Ý Nghĩa Dụ Ngôn Con Chiên Lạc Và Đồng Bạc Bị Mất
Trong kho tàng các bài dạy đầy hình ảnh của Chúa Giê-xu, loạt dụ ngôn trong Lu-ca 15 chiếm một vị trí vô cùng đặc biệt, vén màn cho chúng ta thấy trái tim yêu thương tìm kiếm của Đức Chúa Trời. Chương này mở đầu bằng một khung cảnh đối đầu: “Hết thảy các người thâu thuế và kẻ xấu nán lại gần Ngài đặng nghe Ngài. Các người Pha-ri-si và các thầy thông giáo lằm bằm mà nói rằng: Người nầy tiếp những kẻ tội lỗi, và cùng ăn với họ” (Lu-ca 15:1-2). Chính trong bối cảnh này, Chúa Giê-xu đã đáp lại sự chỉ trích của họ không phải bằng lý luận sắc bén, mà bằng ba dụ ngôn tuyệt vời: Con Chiên Lạc (câu 3-7), Đồng Bạc Bị Mất (câu 8-10) và Người Con Trai Hoang Đàng (câu 11-32). Bài nghiên cứu này sẽ tập trung khám phá chiều sâu thần học và sự ứng dụng thuộc linh của hai dụ ngôn đầu tiên, qua đó thấy được sự nhất quán trong sứ điệp về ân điển và sự vui mừng cứu rỗi.
Chúa Giê-xu bắt đầu: “Trong các ngươi, ai là có một trăm con chiên, nếu mất một con, mà chẳng để chín mươi chín con nơi đồng vắng, đặng đi tìm con đã mất cho kỳ được sao?” (Lu-ca 15:4). Hình ảnh người chăn chiên là hình ảnh rất quen thuộc trong Cựu Ước, thường dùng để chỉ về Đức Giê-hô-va (Thi-thiên 23:1; Ê-sai 40:11) và sau này được Chúa Giê-xu áp dụng cho chính Ngài (Giăng 10:11). Trong văn hóa Do Thái, một đàn chiên 100 con là tài sản đáng kể. Việc bỏ lại 99 con “nơi đồng vắng” – một nơi không an toàn – để đi tìm một con duy nhất, theo logic tự nhiên, là một hành động kinh tế phi lý. Nhưng chính điểm “phi lý” này lại làm nổi bật giá trị vô hạn mà Đức Chúa Trời đặt trên một linh hồn. Con chiên “lạc” (tiếng Hy Lạp: apolōlos - ἀπολωλός) mang nghĩa bị hư mất, bị tiêu diệt. Nó không tự tìm được đường về.
Hành động của người chăn chiên là chủ động, kiên trì và đầy tình yêu thương: “khi đã kiếm được, thì vui mừng vác nó trên vai” (câu 5). Hình ảnh “vác trên vai” nói lên sự yếu đuối của con chiên (có lẽ đã kiệt sức, hoảng sợ) và sự che chở, nâng đỡ hoàn toàn của người chăn. Đây là một bức tranh sống động về sự cứu chuộc: chúng ta không tự mình trở về, mà được Chúa tìm thấy và mang về trên đôi vai của ân điển.
Kết thúc dụ ngôn, Chúa phán: “Vậy, ta nói cùng các ngươi, trên trời cũng như vậy, sẽ vui mừng cho một kẻ có tội ăn năn hơn là chín mươi chín kẻ công bình không cần phải ăn năn” (câu 7). Cụm từ “trên trời” ám chỉ Đức Chúa Trời và toàn thể thiên sứ trên thiên đàng. Sự “vui mừng” (chara - χαρά) là một niềm vui trọn vẹn, lớn tiếng. Chú ý đối tượng so sánh: “chín mươi chín kẻ công bình không cần phải ăn năn”. Đây là lời phê phán trực tiếp và đầy châm biếm nhắm vào thái độ tự tôn, tự cho mình là công bình của những người Pha-ri-si. Họ xem mình không “lạc”, nên không thấy mình cần được cứu. Dụ ngôn này phá vỡ mọi thang giá trị của con người, đề cao sự ăn năn của tội nhân hơn là sự tự công bình của người ngoan đạo giả hình.
Nếu dụ ngôn thứ nhất lấy bối cảnh nam giới (người chăn chiên), dụ ngôn thứ hai Chúa Giê-xu chuyển sang hình ảnh một phụ nữ: “Hay là, có người đàn bà nào có mười đồng bạc, nếu mất một đồng, mà không thắp đèn, quét nhà, kiếm kỹ càng cho kỳ được sao?” (Lu-ca 15:8). Đồng bạc ở đây (tiếng Hy Lạp: drachmē - δραχμή) là một đồng tiền bạc Hy Lạp, có thể tương đương với tiền công một ngày lao động. Mười đồng bạc có thể là toàn bộ tiền tiết kiệm, của hồi môn, hay tài sản quý giá của người phụ nữ này.
Hành động của bà rất tỉ mỉ và quyết liệt:
1. Thắp đèn: Căn nhà thời đó thường không có cửa sổ lớn, thiếu ánh sáng. Để tìm một vật nhỏ, bắt buộc phải có ánh sáng. Điều này tượng trưng cho Lời Chúa (Thi-thiên 119:105) và Chúa Thánh Linh là Đấng soi sáng, phơi bày sự thật về tình trạng hư mất của con người.
2. Quét nhà: Hành động dọn dẹp, tìm kiếm từng ngóc ngách. Sự tìm kiếm của Chúa không hời hợt mà thấu suốt mọi góc khuất của tấm lòng.
3. Kiếm kỹ càng: (tiếng Hy Lạp: epimelōs zētei - ἐπιμελῶς ζητεῖ) nghĩa là tìm kiếm một cách cẩn thận, chu đáo, với sự chú tâm cao độ.
Khi tìm được, bà cũng chia sẻ niềm vui với bạn hữu và láng giềng. Chúa Giê-xu lại một lần nữa nhấn mạnh: “Cũng vậy, ta nói cùng các ngươi, trước mặt thiên sứ của Đức Chúa Trời, thường có sự vui mừng cho một kẻ có tội ăn năn” (câu 10). Điểm nhấn lặp lại là sự vui mừng trên thiên đàng. Cả thiên sứ – những thần thể không hề biết đến kinh nghiệm cứu chuộc – cũng cùng chia sẻ niềm vui đó. Điều này cho thấy sự cứu rỗi một linh hồn là sự kiện trọng đại nhất trong vũ trụ, làm rung động cả cõi thiên đàng.
Cả hai dụ ngôn cùng minh họa một chân lý: Đức Chúa Trời chủ động tìm kiếm người hư mất, và sự cứu rỗi ấy đem đến niềm vui lớn trên thiên đàng. Tuy nhiên, chúng bổ sung cho nhau qua những góc nhìn khác biệt:
- Đối tượng bị mất: Con chiên bị mất vì sự dại dột, đi lạc của chính nó. Đồng bạc bị mất hoàn toàn bị động, nó không tự làm mình rơi mất. Điều này bao trùm mọi nguyên nhân hư mất: do tội lỗi cá nhân, hoặc do hoàn cảnh, sự thờ ơ, sự tối tăm thuộc linh.
- Người đi tìm: Người chăn chiên (hình ảnh Chúa Giê-xu, Con Đức Chúa Trời) ra đi vào nơi hoang dã đầy nguy hiểm. Người đàn bà (có thể hình ảnh về Hội Thánh hay công tác của Thánh Linh) tìm kiếm trong chính ngôi nhà – phạm vi gần gũi, thân thuộc hơn.
- Hành động tìm kiếm: Một bên là sự hy sinh mạo hiểm (đi tìm), một bên là sự kiên trì tỉ mỉ (thắp đèn, quét nhà, kiếm kỹ).
Cả hai dụ ngôn đều dẫn đến cùng một kết luận: SỰ VUI MỪNG TRÊN TRỜI. Đây là trọng tâm thần học. Công việc cứu rỗi không phải xuất phát từ nghĩa vụ hay trách nhiệm lạnh lùng, mà từ tình yêu vui thích của Ba Ngôi Đức Chúa Trời, và kết quả là một bữa tiệc vui mừng.
1. Hiểu Đúng Về Giá Trị Của Một Linh Hồn: Chúng ta dễ bị cuốn vào nhịp sống và đánh giá con người qua thành tích, địa vị, sự giàu có. Hai dụ ngôn này nhắc chúng ta rằng, trong mắt Đức Chúa Trời, mỗi một người – dù là “con chiên dại” hay “đồng bạc vô tri” – đều có giá trị vô hạn, đáng để Con Người từ trời xuống thế, chịu chết trên thập tự giá để tìm lại. Điều này phải thay đổi cách chúng ta nhìn nhận chính mình (khi cảm thấy vô giá trị) và nhìn nhận người khác (khi xem thường ai đó).
2. Chia Sẻ Thái Độ Vui Mừng Của Đức Chúa Trời: Thái độ của các thầy thông giáo là “lằm bằm”, phán xét. Thái độ của thiên đàng là “vui mừng”. Chúng ta có đang chia sẻ niềm vui của Đức Chúa Trời khi thấy một người anh em sa ngã được phục hồi, hay một người chưa tin tiếp nhận Chúa không? Hay chúng ta mang thái độ nghi ngờ, phê phán, “cho là may”? Hãy học tập để lòng chúng ta đồng điệu với sự vui mừng trên trời.
3. Tích Cực Tham Gia Vào Công Cuộc “Tìm Kiếm”: Người đàn bà trong dụ ngôn thắp đèn và quét nhà. Chúng ta được kêu gọi trở nên “ánh sáng” và “cây chổi” trong tay Chúa. “Thắp đèn” là sống một đời sống đạo đức tỏa sáng Phúc Âm (Ma-thi-ơ 5:16) và dùng Lời Chúa để soi đường. “Quét nhà” là sẵn sàng dọn dẹp những rào cản, hiểu lầm, định kiến để đến gần và giúp đỡ những người đang hư mất xung quanh ta – có thể trong chính gia đình, nơi làm việc, hàng xóm. Công việc truyền giáo không chỉ là của mục sư, mà là của mọi tín đồ với “thao trường” ngay trong đời sống thường nhật.
4. Kiên Trì Và Tỉ Mỉ Trong Sự Chăm Sóc: Sự tìm kiếm không phải lúc nào cũng có kết quả tức thì. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, cầu nguyện không thôi, và tìm kiếm “cho kỳ được”. Đừng nản lòng khi chứng đạo nhiều lần chưa thấy kết quả. Hãy nhớ rằng, chính Chúa là Đấng đang làm việc, chúng ta chỉ là công cụ trong tay Ngài.
Dụ ngôn Con Chiên Lạc và Đồng Bạc Bị Mất không chỉ là những câu chuyện đẹp, mà là những tuyên ngôn thần học sâu sắc về bản tính của Đức Chúa Trời. Ngài không phải là một vị thần xa cách, chờ con người tìm đến, mà là Đấng Chăn Hiền Lành chủ động bước vào thế giới đầy nguy hiểm để tìm chiên, là Người Chủ yêu thương kiên trì lật tung mọi ngõ ngách tối tăm để tìm lại đồng bạc quý. Trọng tâm của Phúc Âm nằm ở đây: Đức Chúa Trời vui lòng tìm và cứu kẻ bị hư mất. Là con dân Ngài, chúng ta được mời gọi không chỉ kinh nghiệm niềm vui của “con chiên được vác trên vai”, “đồng bạc được tìm thấy”, mà còn trở nên cộng sự với Ngài trong công cuộc đem niềm vui ấy đến cho thiên đàng, qua việc đem Phúc Âm cứu rỗi đến với một thế giới đang lạc mất.
“Vì Con người đã đến tìm và cứu kẻ bị mất” (Lu-ca 19:10). Đó là sứ mệnh của Chúa Giê-xu, và giờ đây, cũng là sứ mệnh của Hội Thánh Ngài.