Lectio Divina là gì?

Trong hành trình đức tin, việc lắng nghe tiếng Chúa phán qua Lời Ngài là nhu cầu thiết yếu và sâu sắc nhất của linh hồn. Trong bối cảnh của Cơ Đốc giáo Tin Lành, chúng ta luôn tìm kiếm những phương cách chân chính, lấy Kinh Thánh làm trung tâm và tôn trọng nguyên tắc Sola Scriptura (Duy Kinh Thánh), để thông hiểu và kinh nghiệm Lời Sự Sống. “Lectio Divina” (phát âm: Léc-xi-ô Đi-vi-na), một cụm từ Latinh có nghĩa là “Sự Đọc Thần Thánh”, thường được nhắc đến trong các thảo luận về đời sống tĩnh nguyện. Bài viết này sẽ khảo cứu phương pháp này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích nội dung, và đề xuất cách áp dụng phù hợp với nền tảng thần học và tâm linh của Tin Lành.

Lectio Divina vốn là một kỷ luật tâm linh lâu đời, được phát triển và hệ thống hóa trong các tu viện thời Trung Cổ, đặc biệt bởi Thánh Benedict. Nó mô tả một cách tiếp cận Kinh Thánh không chỉ để nghiên cứu học thuật (studium) mà chủ yếu để gặp gỡ chính Đức Chúa Trời và được Lời Ngài biến đổi. Phương pháp này nhấn mạnh đến việc đọc chậm rãi, suy ngẫm sâu sắc, cầu nguyện chân thành và chiêm nghiệm trong thinh lặng.

Tuy có nguồn gốc từ truyền thống giáo hội trước Cải Chánh, nhưng tinh thần cốt lõi của Lectio Divina – khao khát lắng nghe tiếng Chúa từ trang Kinh Thánh – hoàn toàn phù hợp với niềm tin Tin Lành. Các nhà Cải Chánh như Martin Luther và John Calvin luôn kêu gọi tín hữu trở về với Kinh Thánh, không phải như một văn bản chết, mà là Lời Hằng Sống (Logos) đang phán. Phương pháp này, khi được điều chỉnh dưới sự hướng dẫn của Thánh Linh và lấy Kinh Thánh làm thẩm quyền tối cao, có thể trở thành một công cụ hữu ích cho đời sống tĩnh nguyện cá nhân.

Thông thường, Lectio Divina được mô tả qua bốn bước kế tiếp và xen kẽ: Lectio (Đọc), Meditatio (Suy Gẫm), Oratio (Cầu Nguyện), và Contemplatio (Chiêm Nghiệm). Chúng ta sẽ xem xét từng bước với sự tham chiếu Kinh Thánh.

Đây là bước đọc chậm, lắng nghe cách chủ động một phân đoạn Kinh Thánh ngắn. Mục đích không phải đọc nhiều, mà là để Lời thấm sâu. Trong tiếng Hy Lạp, từ anaginōskō (ἀναγινώσκω) không chỉ mang nghĩa “đọc” mà còn có sắc thái “nhận biết, công bố”. Chúng ta đọc với thái độ của Samuel: “Xin hãy phán, kẻ tôi tớ Ngài đang nghe” (1 Sa-mu-ên 3:10). Thi Thiên 119:18 cầu xin: “Xin Chúa mở mắt tôi, để tôi thấy sự lạ lùng trong luật pháp của Ngài.” Bước này đòi hỏi sự tập trung, lặp đi lặp lại câu Kinh Thánh, như một cách “gặm nhấm” Lời Chúa.

Từ “suy gẫm” trong tiếng Hê-bơ-rơ là hagah (הגה), xuất hiện trong Thi Thiên 1:2: “Song lấy làm vui vẻ về luật pháp của Đức Giê-hô-va, và suy gẫm luật pháp ấy ngày và đêm.” Hagah còn có nghĩa là “lẩm bẩm, phát ra tiếng”, gợi ý về việc lặp lại Lời Chúa cách sốt sắng. Suy gẫm không phải là phân tích tri thức thuần túy, mà là để Lời Chúa chất vấn, dạy dỗ, an ủi và khiển trách chúng ta. Nó giống như Ma-ri, mẹ Chúa Giê-xu, “ghi nhớ mọi điều đó và suy nghĩ trong lòng” (Lu-ca 2:19). Chúng ta đặt câu hỏi: “Đoạn Lời này nói gì với tôi hôm nay? Nó phơi bày tội lỗi, nhu cầu, hay lời hứa nào?”

Cầu nguyện là sự đáp ứng tự nhiên của tấm lòng sau khi đã lắng nghe và suy gẫm Lời Chúa. Đây là cuộc đối thoại thân mật. Chúng ta dùng chính Lời Chúa làm lời cầu nguyện của mình. Thi Thiên là quyển sách gương mẫu, nơi lời cầu nguyện tuôn trào từ sự suy ngẫm về công việc và bản tính của Đức Chúa Trời. Sau khi Lời Chúa phán, chúng ta thưa lại với Ngài bằng sự cảm tạ, xưng tội, nài xin, hoặc phó thác. Như Đa-vít cầu nguyện: “Xin Chúa hãy dò xét tôi, và thử thách tôi; hãy luyện lọc lòng và trí tôi” (Thi Thiên 26:2) – một lời cầu nguyện xuất phát từ sự hiểu biết về sự thánh khiết của Chúa.

Đây là bước ở yên trong sự hiện diện của Chúa, thinh lặng, hưởng thụ mối tương giao với Ngài, và để cho Lời đã nghe biến đổi mình từ bên trong. Nó không phải là trạng thái xuất thần hay làm trống rỗng tâm trí, mà là sự nghỉ ngơi tin cậy nơi Chúa. Trong tiếng Hy Lạp, từ theōria (θεωρία) có liên hệ đến việc “nhìn ngắm”. Chúng ta nhìn ngắm vinh quang Chúa trong Lời Ngài và được biến đổi. “Chúng ta ai nấy đều để mặt trần mà nhìn xem vinh quang Chúa như trong gương, thì hóa nên cũng một ảnh tượng Ngài, từ vinh hiển qua vinh hiển, như bởi Chúa, là Thánh Linh” (2 Cô-rinh-tô 3:18). Đây là kết quả của việc ở trong Lời Chúa.

Mặc dù thuật ngữ “Lectio Divina” không xuất hiện trong Kinh Thánh, nhưng tinh thần và thực hành của nó được tìm thấy xuyên suốt Thánh Kinh:

• Giô-suê 1:8: “Quyển sách luật pháp này chớ xa miệng ngươi, hãy suy gẫm (hagah) ngày và đêm, hầu cho cẩn thận làm theo mọi điều đã chép ở trong; vì như vậy ngươi mới được may mắn trong con đường mình, và mới được phước.” Đây là mệnh lệnh rõ ràng cho việc đọc, suy gẫm và vâng lời liên tục.
• Thi Thiên 119:15: “Tôi sẽ suy gẫm về giềng mối Chúa, chăm xem các đường lối của Ngài.” Cả Thi Thiên 119 là một bài ca về việc yêu mến, suy ngẫm và vâng giữ Lời Chúa.
• Lu-ca 24:13-32: Câu chuyện Chúa Phục Sinh đi với hai môn đồ trên đường Em-ma-út là một minh họa tuyệt vời. Chúa Giê-xu “bắt đầu từ Môi-se và hết thảy các đấng tiên tri mà giải nghĩa cho hai người đó những lời chỉ về Ngài trong cả Kinh Thánh” (câu 27). Sau đó, lòng họ bừng cháy lên (Meditatio/Contemplatio) và họ mời Ngài vào ở lại (Oratio).
• Gia-cơ 1:22-25: Sứ đồ Gia-cơ cảnh báo chống lại việc chỉ nghe/nhìn Lời mà không làm, và khuyên “phải xem xét kỹ càng luật pháp trọn vẹn… rồi kiên nhẫn làm theo.” Sự “xem xét kỹ càng” này chính là tinh thần của Lectio.

Làm thế nào để một tín hữu Tin Lành có thể áp dụng tinh thần của Lectio Divina một cách lành mạnh, tránh rơi vào chủ nghĩa thần bí hoặc thụ động, và luôn đặt Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm?

1. Bắt Đầu Với Thái Đúng Đắn: Hãy đến với Kinh Thánh trong đức tin, với lòng khao khát được nuôi dưỡng bởi Lời thật (1 Phi-e-rơ 2:2). Xin Chúa Thánh Linh – Đấng dạy dỗ và soi sáng (Giăng 14:26) – mở mắt thuộc linh cho bạn.

2. Chọn Một Phân Đoạn Ngắn, Tập Trung Vào Chúa Cứu Thế: Thay vì một chương dài, hãy chọn một vài câu, đặc biệt từ các sách Phúc Âm, các thư tín, hay Thi Thiên. Luôn tự hỏi: Phân đoạn này bày tỏ về Chúa Giê-xu, công tác cứu chuộc, hay ý muốn của Ngài thế nào? Vì cả Kinh Thánh đều làm chứng về Ngài (Giăng 5:39).

3. Thực Hành Bốn Bước Cách Linh Hoạt:
- Lectio (Đọc chậm): Đọc to hoặc đọc thầm phân đoạn 2-3 lần. Ghi chú một câu hoặc một từ đặc biệt thu hút bạn.
- Meditatio (Suy gẫm): Đặt câu hỏi: Lời này dạy gì về Đức Chúa Trời? Về tình trạng tôi? Có lời hứa nào để nắm lấy, tội lỗi nào cần xưng nhận, mệnh lệnh nào để vâng theo?
- Oratio (Cầu nguyện đáp ứng): Trò chuyện với Chúa về điều bạn vừa suy gẫm. Cảm tạ Ngài về lẽ thật, xưng tội nếu cần, nài xin ơn để vâng lời.
- Contemplatio (Ở yên trong Ngài): Dành vài phút thinh lặng, không cố gắng nghĩ điều gì cao siêu, chỉ đơn giản tin cậy và nghỉ ngơi trong sự hiện diện của Chúa. Hát một bài thánh ca liên quan.

4. Hướng Đến Hành Động Và Vâng Lời: Mục đích tối thượng của việc gặp gỡ Chúa qua Lời Ngài là sự biến đổi để vâng lời. Hãy xác định một hành động cụ thể, dù nhỏ, để áp dụng lẽ thật bạn đã nhận trong ngày hôm đó (Gia-cơ 1:22).

5. Ghi Chép Nhật Ký Tĩnh Nguyện: Viết lại câu Kinh Thánh, những suy nghĩ, lời cầu nguyện và quyết tâm của bạn. Điều này giúp ghi nhớ và nhìn thấy sự dẫn dắt của Chúa theo thời gian.

Để việc thực hành này thực sự đem lại ích lợi thuộc linh và không đi chệch khỏi nền tảng đức tin, chúng ta cần lưu ý:

• Kinh Thánh Là Thẩm Quyền Tối Cao: Mọi sự “chiêm nghiệm”, cảm nhận, hay “tiếng nói” đều phải được Kinh Thánh – Lời đã được mặc khải trọn vẹn – kiểm chứng và phán xét. Không được đặt kinh nghiệm cá nhân lên trên Lời Chúa (Ê-sai 8:20).
• Chúa Giê-xu Christ Là Trung Tâm: Mục tiêu của việc đọc Kinh Thánh là nhận biết Chúa Cứu Thế cách sâu nhiệm hơn (Phi-líp 3:8-10). Lectio Divina không phải là một kỹ thuật để đạt được trạng thái tâm linh đặc biệt, mà là phương tiện để gắn bó với Đấng Christ.
• Vai Trò Thiết Yếu Của Chúa Thánh Linh: Chỉ có Thánh Linh của Đức Chúa Trời mới có thể mở mắt chúng ta để hiểu Lời Ngài (1 Cô-rinh-tô 2:12-14). Phương pháp tự nó không có quyền năng; quyền năng nằm ở nơi Lời và Thánh Linh.
• Không Thay Thế Cho Việc Nghiên Cứu Kinh Thánh Hệ Thống: Lectio Divina bổ sung, nhưng không thể thay thế cho việc học hỏi Kinh Thánh cách có hệ thống, theo ngữ cảnh, và giải kinh lành mạnh. Cả hai đều cần thiết cho sự tăng trưởng cân đối.

Lectio Divina, khi được hiểu và áp dụng dưới sự dẫn dắt của Kinh Thánh và Thánh Linh, có thể là một món quà quý giá cho đời sống tĩnh nguyện của Cơ Đốc nhân Tin Lành. Nó mời gọi chúng ta ra khỏi sự vội vã hời hợt, để bước vào chiều sâu của mối tương giao với Đức Chúa Trời hằng sống qua Lời Ngài. Đó không phải là nghi thức ma thuật, mà là thái độ của một đứa con thưa: “Lạy Chúa, xin hãy phán, con đang lắng nghe.”

Hãy để Lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em (Cô-lô-se 3:16a). Ước mong mỗi chúng ta, qua việc đọc, suy gẫm, cầu nguyện và sống với Lời Chúa mỗi ngày, sẽ được nuôi dưỡng, biến đổi, và trở nên giống Chúa Cứu Thế mỗi ngày một hơn, cho đến vinh hiển.