Quản trị theo Kinh Thánh là gì?

Trong một thế giới đề cao quyền sở hữu tuyệt đối và chủ nghĩa tiêu thụ, Kinh Thánh trình bày một viễn cảnh căn nguyên và thách thức về mối quan hệ giữa con người với của cải, thời gian, năng lực, và chính đời sống mình. Đó là khái niệm Quản Trị (Stewardship). Không đơn thuần là kỹ năng quản lý tài chính hay nguồn lực, quản trị theo Kinh Thánh là một niềm tin nền tảng, một thái độ sống, và một sự kêu gọi thiêng liêng dựa trên chân lý: Mọi sự đều đến từ Đức Chúa Trời, và con người được Ngài ủy thác để quản lý thay mặt Ngài.

I. Nền Tảng Thần Học: Quản Trị Là Một Đặc Ân Từ Sự Sáng Tạo

Nguyên tắc quản trị được thiết lập ngay từ những trang đầu của Kinh Thánh. Sau khi dựng nên A-đam, Đức Chúa Trời đã trao cho con người một sự ủy thác trọng đại: "Đức Chúa Trời ban phước cho loài người và phán rằng: Hãy sanh sản, thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị loài cá dưới biển, loài chim trên trời cùng các vật sống hành động trên mặt đất." (Sáng-thế-ký 1:28).

Từ "quản trị" trong câu này, trong tiếng Hê-bơ-rơ là רדה (radah), mang ý nghĩa cai trị, cầm quyền, nhưng không phải với sự áp bức hay bóc lột. Nó đi kèm với mệnh lệnh "làm cho đất phục tùng" (כבש - *kabash*), nghĩa là canh tác, gìn giữ, phát triển. Trước đó, Sáng-thế-ký 2:15 xác định rõ mục đích: "Giê-hô-va Đức Chúa Trời đem người ở vào cảnh vườn Ê-đen để trồng và giữ vườn." "Trồng" (עבד - *abad*) nghĩa là phục vụ, canh tác; "giữ" (שׁמר - *shamar*) nghĩa là bảo vệ, gìn giữ, tuân theo các quy luật.

Như vậy, ngay từ ban đầu, con người không phải là chủ sở hữu, mà là người quản gia (steward), được Đấng Tạo Hóa – Chủ sở hữu tối thượng – đặt lên để cai quản, phát triển và bảo tồn công trình sáng tạo của Ngài. Đây là phẩm giá và trách nhiệm nguyên thủy của con người. Sự sa ngã (Sáng-thế-ký 3) đã làm méo mó mối quan hệ này, dẫn đến lòng tham lam, tích trữ, bóc lột và hủy hoại. Công cuộc cứu chuộc của Chúa Cứu Thế Giê-xu không chỉ khôi phục mối quan hệ giữa người với Đức Chúa Trời, mà còn khôi phục chức vụ quản trị đúng đắn của con người.

II. Hình Ảnh Người Quản Gia Trung Tín: Khải Thị Tân Ước

Tân Ước làm sáng tỏ triết lý quản trị qua khái niệm οικονομος (oikonomos). Từ này ghép bởi oikos (nhà) và nomos (luật lệ), chỉ "người quản gia", "người cai quản gia sản". Chúa Giê-xu đã dùng nhiều ẩn dụ để dạy về điều này, nổi bật nhất là Ẩn dụ về Các Ta-lâng (Ma-thi-ơ 25:14-30) và Ẩn dụ về Người Quản Gia Khôn Ngoan/Bất trung (Lu-ca 12:42-48; 16:1-13).

Trong Ma-thi-ơ 25, một người chủ giao của cải (τάλαντα - talanta, một đơn vị tiền rất lớn) cho các đầy tớ, "tùy theo tài mỗi người" (câu 15). Điểm then chốt là: của cải thuộc về chủ, không thuộc về đầy tớ. Đầy tớ chỉ là người được ủy thác. Sự đánh giá không dựa trên quy mô lợi nhuận (5 ta-lâng sinh 5, 2 ta-lâng sinh 2), mà dựa trên đức tính trung tín (πιστός - pistos) và sự siêng năng. Người đầy tớ nhận 1 ta-lâng bị trách vì thái độ sai lầm về chủ ("ta biết ngươi là người hà khắc...") và vì sự lười biếng, sợ hãi, đã đem chôn giấu của chủ. Anh ta đã hành động như thể số ta-lâng đó là sở hữu của mình để có quyền "giữ an toàn", thay vì là vốn liếng của chủ để sinh lời.

Chúa Giê-xu kết luận: "Vì sẽ cho mọi người đã có thì lại thêm... còn kẻ không có, thì lại cất luôn điều mình đang có." (câu 29). Nguyên tắc này cho thấy quản trị trung tín dẫn đến gia tăng cơ hội và ủy thác, còn quản trị ích kỷ, sợ hãi sẽ đánh mất cả những gì tưởng như mình đang "giữ được".

Phao-lô, trong I Cô-rinh-tô 4:1-2, tóm tắt chức vụ sứ đồ và cũng là hình mẫu cho mọi Cơ Đốc nhân: "Vậy, hãy coi chúng tôi như kẻ giúp việc của Đấng Christ, kẻ được giao các sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời. Vả, cái điều người ta trông mong nơi kẻ giúp việc là phải trung tín." Từ "giúp việc" ở đây chính là υπηρέτης (hyperetes) – người phục vụ dưới quyền, và "kẻ được giao" là οικονομος (oikonomos) – người quản gia. Tiêu chuẩn tối cao: sự trung tín.

III. Phạm Vi Của Sự Quản Trị Cơ Đốc

Quản trị theo Kinh Thánh bao trùm mọi phương diện đời sống, không chỉ giới hạn ở tiền bạc. Chúng ta được ủy thác:

• Tài Chính & Vật Chất: "Bạc vàng ta đều có" (Công vụ 3:6), nhưng Phê-rơ ý thức rõ đó là phương tiện Chúa ban để quản lý. Nguyên tắc "dâng phần mười" (Ma-la-chi 3:10) và rộng rãi trong sự dâng hiến (II Cô-rinh-tô 9:6-7) bắt nguồn từ nhận thức Chúa là Chủ. Tài sản là công cụ để mở rộng Nước Đức Chúa Trời, chứ không phải mục đích của đời sống (Ma-thi-ơ 6:19-21).
• Thời Gian: Mỗi ngày là món quà Chúa ban. Phao-lô khuyên: "Hãy lợi dụng thì giờ, vì những ngày là xấu" (Ê-phê-sô 5:16). Từ "lợi dụng" (ἐξαγοράζω - exagorazō) nghĩa là "mua chuộc lại", "tận dụng triệt để cơ hội". Quản trị thời gian là dùng nó cho những mục đích đời đời.
• Ân Tứ & Năng Lực (Các Ta-lâng): Mỗi tín hữu đều nhận ít nhất một ân tứ thiêng liêng (I Phi-e-rơ 4:10) và những khả năng tự nhiên. Chúng ta có trách nhiệm phát hiện, phát triển và sử dụng chúng để phục vụ và gây dựng Hội Thánh (I Cô-rinh-tô 12:7).
• Tin Lành Cứu Rỗi: Phao-lô gọi chức vụ của mình là "sự quản lý" (Kinh Thánh tiếng Anh: stewardship) về ân điển Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 3:2). Mỗi chúng ta đều là quản gia của lẽ thật đã được ban cho, có trách nhiệm rao truyền và sống đúng với nó.
• Môi Trường Tự Nhiên: Trở lại với mệnh lệnh nguyên thủy "trồng và giữ", Cơ Đốc nhân được kêu gọi có trách nhiệm với công trình sáng tạo, bảo vệ và sử dụng khôn ngoan các nguồn tài nguyên.
• Chính Đời Sống & Thân Thể: Thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh (I Cô-rinh-tô 6:19-20). Việc giữ gìn sức khỏe, sống thánh sạch cũng là một phần của sự quản trị trung tín.

IV. Tấm Lòng Của Người Quản Gia: Vượt Trên Hành Động

Chúa Giê-xu phán: "Vì của đâu thì lòng đó" (Ma-thi-ơ 6:21). Quản trị Kinh Thánh không chỉ là kỹ thuật phân bổ 10% thu nhập, mà là vấn đề của tấm lòng. Đó là:

• Lòng Biết Ơn: Nhận biết mọi sự đều là ân huệ (χάρις - charis) đến từ Chúa (Gia-cơ 1:17). Thái độ này diệt trừ lòng tham và sự kiêu ngạo.
• Đức Tin & Tín Thác: Tin rằng Chúa sẽ chu cấp (Ma-thi-ơ 6:33) và dạn dĩ đầu tư, sử dụng những gì Ngài giao cho Nước Trời, thay vì giữ khư khư vì sợ hãi.
• Tính Chịu Trách Nhiệm: Ý thức rằng "mỗi người trong chúng ta sẽ khai trình việc mình với Đức Chúa Trời" (Rô-ma 14:12). Chúng ta quản trị cho Chủ, và một ngày sẽ trình diện với Ngài.
• Lòng Rộng Rãi & Yêu Thương: Quản trị tốt dẫn đến lòng cảm thương, chia sẻ (I Giăng 3:17), và niềm vui trong sự cho đi (Công vụ 20:35).

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Làm thế nào để sống như một quản gia trung tín?

1. Thiết Lập Sự Thờ Phượng Cá Nhân: Bắt đầu bằng việc nhìn nhận và cảm tạ Chúa về mọi điều bạn "có" – sức khỏe, gia đình, công việc, tài chính. Thường xuyên dâng lời tạ ơn.
2. Lập Ngân Sách Có Chủ Ý: Quản lý tài chính với tư cách người được ủy thác. Có kế hoạch chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư và dâng hiến ngay từ khi nhận được thu nhập (Châm Ngôn 3:9-10). Phần dâng hiến nên được ưu tiên, không phải là phần còn lại.
3. Khám Phá & Đầu Tư Vào Ân Tứ: Tìm kiếm ân tứ Chúa ban và tìm cách sử dụng chúng trong Hội Thánh địa phương. Đừng chôn giấu.
4. Quản Lý Thời Gian Có Chủ Đích: Dành thời gian cho Chúa (cầu nguyện, học Kinh Thánh), cho gia đình, cho chức vụ và cho việc nghỉ ngơi. Tránh lãng phí thời gian vào những điều vô ích.
5. Sống Giản Dị & Tránh Chủ Nghĩa Tiêu Thụ: Phân biệt giữa "cần" và "muốn". Sự tích trữ không cần thiết thường là biểu hiện của lòng không tin cậy Chúa và tinh thần quản trị sai lầm.
6. Chăm Sóc Bản Thân & Gia Đình: Quản trị sức khỏe thể chất, tinh thần và các mối quan hệ. Xây dựng gia đình trên nền tảng Kinh Thánh là trách nhiệm quản trị quan trọng.
7. Quan Tâm Đến Cộng Đồng & Môi Trường: Tham gia các hoạt động xã hội, bảo vệ môi trường từ những việc nhỏ, thể hiện trách nhiệm với cộng đồng rộng lớn hơn.

Kết Luận: Từ Quản Gia Đến Bạn Hữu

Vinh dự lớn nhất của người quản gia trung tín không phải là phần thưởng vật chất, mà là lời khen từ Chủ: "Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm..." (Ma-thi-ơ 25:21). Chúa Giê-xu còn nâng mối quan hệ lên một tầm cao mới: "Ta chẳng gọi các ngươi là đầy tớ nữa... nhưng Ta đã gọi các ngươi là bạn hữu Ta" (Giăng 15:15). Người quản gia trung tín không chỉ làm việc cho Chủ, mà còn được Chủ chia sẻ mọi ý định, mối quan tâm của Ngài. Họ trở thành bạn hữu, cộng sự thân tín trong công trình vĩ đại của Nước Đức Chúa Trời.

Sống tinh thần quản trị là sống trong tự do đích thực: tự do khỏi sự cầm buộc của vật chất, tự do khỏi nỗi lo sợ thiếu thốn, và tự do để đầu tư đời sống mình vào những gì có giá trị đời đời. Khi chúng ta trung tín quản trị những điều nhỏ mọn, tạm bợ ở đời này, Chúa hứa sẽ giao cho chúng ta sự quản trị những điều lớn lao, đời đời trong cõi đời đời (Ma-thi-ơ 25:21, Lu-ca 16:11). Đó là niềm hy vọng và động lực cho mọi Cơ Đốc nhân bước đi trong vai trò cao quý của một Quản Gia Trung Tín của Đấng Christ.