Chúa Có Phạm Sai Lầm?
Trong hành trình đức tin, đôi khi Cơ Đốc nhân chúng ta đối diện với những câu hỏi thẳm sâu, thậm chí có phần táo bạo. Một trong số đó là: “Chúa có phạm sai lầm không?”. Câu hỏi này thường trỗi dậy khi chúng ta đối diện với những nghịch cảnh khó hiểu, những nỗi đau tưởng chừng vô lý, hay khi quan sát lịch sử với những biến cố dường như không theo kế hoạch. Là nhà nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta phải dũng cảm đối diện với câu hỏi này không phải bằng cảm xúc hay triết lý thuần túy, mà bằng sự soi dẫn của Lời Đức Chúa Trời – Kinh Thánh. Bài viết này sẽ đi sâu khảo cứu bản tính của Đức Chúa Trời, những phân đoạn Kinh Thánh then chốt, và ý nghĩa thực tiễn cho đời sống tin kính.
Trước khi đi vào các tình huống cụ thể, chúng ta phải thiết lập nền tảng thần học vững chắc về Đấng mà chúng ta đang bàn luận. Kinh Thánh mặc khải về Đức Chúa Trời với những thuộc tính tuyệt đối:
1. Sự Toàn Tri (Omniscience): Đức Chúa Trời biết hết mọi sự, từ khởi đầu đến cuối cùng. Ngài không học hỏi, không khám phá, và không bất ngờ. “Ấy là Ngài biết những sự chúng ta cần dùng trước khi chúng ta cầu xin Ngài.” (Ma-thi-ơ 6:8). Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “biết” (οἶδεν, *oiden*) ở đây mang nghĩa biết một cách trọn vẹn, thấu suốt từ bản chất. Tiên tri Ê-sai tuyên bố: “Ngài là Đấng truyền mọi sự từ đầu đến cuối.” (Ê-sai 46:10). Một Đấng biết trọn mọi hậu quả của mọi hành động và quyết định thì không thể phạm “sai lầm” – tức là một hành động dựa trên sự thiếu hiểu biết dẫn đến kết quả ngoài ý muốn.
2. Sự Toàn Năng (Omnipotence) và Ý Chí Tối Thượng (Sovereign Will): Đức Chúa Trời có quyền năng vô hạn để thực hiện mọi ý muốn thánh khiết của Ngài. “Vì Ngài phán thì việc liền có; Ngài biểu thì vật bền vững.” (Thi Thiên 33:9). Ý muốn của Ngài là tiêu chuẩn tối cao của sự “đúng đắn”. Trong thư Rô-ma, Sứ đồ Phao-lô đặt câu hỏi tu từ sâu sắc: “Song, hơi ngươi là ai, mà dám cãi lại Đức Chúa Trời? Có lẽ nào cái bình bằng đất sét lại nói với kẻ nắn nên mình rằng: Sao ngươi nắn ta như vậy?” (Rô-ma 9:20). “Sai lầm” thường được định nghĩa là sự lệch khỏi một tiêu chuẩn khách quan. Nhưng khi chính Đức Chúa Trời là nguồn gốc và định nghĩa của mọi tiêu chuẩn (chân, thiện, mỹ), thì hành động của Ngài tự nó là thước đo của sự đúng đắn.
3. Sự Thánh Khiết Tuyệt Đối (Absolute Holiness): Đức Chúa Trời là thánh khiết trọn vẹn, tách biệt khỏi mọi tội lỗi và bất toàn. “Các ngươi phải nên thánh, vì ta là thánh.” (Lê-vi Ký 11:45). Từ “thánh” trong tiếng Hê-bơ-rơ (קָדוֹשׁ, *qadosh*) mang nghĩa “được biệt riêng ra, tinh sạch, hoàn hảo về đạo đức”. Bản tính thánh khiết này loại trừ khả năng Ngài hành động cách sai trái, gian ác, hoặc thiếu sót về đạo đức – là cốt lõi của mọi “sai lầm” nghiêm trọng.
Tuy nhiên, khi đọc Kinh Thánh cẩn thận, chúng ta bắt gặp một số câu Kinh Thánh đầy thách thức, dường như cho thấy Đức Chúa Trời “hối tiếc” hoặc thay đổi ý định. Đây là nơi công tác giải kinh cẩn trọng, với sự am hiểu ngôn ngữ và văn hóa, trở nên thiết yếu.
1. Sáng Thế Ký 6:6 – “Đức Giê-hô-va hối tiếc vì đã dựng nên loài người”:
“Đức Giê-hô-va hối hận vì đã làm nên loài người trên mặt đất, và buồn rầu trong lòng.” Từ “hối hận” ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là נָחַם (*nacham*), có nghĩa đen là “thở dài”, “cảm thấy đau buồn sâu sắc”, hoặc “an ủi chính mình”. Nó không diễn tả sự ngạc nhiên hay nhận ra một sai lầm, nhưng là sự đau đớn trong mối quan hệ của Đấng Tạo Hóa thánh khiết trước tội lỗi kinh khủng của thọ tạo Ngài. Đây là một cách diễn đạt nhân hình hóa (anthropomorphism) để loài người hữu hạn có thể hiểu phần nào cảm xúc của Đức Chúa Trời trước sự bại hoại của tội lỗi. Ngài không “sai” khi tạo dựng con người, nhưng Ngài đau buồn thánh khiết trước sự lựa chọn phản loạn của con người.
2. Xuất Ê-díp-tô Ký 32:14 – “Đức Giê-hô-va đổi ý”:
Khi dân Y-sơ-ra-ên thờ con bò vàng, Đức Chúa Trời phán với Môi-se về ý định tiêu diệt họ. Môi-se cầu thay, và câu 14 chép: “Đức Giê-hô-va bèn đổi ý về tai họa mà Ngài nói sẽ giáng cho dân sự Ngài.” Từ “đổi ý” cũng là נָחַם (*nacham*). Điều này không cho thấy Đức Chúa Trời bất nhất hay sai lầm trong ý định đầu tiên. Thay vào đó, nó mặc khải một nguyên tắc quan trọng trong sự cai trị của Đức Chúa Trời: Ngài hành động trong mối tương giao với những lời cầu nguyện của dân sự Ngài. Ý định công bố sự đoán phạt là có thật và công bằng. Nhưng sự cầu thay của Môi-se – một phần trong chương trình tối thượng của Ngài – đã trở thành phương tiện để Ngài bày tỏ lòng thương xót mà không vi phạm sự công bình của Ngài. Đây là sự “thay đổi” trong phương cách hành động (từ trực tiếp đoán phạt sang kiên nhẫn chịu đựng và sửa phạt qua lịch sử), chứ không phải thay đổi trong mục đích tối thượng của Ngài là tôi luyện một dân tộc thánh.
3. Sách Giô-na – “Đức Chúa Trời ăn năn”:
Sứ điệp của Giô-na cho thành Ni-ni-ve là: “Còn bốn mươi ngày nữa, Ni-ni-ve sẽ bị đổ.” (Giô-na 3:4). Nhưng khi vua và dân thành ấy ăn năn, “Đức Chúa Trời đổi ý về việc tai họa mà Ngài đã phán sẽ giáng cho họ, và Ngài không làm điều đó nữa.” (Giô-na 3:10). Một lần nữa, đây là mặc khải về điều kiện tính (conditionality) trong nhiều lời tuyên bố của Đức Chúa Trời. Lời cảnh báo đoán phạt là thật, nhưng nó hàm chứa điều kiện ngầm (mà người nghe phải nhận biết): “Nếu các ngươi không ăn năn”. Đức Chúa Trời, Đấng biết trước mọi sự, biết rõ Ni-ni-ve sẽ ăn năn khi nghe cảnh báo. Nhưng Ngài vẫn sử dụng phương pháp này để dạy dỗ tiên tri Giô-na (và chúng ta) về lòng thương xót bao la của Ngài. Điều này không phải là sai lầm, mà là sự khôn ngoan sư phạm vô song.
Một chìa khóa quan trọng để hiểu vấn đề này là phân biệt giữa ý chỉ tối thượng, trực tiếp của Đức Chúa Trời và ý chỉ cho phép của Ngài. Đức Chúa Trời, trong sự khôn ngoan thăm dò không thể hiểu thấu, đôi khi cho phép điều ác xảy ra (vì Ngài tôn trọng ý chí tự do của con người và các thiên sứ), nhưng Ngài không bao giờ là tác giả của điều ác (Gia-cơ 1:13).
Ví dụ điển hình nhất là sự chết của Chúa Giê-xu Christ. Đây là hành động tội ác kinh khủng nhất của loài người: giết Con Đức Chúa Trời. “Người nầy bị nộp theo ý định trước và sự biết trước của Đức Chúa Trời.” (Công vụ 2:23). Đức Chúa Trời định trước (ý chỉ tối thượng) rằng Đấng Christ phải chịu chết để chuộc tội. Nhưng Ngài không trực tiếp gây ra tội giết người đó. Ngài cho phép ý chí tội lỗi của những nhà lãnh đạo Do Thái và quân La Mã hành động, rồi Ngài hướng dẫn hậu quả của hành động ấy vào kế hoạch cứu chuộc vĩ đại của Ngài. Điều con người định làm vì ác ý, Đức Chúa Trời định trước cho mục đích thiện lành (Sáng Thế Ký 50:20). Đây không phải là “sai lầm”, mà là sự khôn ngoan và quyền năng biến điều xấu thành điều tốt cách siêu việt.
Chân lý về Đức Chúa Trời không hề sai lầm không phải là một học thuyết khô khan, mà là nền tảng cho đời sống đức tin vững vàng và bình an sâu nhiệm.
1. Sự Tin Cậy Tuyệt Đối trong Lời Cầu Nguyện: Chúng ta có thể đến với Chúa với mọi nỗi lòng, biết rằng Ngài không bao giờ từ chối hay trả lời một cách sai lầm. “Vả, nếu các ngươi vốn là xấu, còn biết cho con cái mình các vật tốt thay, huống chi Cha các ngươi ở trên trời lại chẳng ban các vật tốt cho những người xin Ngài sao?” (Ma-thi-ơ 7:11). Ngay cả khi câu trả lời là “Không” hoặc “Chờ đợi”, đó không phải là sai sót hay thiếu quan tâm, mà là sự lựa chọn yêu thương hoàn hảo từ Đấng Toàn Tri.
2. Sự Bình An Giữa Nghịch Cảnh Khó Hiểu: Khi đối diện với bệnh tật, mất mát, hay những kế hoạch tan vỡ, chúng ta có thể nghỉ yên trong lẽ thật: Đức Chúa Trời không bao giờ “phạm sai lầm” trong đường lối Ngài dẫn dắt đời sống chúng ta. “Vả, chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định.” (Rô-ma 8:28). Ngài đang dùng mọi hoàn cảnh – ngay cả những điều chúng ta cho là “sai lầm” – để mài giũa, tôi luyện và hướng chúng ta về hình ảnh Con Ngài.
3. Động Lực cho Sự Vâng Lời và Thờ Phượng: Hiểu rằng Đức Chúa Trời là Đấng khôn ngoan và tốt lành tuyệt đối thúc giục chúng ta vâng theo các điều răn Ngài với lòng tin cậy trọn vẹn. Chúng ta không vâng lời vì sợ hãi một vị thần thất thường, nhưng vì yêu mến và tin cậy một Người Cha Toàn Hảo. Sự thờ phượng chân thật xuất phát từ nhận thức rằng Ngài xứng đáng với mọi sự ngợi khen, vì mọi đường lối Ngài là công bình và chân thật (Khải Huyền 15:3).
Qua hành trình khảo cứu này, chúng ta khẳng định lại lẽ thật nền tảng: Đức Chúa Trời của Kinh Thánh, Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con và Đức Thánh Linh, là Đấng hoàn toàn thánh khiết, toàn tri và toàn năng, không hề và không thể phạm sai lầm. Những phân đoạn Kinh Thánh dường như cho thấy sự “hối tiếc” hay “thay đổi” của Ngài thực chất là những cách diễn đạt sống động về mối tương giao chân thật giữa Đấng Tạo Hóa và thọ tạo, cũng như về sự khôn ngoan động trong việc Ngài đạt đến những mục đích bất biến của mình.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được mời gọi không phải để hiểu thấu mọi đường lối của Chúa – vì trí óc hữu hạn không thể bao quát sự khôn ngoan vô hạn – nhưng để tin cậy trọn vẹn vào Ngài. Sự tin cậy đó được xây dựng trên nền tảng không gì lay chuyển được: thập tự giá của Đức Chúa Giê-xu Christ. Nơi đó, Đức Chúa Trời đã bày tỏ tình yêu thương trọn vẹn và kế hoạch khôn ngoan tối thượng của Ngài, biến thảm kịch tội lỗi tày trời của con người thành chiến thắng vinh quang của ân điển. Nếu chúng ta có thể tin cậy Ngài trong sự kiện đó, chúng ta có thể tin cậy Ngài trong mọi sự. “Đức Chúa Trời chúng ta ở trên các từng trời; Phàm điều gì Chúa muốn, Chúa đã làm xong.” (Thi Thiên 115:3).