Tại sao chỉ có đức tin hành động qua tình yêu thương mới có giá trị (Ga-la-ti 5:6)?

Trong hành trình đức tin, một câu hỏi then chốt luôn được đặt ra: Điều gì làm nên giá trị thật sự của đức tin? Sứ đồ Phao-lô, trong bức thư gửi cho Hội Thánh Ga-la-ti, đã đưa ra một tuyên bố thần học sâu sắc và mang tính giải phóng: “Vì trong Đấng Christ Jêsus, phép cắt bì hay không cắt bì đều không quan hệ gì cả, nhưng đức tin hành động bởi sự yêu thương” (Ga-la-ti 5:6, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là một lời dạy đạo đức, mà là trung tâm của sự hiểu biết về ân điển, đức tin, và bản chất của đời sống Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ nguyên bản, và ý nghĩa thực tiễn của chân lý nền tảng này.

Để hiểu trọn vẹn Ga-la-ti 5:6, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của toàn bộ bức thư. Hội Thánh Ga-la-ti đang đối mặt với sự tấn công của những “người Giu-đa hóa” (Ga-la-ti 2:14), những người rao giảng rằng để được cứu rỗi trọn vẹn, các tín hữu ngoại bang phải chịu phép cắt bì và tuân giữ Luật Pháp Môi-se. Họ đang đặt “những việc làm của luật pháp” (ἔργα νόμου, *erga nomou*) lên làm điều kiện cho sự công bình. Phao-lô gọi đây là một “tin lành khác” (Ga-la-ti 1:6-7) và chống lại nó một cách quyết liệt.

Lập luận của Phao-lô xoay quanh chân lý: “Vì chẳng có một người nào được xưng công bình bởi các việc luật pháp… bởi luật pháp mà biết tội lỗi” (Rô-ma 3:20). Sự công bình đến bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Ga-la-ti 2:16). Do đó, khi Phao-lô nói “phép cắt bì hay không cắt bì đều không quan hệ gì cả”, ngài đang phá đổ mọi rào cản dựa trên nghi lễ, nguồn gốc, hay thành tích tôn giáo. Trong Đấng Christ, giá trị căn cước cũ đã bị đóng đinh, và một tạo vật mới đã được dựng nên (Ga-la-ti 6:15). Nhưng điều này không dẫn đến một đức tin thụ động, vô sinh. Trái lại, nó mở đường cho một thứ đức tin sống động, được biểu hiện qua một phương cách duy nhất: tình yêu thương.

Cụm từ then chốt trong Ga-la-ti 5:6 trong tiếng Hy Lạp nguyên bản là: πίστις δι’ ἀγάπης ἐνεργουμένη (*pistis di’ agapēs energoumenē*). Chúng ta cần phân tích từng thành phần:

• Πίστις (Pistis - Đức tin): Đây không chỉ là sự đồng ý về trí thức, mà là sự tín thác, phó thác, và trung tín. Nó là phương tiện qua đó chúng ta nhận lấy ân điển (Ê-phê-sô 2:8).
• Δι’ Ἀγάπης (Di’ Agapēs - Qua/ Bởi Tình Yêu Thương): Giới từ “δι’” (dia) với sở cách (genitive) chỉ ra phương tiện hoặc động cơ thúc đẩy. “Agapē” là từ đặc trưng trong Tân Ước để chỉ tình yêu thương vô điều kiện, hy sinh, có nguồn gốc từ chính Đức Chúa Trời (1 Giăng 4:8). Đây không phải là tình cảm tự nhiên (φιλία - *philia*) mà là tình yêu thương được bày tỏ qua ý chí và hành động.
• Ἐνεργουμένη (Energoumenē - Đang được hành động/ Vận hành): Đây là phân từ hiện tại thụ động của động từ ἐνεργέω (energeō), có nghĩa là “vận hành”, “làm việc”, “tỏ ra quyền năng”. Thể thụ động (“được hành động”) rất quan trọng. Nó gợi ý rằng chính đức tin, khi được đặt đúng chỗ nơi Đấng Christ, bị tình yêu thương thúc đẩy và làm cho sinh động. Nó không phải là một nỗ lực tự tạo của con người, mà là kết quả của đời sống mới trong Đức Thánh Linh.

Như vậy, bản dịch sát nghĩa có thể là: “Đức tin đang được vận hành/ thể hiện một cách sống động thông qua phương tiện là tình yêu thương.” Đức tin chân thật không đứng yên; nó luôn tìm cách biểu lộ ra ngoài. Và phương thức biểu lộ duy nhất được Chúa công nhận chính là tình yêu thương (agapē).

Kinh Thánh phân biệt rõ giữa đức tin có giá trị và đức tin vô giá trị. Gia-cơ viết: “Hỡi anh em, nếu ai nói mình có đức tin, song không có việc làm, thì ích chi chăng? Đức tin đó cứu người ấy được chăng?... Đức tin không có việc làm là đức tin chết… Người ta được xưng công bình bởi việc làm, không phải bởi đức tin mà thôi” (Gia-cơ 2:14, 17, 24). Thoạt nhìn, Gia-cơ dường như mâu thuẫn với Phao-lô, nhưng thực chất cả hai đang nói về hai mặt của một đồng xu.

Phao-lô nói về nguồn gốc của sự cứu rỗi: “Chỉ bởi đức tin mà thôi” (Sola Fide), chống lại các việc làm của luật pháp. Gia-cơ nói về bằng chứng của đức tin cứu rỗi: đức tin thật luôn sinh ra việc làm. Việc làm mà Gia-cơ nói đến không phải là nghi lễ (như cắt bì), mà là những hành động yêu thương cụ thể (như chăm sóc người thiếu thốn – Gia-cơ 2:15-16). Điều này hoàn toàn nhất quán với Phao-lô: “việc làm” là hoa quả của đức tin được tình yêu thương thúc đẩy. Một đức tin không sinh ra tình yêu thương và hành động vì người khác là một đức tin “chết”, một sự tuyên xưng trống rỗng.

Tại sao lại là tình yêu thương, chứ không phải sự nhiệt thành, kiến thức, hay kỷ luật bản thân? Bởi vì tình yêu thương là bản chất của Đức Chúa Trời và là sự làm trọn luật pháp.

• Tình yêu thương là sự làm trọn luật pháp: Ngay sau câu 6, Phao-lô tuyên bố: “Vì cả luật pháp chỉ tóm lại trong một lời nầy: Ngươi hãy yêu kẻ lân cận như mình” (Ga-la-ti 5:14). Đức tin hành động qua tình yêu thương chính là cách để người tin Chúa sống theo tinh thần của luật pháp mà không bị ràng buộc bởi chữ nghĩa của nó. Chúa Giê-xu cũng dạy: “Các điều răn: Ngươi chớ phạm tội tà dâm, chớ giết người… đều tóm lại trong lời nầy: Ngươi hãy yêu kẻ lân cận như mình” (Rô-ma 13:9).
• Tình yêu thương là hoa quả đầu tiên của Đức Thánh Linh: Ga-la-ti 5:6 nằm trong phần giảng giải về sự tự do trong Đấng Christ và đời sống theo Thánh Linh. Câu 22 liệt kê hoa quả của Thánh Linh, và “yêu thương” (agapē) đứng đầu tiên. Điều này cho thấy đức tin được vận hành bởi tình yêu thương thực chất là đời sống được Đức Thánh Linh điều khiển. Nó không phải là gánh nặng luật lệ, mà là kết quả tự nhiên của việc bước đi trong Thánh Linh (Ga-la-ti 5:16, 25).
• Tình yêu thương là dấu hiệu của môn đồ chân chính: Chúa Giê-xu phán: “Ta ban cho các ngươi một điều răn mới, nghĩa là các ngươi phải yêu nhau; như Ta đã yêu các ngươi thể nào, thì các ngươi cũng hãy yêu nhau thể ấy. Nếu các ngươi yêu nhau, thì ấy là tại điều đó mà thiên hạ sẽ nhận biết các ngươi là môn đồ Ta” (Giăng 13:34-35). Đức tin chân chính luôn hướng đến cộng đồng và được chứng minh bằng tình yêu thương giữa vòng các thánh đồ.

Lẽ thật này không chỉ để suy ngẫm, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và thực hành đức tin mỗi ngày.

1. Tự Kiểm Tra Đức Tin Cá Nhân: Chúng ta cần thành thật hỏi lòng: Đức tin của tôi có đang “vận hành” không? Nó có đang được bày tỏ qua những hành động yêu thương cụ thể đối với gia đình, Hội Thánh, hàng xóm, và thậm chí kẻ thù không? Hay nó chỉ dừng lại ở việc đi nhà thờ, đọc Kinh Thánh, và giữ một bộ quy tắc đạo đức? Hãy nhớ rằng, ma quỷ cũng “tin” và run sợ (Gia-cơ 2:19), nhưng nó không có tình yêu thương.

2. Chuyển Trọng Tâm Từ “Tuân Giữ” Sang “Yêu Thương”: Thay vì tự hỏi “Hôm nay tôi có làm gì sai luật không?”, hãy hỏi “Hôm nay tình yêu thương của Đấng Christ thúc đẩy tôi phục vụ và yêu thương ai?”. Điều này áp dụng trong hôn nhân (Ê-phê-sô 5:25), trong việc dạy dỗ con cái, trong cách đối xử với đồng nghiệp, và trong thái độ với người nghèo khó.

3. Sống Dựa Vào Năng Quyền của Đức Thánh Linh: Vì đây là đức tin “được” vận hành bởi tình yêu thương (thể thụ động), chúng ta không thể tự mình tạo ra nó. Chúng ta phải “bước đi theo Thánh Linh” (Ga-la-ti 5:16). Điều này bao gồm sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa, và đầu phục sự dẫn dắt của Ngài mỗi ngày. Tình yêu thương thật là hoa quả, không phải sự gắng sức.

4. Đo Lường Sự Tăng Trưởng Thuộc Linh Bằng Tình Yêu Thương: Sự trưởng thành thuộc linh không phải được đo bằng kiến thức Kinh Thánh uyên thâm hay số giờ cầu nguyện, mà trước hết bằng mức độ tình yêu thương của chúng ta đối với Đức Chúa Trời và người lân cận ngày càng gia tăng (Ma-thi-ơ 22:37-40). Một học giả Kinh Thánh thiếu tình yêu thương thì đức tin vẫn còn khiếm khuyết (1 Cô-rinh-tô 13:2).

5. Xây Dựng Một Hội Thánh Được Định Hình Bởi Tình Yêu Thương: Hội Thánh phải là nơi mà đức tin hành động qua tình yêu thương trở nên rõ ràng. Điều này có nghĩa là sự hiệp một, sự tha thứ, sự chăm sóc lẫn nhau, và sự rộng rãi trong việc chia sẻ tài nguyên (Công vụ 2:44-45; 4:32). Một Hội Thánh như vậy sẽ là chứng nhân hùng hồn cho Phúc Âm.

Ga-la-ti 5:6 là một viên ngọc quý của thần học Tân Ước. Nó giải phóng chúng ta khỏi ách nô lệ của chủ nghĩa hình thức tôn giáo và thành tích cá nhân, đồng thời đặt chúng ta vào dòng chảy sống động của đức tin được biểu hiện qua tình yêu thương. Giá trị của đức tin chúng ta không nằm ở lễ nghi chúng ta giữ, hay kiến thức chúng ta có, mà nằm ở việc nó có đang được Đức Thánh Linh vận hành để tuôn trào thành những hành động yêu thương cụ thể hay không. Đây chính là dấu ấn của một đời sống thật sự được biến đổi bởi ân điển và đang sống trong sự tự do đích thực của Đấng Christ. Ước mong mỗi chúng ta, mỗi ngày, đều kinh nghiệm và sống bởi chân lý nền tảng này: Trong Đấng Christ Jêsus, điều có giá trị duy nhất chính là đức tin đang hành động qua tình yêu thương.

“Hiện nay đức tin, sự trông cậy, tình yêu thương, cả ba đều còn; nhưng tình yêu thương là lớn hơn hết.” (1 Cô-rinh-tô 13:13)