Làm thế nào có thể có ánh sáng vào ngày đầu tiên của Sáng thế nếu mặt trời đã không được tạo ra cho đến ngày thứ tư?

Chào mừng bạn đến với bài nghiên cứu chuyên sâu về một trong những câu hỏi thường gặp nhất khi đọc phân đoạn Sáng thế ký: Làm thế nào có thể có ánh sáng vào ngày đầu tiên của Sáng thế nếu mặt trời đã không được tạo ra cho đến ngày thứ tư? Câu hỏi này không chỉ thách thức sự hiểu biết của chúng ta về trình tự sáng tạo, mà còn mở ra cánh cửa khám phá bản chất quyền năng, chủ quyền và mục đích của Đức Chúa Trời. Chúng ta sẽ cùng nhau lội ngược dòng ngôn ngữ gốc, bối cảnh văn hóa và quan trọng nhất là thần học Kinh Thánh để tìm ra câu trả lời thỏa đáng, vừa làm sáng tỏ chân lý, vừa làm phong phú thêm đời sống đức tin của chúng ta.

Trước hết, chúng ta cần đọc kỹ và so sánh hai phân đoạn then chốt:

Ngày thứ nhất (Sáng-thế ký 1:3-5): "Đức Chúa Trời phán rằng: Phải có sự sáng; thì có sự sáng. Đức Chúa Trời thấy sự sáng là tốt lành, bèn phân sáng ra cùng tối. Đức Chúa Trời đặt tên sự sáng là ngày; sự tối là đêm. Vậy, có buổi chiều và buổi sáng; ấy là ngày thứ nhứt."

Ngày thứ tư (Sáng-thế ký 1:14-19): "Đức Chúa Trời phán rằng: Phải có các vì sáng trong khoảng không trên trời, đặng phân ra ngày với đêm, và dùng làm dấu để định thì tiết, ngày và năm; lại dùng làm vì sáng trong khoảng không trên trời, đặng soi sáng đất thì có như vậy. Đức Chúa Trời làm nên hai vì sáng lớn; vì lớn hơn để cai trị ban ngày, vì nhỏ hơn để cai trị ban đêm; Ngài cũng làm các ngôi sao. Đức Chúa Trời đặt các vì đó trong khoảng không trên trời, đặng soi sáng đất, đặng cai trị ban ngày và ban đêm, đặng phân ra sự sáng với sự tối. Đức Chúa Trời thấy điều đó là tốt lành. Vậy, có buổi chiều và buổi sáng; ấy là ngày thứ tư."

Ngay lập tức, chúng ta nhận thấy sự khác biệt rõ ràng trong từ vựng và chức năng:

• Ngày 1: Đức Chúa Trời tạo ra "sự sáng" (הָאוֹר - ha-'or). Đây là ánh sáng với tư cách là một thực thể, một hiện tượng.
• Ngày 4: Đức Chúa Trời tạo ra "các vì sáng" (הַמְּאֹרֹת - ha-me-'o-rot). Từ gốc Hê-bơ-rơ này (מאור) có nghĩa là "vật thể phát sáng", "nguồn sáng", hoặc "vật mang ánh sáng".

Như vậy, Kinh Thánh phân biệt rõ giữa ánh sáng (light itself) và các vật thể phát ra ánh sáng (light-bearers). Đức Chúa Trời, Đấng Sáng Tạo, đã tạo ra hiện tượng ánh sáng trước, sau đó mới đặt nó vào trong các "vật chứa" cụ thể (mặt trời, mặt trăng) để quản lý và phân phối nó một cách có trật tự.

Một số nhà giải kinh cho rằng ánh sáng ngày thứ nhất mang tính biểu tượng thuộc linh. Tuy nhiên, dựa trên văn mạch, chúng ta thấy ánh sáng này có những đặc tính vật lý rõ ràng: nó có thể được "thấy" (câu 4), nó được phân biệt với bóng tối, và nó tạo nên chu kỳ "ngày" và "đêm" đầu tiên. Vậy, nguồn gốc của ánh sáng này là gì nếu chưa có mặt trời?

Câu trả lời nằm ở chính quyền năng sáng tạo ex nihilo (từ hư không) của Đức Chúa Trời. Ngài không cần một nguồn trung gian. Lời phán của Ngài chính là nguồn năng lượng tối thượng. Sứ đồ Giăng đã mặc khải cho chúng ta một chân lý sâu sắc: "Nơi Ngài có sự sống, sự sống là sự sáng của loài người" (Giăng 1:4). Và trong thư tín sau này, ông viết: "Đức Chúa Trời là sự sáng, trong Ngài chẳng có sự tối tối đâu" (1 Giăng 1:5).

Ánh sáng vật lý đầu tiên này có thể được hiểu là một sự biểu lộ trực tiếp vinh quang của Đức Chúa Trời (Shekinah Glory) vào thế giới vật chất. Nó là ánh sáng nguyên thủy, xuất phát từ ngôi vị Đức Chúa Trời, trước khi được "đóng gói" và hệ thống hóa vào các thiên thể. Điều này nhấn mạnh rằng Đức Chúa Trời chính là Nguồn Sáng Tối Thượng, còn mặt trời chỉ là một công cụ Ngài tạo ra và sử dụng.

Tại sao Đức Chúa Trời không tạo mặt trời ngay từ ngày đầu? Trình tự này không phải là một sơ suất, mà là một bài học thần học có chủ ý.

1. Khẳng Định Chủ Quyền của Đấng Tạo Hóa: Bằng cách tạo ra ánh sáng trước các nguồn sáng, Kinh Thánh ngăn chặn mọi sự thờ phượng sai lầm. Trong các nền văn hóa cổ đại, mặt trời, mặt trăng thường bị thần thánh hóa (thờ mặt trời, mặt trăng). Sách Phục truyền Luật lệ Ký 4:19 cảnh báo điều này. Trình tự sáng tạo dạy rõ: Ánh sáng (và do đó, sự sống, trật tự) đến từ Lời của Đức Chúa Trời, chứ không từ các thiên thể. Các thiên thể là vật thọ tạo, không phải đấng tạo hóa.

2. Làm Mẫu về Sự Quản Trị: Đức Chúa Trời thiết lập nguyên tắc (ngày/đêm) trước, rồi mới thiết lập cơ chế để duy trì nguyên tắc đó (mặt trời, mặt trăng). Điều này cho thấy trật tự và sự khôn ngoan trong công việc của Ngài. Ngài là Đấng thiết lập luật lệ và cũng cung cấp phương tiện để luật lệ đó vận hành.

3. Bóng Báo về Đấng Christ: Chúa Giê-xu Christ chính là "sự sáng thật" (Giăng 1:9) và "ánh sáng của thế gian" (Giăng 8:12). Ngài đến trong thế gian tối tăm (ngày 1 của công cuộc cứu chuộc), mang đến ánh sáng cứu rỗi trước khi mặc khải trọn vẹn về vương quốc và sự cai trị của Ngài trong tương lai (hình ảnh của mặt trời cai trị). Sứ đồ Phao-lô cũng nói về sự sáng thuộc linh mà Đức Chúa Trời, Đấng đã phán: "Sự sáng hãy soi từ trong sự tối tăm!" đã làm cho lòng chúng ta (2 Cô-rinh-tô 4:6).

Chân lý này không chỉ là kiến thức lịch sử, mà có sức biến đổi đời sống chúng ta hôm nay.

1. Sống Trong Sự Phụ Thuộc vào Nguồn, Không Phải Công Cụ: Cũng như ánh sáng có trước mặt trời, chúng ta được nhắc nhở tìm kiếm và phụ thuộc vào chính Đức Chúa Trời, chứ không phải những "công cụ" Ngài ban (như tài chính, mối quan hệ, sức khỏe, thậm chí là Hội Thánh hay mục sư). Những thứ đó có thể là "vật mang ánh sáng" tốt, nhưng chúng không phải là nguồn sáng. Phước hạnh thật đến từ Chúa, Đấng ban các ơn đó.

2. Tìm Kiếm Ánh Sáng Thuộc Linh Từ Lời Chúa: Ánh sáng vật lý đầu tiên đến từ Lời phán của Đức Chúa Trời. Ngày nay, ánh sáng thuộc linh cho tâm hồn chúng ta cũng đến từ chính Lời Ngài. "Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi" (Thi thiên 119:105). Chúng ta cần đến với Kinh Thánh để được soi dẫn, hướng dẫn, trước khi tìm kiếm sự khôn ngoan từ bất kỳ nguồn "nhân tạo" nào khác.

3. Trở Thành Vật Phản Chiếu Ánh Sáng của Chúa: Cơ đốc nhân được kêu gọi trở nên "vật sáng" (Phi-líp 2:15) trong thế giới tối tăm. Chúng ta không phải là nguồn sáng, nhưng được tạo dựng để mang và phản chiếu ánh sáng của Christ đến cho mọi người. Chức năng của chúng ta là để "soi sáng đất" và làm chứng về Nguồn Sáng thật là Đức Chúa Trời.

4. Tin Cậy Vào Sự Quan Phòng Trật Tự của Đức Chúa Trời: Trình tự sáng tạo cho thấy Đức Chúa Trời làm mọi việc có chủ đích và trong trật tự hoàn hảo. Điều này khích lệ chúng ta tin cậy Ngài ngay cả khi chúng ta không hiểu "trình tự" hay kế hoạch của Ngài trong cuộc đời mình. Ngài có thể tạo ra "ánh sáng" giải quyết cho vấn đề của chúng ta trước khi "mặt trời" (nguồn giải cứu rõ ràng) xuất hiện.

Việc ánh sáng xuất hiện vào ngày thứ nhất trong khi mặt trời được tạo dựng vào ngày thứ tư không phải là một mâu thuẫn, mà là một sự mặc khải có chủ ý và đầy khôn ngoan. Nó dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời Toàn Năng, Đấng phán ra Lời, chính là Nguồn Gốc tối hậu của mọi sự sáng, sự sống và trật tự. Các thiên thể vĩ đại chỉ là những vật thọ tạo, những công cụ Ngài thiết lập để quản lý công trình sáng tạo của Ngài.

Chân lý này đưa chúng ta đến chỗ thờ phượng: Thay vì ngưỡng mộ mặt trời, chúng ta tôn thờ Đấng đã dựng nên mặt trời. Thay vì sợ hãi bóng tối, chúng ta tin cậy vào Đấng đã phân rẽ ánh sáng khỏi tối tăm. Và cuối cùng, nó dẫn chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ, là "ánh sáng của thế gian", Đấng đã xua tan bóng tối tội lỗi và sự chết bằng sự phục sinh vinh hiển của Ngài. Ước mong mỗi chúng ta luôn bước đi trong ánh sáng của Ngài, và trở nên những "vì sao sáng" giữa thế hệ gian tà ngỗ nghịch này (Phi-líp 2:15).