bạc Dẫn Đến Phản Bội Và Tuyệt Vọng (Ma-thi-ơ 26:14-16; 27:3-5): Đây có lẽ là ví dụ thảm khốc và rõ ràng nhất. Giu-đa, một trong mười hai sứ đồ, người đã ở với Chúa Giê-xu suốt ba năm, cuối cùng đã bán Ngài với giá “ba mươi miếng bạc”. Sứ đồ Giăng tiết lộ động cơ nội tại: Giu-đa là người giữ túi tiền và “là một tên trộm” (Giăng 12:6). Lòng yêu tiền (**philargyria**) đã ăn sâu và lớn mạnh trong ông, đến nỗi nó trở thành cội rễ cho hành vi phản bội kinh khủng nhất lịch sử: nộp Con Đức Chúa Trời. Hậu quả là sự hối hận dẫn đến tuyệt vọng và tự sát. Lời Chúa Giê-xu trong Lu-ca 16:13 ứng nghiệm cách bi thảm nơi Giu-đa: ông đã yêu Ma-môn và khinh bỉ Chúa.

4. A-na-nia và Sa-phi-ra – Tham Lam Trộn Lẫn Với Sự Dối Trá (Công vụ 5:1-11): Trong Hội thánh đầu tiên đầy dẫy Thánh Linh, hai vợ chồng này đã bán ruộng và giữ lại một phần tiền, trong khi khai là dâng hết. Sứ đồ Phi-e-rơ quở trách: “Anh đã để quỉ Sa-tan đầy dẫy trong lòng, đến nỗi anh nói dối cùng Đức Thánh Linh mà giữ lại một phần giá ruộng đó… Anh đã nói dối loài người mà thôi đâu, nhưng nói dối Đức Chúa Trời.” Lòng tham muốn giữ lại tiền bạc, cùng với mong muốn được tiếng khen như người khác, đã dẫn họ vào tội nói dối Thánh Linh – một tội nghiêm trọng dẫn đến sự phán xét tức thì. Đây là một minh họa rõ ràng về việc tham tiền (giữ lại một phần) là cội rễ sinh ra tội nói dối và đạo đức giả.

Lòng tham tiền bạc không chỉ là một tội trong nhiều tội. Nó nguy hiểm vì những lý do sau:

1. Nó Là Một Hình Thức Thờ Thần Tượng (Cô-lô-se 3:5): Phao-lô liệt kê rõ: “Vậy hãy giết chết những chi thể của anh em ở dưới đất… sự tham lam, tức là sự thờ hình tượng.” Khi tiền bạc trở thành mục đích tối thượng, nguồn an ninh và hy vọng của chúng ta, nó đã chiếm chỗ của Đức Chúa Trời. Nó trở thành thần tượng.

2. Nó Làm Nghẹt Ngòi Lời Chúa Và Khiến Đức Tin Bị Bóp Nghẹt (Ma-thi-ơ 13:22): Trong ẩn dụ về người gieo giống, Chúa Giê-xu giải thích về hạt rơi nhằm bụi gai: “Kẻ nào nghe đạo; mà sự lo lắng về đời nầy, và sự mê đắm về của cải, làm cho nghẹt ngòi đạo và không kết quả được.” Sự “mê đắm về của cải” (deceitfulness of wealth) chính là philargyria. Nó làm nghẹt ngòi, bóp nghẹt Lời Chúa đang lớn lên trong lòng, khiến đời sống thuộc linh trở nên cằn cỗi, không kết quả.

3. Nó Dẫn Đến Các Tội Lỗi Khác Như Một Dây Chuyền: Từ cội rễ tham tiền, có thể mọc lên những cành tội lỗi như: dối trá (để kiếm tiền hoặc giữ tiền), trộm cắp, bóc lột người khác, bất hiếu (tranh giành tài sản), ganh ghét, giết người (vì cướp của), lừa gạt trong kinh doanh, bỏ bê gia đình (vì mải mê kiếm tiền), và thậm chí bỏ đạo (khi đức tin cản trở con đường làm giàu). Lịch sử và xã hội đầy dẫy những bằng chứng.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không chỉ nhận biết sự nguy hiểm mà còn phải tích cực nhổ bỏ cội rễ này và gieo trồng những hạt giống tốt. Dưới đây là một số nguyên tắc thực hành:

1. Đổi Chỗ Của Tiền Bạc Trong Tấm Lòng – Tìm Kiếm Nước Đức Chúa Trời Trước Nhất: Chúa Giê-xu dạy: “Ấy vậy, các ngươi trước hết phải tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa.” (Ma-thi-ơ 6:33). “Trước hết” (first) là một ưu tiên về thời gian, sự chú tâm và sự tôn thờ. Chúng ta phải chủ động đặt việc tìm biết Chúa, vâng theo ý Ngài, và gây dựng vương quốc Ngài lên hàng đầu. Khi đó, của cải sẽ trở về đúng vị trí của nó: là phương tiện để phục vụ Chúa và người khác, chứ không phải mục đích của đời sống.

2. Thực Hành Sự Ban Cho Và Dâng Hiến Cách Vui Lòng: Cách hiệu quả để phá vỡ quyền lực của lòng tham là tập cho tay mở ra. Phao-lô dạy: “Phải cho, thì sẽ ban cho các ngươi…” (Lu-ca 6:38). Việc dâng hiến đều đặn, rộng rãi và vui lòng (2 Cô-rinh-tô 9:7) là một hành động thờ phượng, khẳng định rằng Chúa mới là Chủ của mọi vật, và chúng ta chỉ là quản gia. Nó cắt đứt sợi dây ràng buộc của lòng tham.

3. Nuôi Dưỡng Lòng Biết Ơn Và Tri Túc: Sứ đồ Phao-lô để lại một bí quyết thuộc linh quý giá: “…Vì tôi đã tập hễ ở trong hoàn cảnh nào, cũng biết đủ. Tôi biết chịu nghèo hèn, cũng biết được dư dật… Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi.” (Phi-líp 4:11-13). “Biết đủ” (content) là liều thuốc giải mạnh mẽ cho lòng tham vô đáy. Chúng ta tập biết ơn Chúa cho những gì mình có, thay vì thèm muốn những gì mình không có. Sự tri túc này đến từ mối liên hệ với Đấng Christ, Đấng ban thêm sức.

4. Kiểm Tra Động Cơ Và Cầu Nguyện Xét Lòng: Hãy thường xuyên hỏi lòng mình trước Chúa: “Điều gì đang thúc đẩy quyết định này – đức tin hay lòng tham?” “Tôi có đang hy vọng vào tiền bạc cho sự an toàn hơn là vào Chúa không?” Hãy cầu xin Chúa, như Đa-vít: “Xin Chúa hãy dò xét tôi, và thử thách tôi; xin nướng thử lòng tôi và trí tôi.” (Thi Thiên 26:2).

5. Làm Giàu Trong Các Việc Lành (1 Ti-mô-thê 6:18-19): Phao-lô khuyên những người giàu có đừng trông cậy nơi của cải bất định, nhưng hãy “làm lành, làm nhiều việc phước đức, kíp ban phát, phân chia” để “tích trữ cho mình một cái nền tốt và bền ở đời sau”. Cách đầu tư an toàn nhất không phải là chứng khoán hay bất động sản, mà là đầu tư vào Nước Trời thông qua việc ban cho và phục vụ.

Lời Chúa cảnh báo về lòng tham tiền bạc không phải để kềm kẹp chúng ta trong sự sợ hãi hay nghèo khổ, nhưng để giải phóng chúng ta khỏi một chủ nhân nô lệ tàn bạo. Tiền bạc tự nó không xấu; nó là công cụ trung lập. Nhưng “tình yêu dành cho tiền bạc” (philargyria) chính là cội rễ độc hại cần phải được nhổ bỏ tận gốc khỏi mảnh đất lòng chúng ta.

Khi chúng ta đặt đức tin nơi Đức Chúa Trời Toàn Năng, Đấng đã không tiếc chính Con Ngài, thì chúng ta được tự do để sử dụng tiền bạc như một phương tiện để làm sáng danh Ngài, chăm sóc gia đình và giúp đỡ người khác. Hãy nhớ lời Chúa Giê-xu: “Vì của báu ngươi ở đâu, thì lòng ngươi cũng ở đó.” (Ma-thi-ơ 6:21). Nguyện xin ân điển Chúa giúp chúng ta luôn đặt của báu mình trên trời, để tấm lòng chúng ta mãi kết hiệp với Ngài, là nguồn của mọi phước hạnh chân thật và vĩnh cửu.