Chúng ta có thể học được gì từ lòng trung thành của Ru-tơ đối với Na-ô-mi?

Trong một cuốn sách nhỏ của Kinh Thánh Cựu Ước, chúng ta tìm thấy một trong những câu chuyện cảm động và giàu ý nghĩa thần học nhất về lòng trung thành, tình yêu thương và sự chuộc lại. Sách Ru-tơ không chỉ là câu chuyện về một tình bạn đẹp giữa mẹ chồng và nàng dâu, mà còn là một bức tranh tiên tri sống động về Đấng Cứu Chuộc sẽ đến. Trung tâm của câu chuyện này là lòng trung thành tuyệt đối của một phụ nữ Mô-áp tên Ru-tơ đối với mẹ chồng người Y-sơ-ra-ên của bà, Na-ô-mi. Lòng trung thành ấy, vượt qua ranh giới dân tộc, tôn giáo và hoàn cảnh, trở thành một minh họa quyền năng về ân điển của Đức Chúa Trời.

Sách Ru-tơ mở đầu bằng một câu chuyện đầy bi kịch: “Xảy ra trong đời các quan xét, có một cơn đói kém trong xứ” (Ru-tơ 1:1). Thời kỳ các quan xét là thời kỳ hỗn loạn, vô chính phủ về thuộc linh lẫn chính trị, nơi “ai nấy làm theo ý mình lấy làm phải” (Các Quan Xét 21:25). Cơn đói kém không chỉ là thiếu thốn vật chất, mà còn là hình ảnh của sự đói khát Lời Đức Chút Trời và sự công bình. Trong bối cảnh ấy, gia đình Ê-li-me-léc từ Bết-lê-hem (nghĩa là “Nhà Bánh”) lại chạy trốn đến xứ Mô-áp, kẻ thù truyền thống của Y-sơ-ra-ên. Họ rời bỏ “Nhà Bánh” để tìm kiếm sự no đủ ở nơi Đức Chúa Trời không định.

Tại Mô-áp, bi kịch tiếp diễn: Ê-li-me-léc chết, hai con trai lấy vợ Mô-áp (Ru-tơ và Ọt-ba), rồi cả hai cũng qua đời. Na-ô-mi, người phụ nữ từng có chồng và hai con trai, giờ chỉ còn trơ trọi, đắng cay. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, tên “Na-ô-mi” (נָעֳמִי) có nghĩa là “dịu dàng” hay “vui thỏa”. Nhưng giờ đây, bà tự gọi mình là “Ma-ra” (מָרָא), nghĩa là “đắng cay” (Ru-tơ 1:20). Sự đắng cay này là kết quả của những quyết định rời xa ý muốn Đức Chúa Trời. Thế nhưng, chính trong sự đổ vỡ cùng cực này, tia sáng của ân điển bắt đầu ló dạng qua lòng trung thành của Ru-tơ.

Đỉnh điểm của chương một là lời tuyên thệ trung thành bất hủ của Ru-tơ (Ru-tơ 1:16-17). Trước lời khuyên của Na-ô-mi hãy trở về nhà mẹ và các thần của dân mình, Ru-tơ đáp lại bằng một lời thề giao ước sâu sắc:

“Xin chớ nài tôi phân rẽ mẹ; vì mẹ đi đâu, tôi sẽ đi đó; mẹ ở nơi nào, tôi sẽ ở nơi đó. Dân sự của mẹ tức là dân sự của tôi; Đức Chúa Trời của mẹ tức là Đức Chúa Trời của tôi; mẹ thác nơi nào, tôi sẽ thác và được chôn nơi đó.”

Đây không phải là một lời hứa suông. Từ ngữ và cấu trúc lời thề này mang âm hưởng của một giao ước (covenant). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ then chốt mô tả lòng trung thành này là “chesed” (חֶסֶד). Từ này rất phong phú, thường được dịch là “sự nhân từ”, “tình yêu thương thành tín”, “lòng thương xót” hay “ân huệ”. Nó mô tả tình yêu thương trung tín, bền vững, vượt trên nghĩa vụ, xuất phát từ một mối quan hệ giao ước. Lòng trung thành của Ru-tơ là sự thể hiện cụ thể của chesed trong mối quan hệ giữa con người với nhau, phản chiếu chesed của chính Đức Chúa Trời.

Lời thề của Ru-tơ bao trùm mọi phương diện của đời sống:
1. Sự đồng hành vật lý: “Mẹ đi đâu, tôi sẽ đi đó” – một sự từ bỏ quê hương, xứ sở, và tương lai an toàn tiềm năng.
2. Sự đồng hành xã hội và cộng đồng: “Dân sự của mẹ tức là dân sự của tôi” – Ru-tơ, một người ngoại bang (Mô-áp), chấp nhận trở thành một phần của dân Y-sơ-ra-ên, một dân tộc vốn có luật cấm người Mô-áp vào trong hội chúng của Đức Giê-hô-va (Phục Truyền 23:3).
3. Sự đồng hành thuộc linh: “Đức Chúa Trời của mẹ tức là Đức Chúa Trời của tôi” – Đây là sự tuyên xưng đức tin quan trọng nhất. Ru-tơ từ bỏ các thần của Mô-áp để tin nhận Giê-hô-va, Đức Chúa Trời chân thần duy nhất của Y-sơ-ra-ên.
4. Sự đồng hành trọn đời cho đến chết: Lời thề kết thúc bằng sự ràng buộc cho đến lúc chết, thậm chí là nơi chôn cất, cho thấy sự trung thành không thể hủy bỏ.

Lòng trung thành này càng đáng chú ý hơn khi đặt cạnh sự đối lập với Ọt-ba, người đã “hôn mẹ chồng mình” và trở về với dân và các thần mình (Ru-tơ 1:14-15). Hành động của Ọt-ba là hợp lý và dễ hiểu, nhưng Ru-tơ đã chọn con đường khác – con đường của đức tin và chesed.

Lòng trung thành của Ru-tơ không dừng lại ở lời nói, mà được chứng minh qua hành động khiêm nhường, siêng năng và đầy tình yêu thương.

1. Sự Lao Động Cần Cù và Khiêm Nhường: Khi về đến Bết-lê-hem, Ru-tơ không ngồi chờ sự thương xót. Bà chủ động xin phép Na-ô-mi: “Tôi xin ra ngoài ruộng đặng mót gié lúa” (Ru-tơ 2:2). Công việc “mót lúa” (לקט, *laqat*) là công việc của người nghèo khó, ngoại kiều, kẻ mồ côi và góa bụa (Lê-vi Ký 19:9-10; Phục Truyền 24:19). Ru-tơ, một góa phụ ngoại bang, đã khiêm nhường bước vào địa vị thấp nhất ấy để cung ứng cho Na-ô-mi và chính mình. Sự chăm chỉ của bà được các đầy tớ của Bô-ô chứng kiến và báo cáo (Ru-tơ 2:7).

2. Sự Quan Tâm và Vâng Phục: Mọi hành động của Ru-tơ đều có Na-ô-mi làm trung tâm. Bà mang thực phẩm về cho mẹ (Ru-tơ 2:18), và quan trọng hơn, bà vâng theo mọi sự chỉ dẫn của Na-ô-mi về cách tiếp cận Bô-ô trên sân đạp lúa (Ru-tơ 3:1-5). Sự vâng phục này không mù quáng, mà dựa trên sự tin tưởng sâu sắc vào sự khôn ngoan và kinh nghiệm của người mẹ lớn tuổi hơn.

3. Lòng Quả Quyết và Can Đảm: Hành động tại sân đạp lúa (Ru-tơ chương 3) thể hiện lòng trung thành sâu sắc của Ru-tơ đối với danh dự và tương lai của gia đình chồng. Theo luật Lê-vi truyền (Phục Truyền 25:5-10), người bà con gần có quyền chuộc sản nghiệp và cưới người vợ goá để “nối danh người chết trên sản nghiệp người”. Ru-tơ, theo sự chỉ dẫn của Na-ô-mi, đã can đảm trình diện mình trước Bô-ô, kẻ có quyền chuộc lại. Hành động này, dù có vẻ mạo hiểm, thực chất là một hành động đức tin vào luật pháp của Đức Chúa Trời và vào tính cách ngay thẳng của Bô-ô. Ru-tơ không chỉ tìm sự an toàn cho bản thân, mà còn cho Na-ô-mi và cho “danh” của chồng đã khuất.

Câu chuyện Ru-tơ không kết thúc ở sự trung thành của một cá nhân, mà mở ra thành một câu chuyện cứu chuộc lớn hơn. Bô-ô, với tư cách là “người bà con chuộc sản nghiệp” (גֹּאֵל, *go’el*), đã thực hiện quyền chuộc lại. Ông chuộc lại sản nghiệp của Ê-li-me-léc và cưới Ru-tơ làm vợ. Hành động của Bô-ô là một bức tranh sống động về Đấng Christ, Đấng Chuộc Tội của chúng ta. Chúa Giê-xu, là Người Bà Con gần của chúng ta (bởi sự nhập thể), đã trả giá chuộc lại chúng ta khỏi tội lỗi và sự hư mất, phục hồi cho chúng ta cơ nghiệp đời đời.

Lòng trung thành của Ru-tơ đã đặt bà vào trong dòng dõi của Đấng Mê-si. Kết quả của cuộc hôn nhân này là sự ra đời của Ô-bết, ông nội của vua Đa-vít (Ru-tơ 4:17). Quan trọng hơn, Ma-thi-ơ chép Ru-tơ trong gia phả của Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 1:5). Một phụ nữ Mô-áp, từng là kẻ ngoại bang, không có hy vọng, đã trở thành một mắt xích quan trọng trong dòng dõi hoàng gia và cuối cùng là trong dòng dõi của Đấng Cứu Thế. Điều này thể hiện rõ ràng ân điển bao la của Đức Chúa Trời: Ngài kêu gọi và sử dụng những người bị xã hội khinh thường, và qua đức tin và lòng trung thành của họ, Ngài hoàn thành mục đích cứu chuộc của Ngài.

Lòng trung thành của Ru-tơ (chesed) phản chiếu lòng trung thành vĩ đại hơn của Đức Chúa Trời đối với giao ước của Ngài. Dù Y-sơ-ra-ên bất trung, Đức Chúa Trời vẫn thành tín. Dù Na-ô-mi đắng cay và mất mát, Đức Chúa Trời vẫn dùng lòng trung thành của một người ngoại bang để đem lại sự phục hồi và hy vọng. Chính lòng trung thành của Ru-tơ đã trở thành phương tiện qua đó ân điển của Đức Chúa Trời tuôn chảy.

Từ câu chuyện của Ru-tơ, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học thiết thực cho đời sống đức tin hôm nay.

1. Trung Thành Trong Những Mối Quan Hệ Khó Khăn: Cuộc sống không phải lúc nào cũng dễ dàng. Chúng ta có thể có những mối quan hệ với người già, người đang trải qua sự đắng cay, thất vọng như Na-ô-mi. Bài học từ Ru-tơ thúc giục chúng ta hãy kiên trì, ở lại, và yêu thương bằng những hành động cụ thể, ngay cả khi không nhận được sự đáp trả tích cực ngay lập tức. Sự trung thành của chúng ta có thể là phương tiện Đức Chúa Trời dùng để chữa lành và phục hồi.

2. Lòng Trung Thành Được Thể Hiện Qua Công Việc Hằng Ngày: Đức tin không tách rời khỏi lao động. Giống như Ru-tơ mót lúa trong sự khiêm nhường, chúng ta được kêu gọi làm việc với tất cả lòng trung thành, như làm cho Chúa chứ không phải cho người ta (Cô-lô-se 3:23). Sự chăm chỉ và liêm chính trong công việc nhỏ là một chứng cớ mạnh mẽ về đức tin.

3. Trung Thành Trong Sự Vâng Phục và Khôn Ngoan Thuộc Linh: Ru-tơ vâng phục Na-ô-mi vì bà nhận ra sự khôn ngoan thuộc linh ở đó. Trong Hội Thánh, chúng ta cần học tập thái độ vâng phục những người lãnh đạo thuộc linh kính sợ Chúa (Hê-bơ-rơ 13:17) và tìm kiếm sự hướng dẫn từ những tín hữu trưởng thành.

4. Lòng Trung Thành Vượt Qua Ranh Giới: Ru-tơ vượt qua ranh giới dân tộc và văn hóa. Chúng ta được kêu gọi yêu thương và trung thành với anh em trong Chúa, bất kể xuất thân, chủng tộc hay địa vị xã hội (Ga-la-ti 3:28). Hội Thánh là một gia đình, nơi lòng trung thành (chesed) phải là đặc điểm nổi bật.

5. Lòng Trung Thành Hướng Đến Một Mục Đích Lớn Hơn: Hành động của Ru-tơ cuối cùng đã góp phần vào kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Đôi khi, sự trung thành của chúng ta trong những việc nhỏ, âm thầm, dường như không có kết quả ngay, nhưng Đức Chúa Trời có thể dùng nó để hoàn thành những mục đích vĩ đại mà chúng ta không thể thấy trước. Hãy trung tín trong việc nhỏ (Lu-ca 16:10).

6. Gốc Rễ của Lòng Trung Thành: Đức Tin Nơi Đức Chúa Trời: Cuối cùng, động lực sâu xa nhất của Ru-tơ là lời tuyên bố: “Đức Chúa Trời của mẹ tức là Đức Chúa Trời của tôi”. Lòng trung thành thật bắt nguồn từ một mối quan hệ cá nhân với Đức Chúa Trời. Khi chúng ta biết Chúa và kinh nghiệm chesed của Ngài, chúng ta mới có thể bày tỏ lòng trung thành đó cho người khác. “Chúng ta yêu, vì Chúa đã yêu chúng ta trước” (I Giăng 4:19).

Lòng trung thành của Ru-tơ đối với Na-ô-mi không phải là một câu chuyện cổ tích về đạo đức, mà là một chứng tích mạnh mẽ về cách ân điển của Đức Chúa Trời vận hành trong đời sống con người. Qua lòng trung thành (chesed) của một phụ nữ ngoại bang, Đức Chúa Trời đã biến sự đắng cay (Ma-ra) trở lại thành sự dịu dàng (Na-ô-mi), đem sự sống từ cõi chết, và mở đường cho Đấng Cứu Thế ra đời. Ru-tơ dạy chúng ta rằng lòng trung thành được bày tỏ qua lời nói giao ước, hành động khiêm nhường, sự vâng phục khôn ngoan, và lòng can đảm đầy đức tin.

Trong một thế giới đề cao sự độc lập cá nhân và dễ dàng từ bỏ các mối quan hệ khi gặp khó khăn, tấm gương của Ru-tơ kêu gọi chúng ta sống một đời sống trung thành, vì biết rằng sự trung thành của chúng ta bắt nguồn từ và phản chiếu sự trung thành vĩnh cửu của Đức Chúa Trời, được bày tỏ trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ, Đấng Chuộc Tội thành tín của chúng ta. Nguyện câu chuyện của Ru-tơ thúc giục chúng ta tìm kiếm và thực hành chesed trong mọi mối quan hệ, tin cậy rằng Đức Chúa Trời sẽ dùng sự trung thành ấy để làm vinh hiển Danh Ngài và đem lại phước hạnh cho nhiều người.