Sách Biên Niên Sử Của Các Vua Y-sơ-ra-ên
Trong hành trình nghiên cứu Cựu Ước, một trong những cụm từ thường xuyên xuất hiện, đặc biệt trong các sách Các Vua, là “biên niên sử của các vua Y-sơ-ra-ên” và “biên niên sử của các vua Giu-đa”. Những tài liệu lịch sử này không chỉ là chìa khóa để hiểu bối cảnh của Kinh Thánh mà còn mở ra những bài học sâu sắc về chủ quyền của Đức Chúa Trời và trách nhiệm của con người trong dòng lịch sử cứu rỗi.
Trước hết, cần phân biệt rõ ràng giữa hai khái niệm:
1. Các Sách Biên Niên Sử (Sử Ký) trong Kinh Thánh: Đây là hai sách 1 Sử Ký và 2 Sử Ký trong bộ Kinh Thánh ngày nay. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, tên sách là “Divrei Hayamim” (דִּבְרֵי הַיָּמִים), có nghĩa là “Những Lời (Sự việc) của các Ngày”. Các sách này được biên soạn sau thời kỳ lưu đày, với mục đích thần học rõ ràng: khẳng định giao ước Đa-vít và sự trung tín của Đức Chúa Trời đối với dân sót Y-sơ-ra-ên đã trở về, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thờ phượng đúng đắn tại đền thờ.
2. “Sách Biên Niên Sử của Các Vua Y-sơ-ra-ên/Giu-đa”: Đây là những tài liệu lịch sử chính thức của vương quốc, không còn tồn tại đến ngày nay, nhưng được các tác giả Kinh Thánh trích dẫn như những nguồn tham khảo. Chúng được nhắc đến ít nhất 34 lần trong các sách Các Vua (1 & 2 Các Vua). Ví dụ:
- “Các công việc khác của Giê-rô-bô-am, sự chiến trận và cách trị vì của người, đều đã chép trong sách biên niên sử của các vua Y-sơ-ra-ên.” (1 Các Vua 14:19, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
- “Các công việc khác của Rô-bô-am, và mọi sự người làm, đều đã chép trong sách biên niên sử của các vua Giu-đa.” (1 Các Vua 14:29).
Cụm từ này cho thấy tác giả linh cảm của sách Các Vua đã sử dụng các nguồn tư liệu đáng tin cậy, có tính lịch sử cao. Nó giống như một lời chú thích học thuật: “Để biết thêm chi tiết, xin tham khảo tài liệu chính thức đã được công nhận.” Điều này khẳng định tính chân thực và lịch sử của các sự kiện được ký thuật.
Sự tồn tại của những “biên niên sử” này phản ánh một thực tế: các vương quốc Y-sơ-ra-ên (phía Bắc) và Giu-đa (phía Nam) đều có hệ thống ghi chép lịch sử triều đình. Đây là công việc của những “quan sử ký” (2 Sa-mu-ên 8:16-17, 20:24-25). Những sách này ghi chép chi tiết về các chiến dịch quân sự, các công trình xây dựng, luật lệ, và những sự kiện lớn trong triều đại của mỗi vua.
Tuy nhiên, Kinh Thánh không đơn thuần là một cuốn sử biên niên. Thánh Linh đã soi dẫn các tác giả lựa chọn và giải thích lịch sử theo một lăng kính thần học. Mục đích không phải để ghi lại mọi sự kiện, mà để cho thấy Đức Chúa Trời hành động như thế nào trong lịch sử. Câu hỏi trung tâm của sách Các Vua là: “Vị vua này đã đi theo đường lối của Đức Giê-hô-va hay chăng?”
Do đó, khi đọc những câu trích dẫn về “sách biên niên sử”, chúng ta thấy một sự tương phản thú vị: Có một lịch sử trần thế được ghi trong sách vở của loài người, và có một lịch sử thiêng liêng được ghi trong sách của Đức Chúa Trời. Lịch sử trần thế có thể ghi nhận sự giàu có, quyền lực, và chiến thắng quân sự của một vị vua. Nhưng Kinh Thánh lại đánh giá vị vua ấy dựa trên một tiêu chuẩn duy nhất: sự trung tín của người với giao ước. Một vị vua có thể thành công vẻ vang trong mắt người đời nhưng lại thất bại thảm hại trong sách biên niên sử của Đức Chúa Trời.
“Người (Giê-hô-ram) đi theo con đường của các vua Y-sơ-ra-ên, theo điều nhà A-háp đã làm... Đức Giê-hô-va chẳng muốn diệt Giu-đa, vì Đa-vít, tôi tớ Ngài, như Ngài đã phán cùng người rằng Ngài sẽ dành cho người một ngọn đèn luôn luôn.” (2 Các Vua 8:18-19).
Từ việc nghiên cứu về các sách biên niên sử này, chúng ta rút ra được nhiều bài học sâu sắc cho đời sống tin kính ngày nay:
1. Chủ Quyền Tuyệt Đối của Đức Chúa Trời Trong Lịch Sử: Dù các vua Y-sơ-ra-ên và Giu-đa có quyền tự quyết, Đức Chúa Trời vẫn là Đấng cầm quyền tối thượng. Ngài dấy lên và hạ xuống các vương triều (Đa-ni-ên 2:21). Những “biên niên sử” của loài người ghi lại các quyết định của vua, nhưng phía sau đó, Đức Giê-hô-va vẫn đang thực hiện chương trình cứu rỗi bất di bất dịch của Ngài. Điều này dạy chúng ta tin cậy vào sự cai trị của Ngài ngay cả khi lịch sử thế giới có vẻ hỗn loạn.
2. Nguyên Tắc Gieo và Gặt Không Thay Đổi: Các sách Các Vua liên tục chứng minh một chân lý: sự vâng lời dẫn đến phước hạnh, còn sự bất tuân dẫn đến sự phán xét. Mỗi triều đại được đánh giá dựa trên việc vua đó có “làm điều thiện trước mặt Đức Giê-hô-va” hay không. Đây là một minh họa rõ ràng cho Ga-la-ti 6:7: “Đừng hề dối mình; Đức Chúa Trời không chịu khinh dể đâu; vì ai gieo giống chi, lại gặt giống ấy.” Bài học cho chúng ta là phải sống có trách nhiệm trước mặt Chúa, biết rằng mọi lựa chọn đều có hệ quả thuộc linh.
3. Giá Trị Của Sự Trung Tín Trong Những Việc Nhỏ: Trong khi biên niên sử thế gian thường chỉ ghi lại các sự kiện lớn, Kinh Thánh lại chú ý đến thái độ của các vua đối với việc thờ phượng: họ có phá hủy các nơi cao hay không? Họ có dẹp bỏ các hình tượng không? Sự trung tín được đo lường qua việc vâng giữ các chi tiết của luật pháp. Điều này nhắc nhở Cơ Đốc nhân rằng đời sống đẹp ý Chúa được xây dựng từ sự trung tín trong những điều nhỏ nhặt hằng ngày (Lu-ca 16:10).
Làm thế nào để kiến thức về những sách lịch sử cổ này có thể biến đổi cuộc sống chúng ta hôm nay?
1. Sống Với Lăng Kính Của Giao Ước: Giống như các vua được đánh giá qua giao ước tại Si-na-i, Cơ Đốc nhân chúng ta được kêu gọi sống dưới giao ước mới trong huyết Chúa Giê-xu. Hãy tự đánh giá cuộc đời mình không phải bằng tiêu chuẩn thành công của thế gian (công việc, tài chính, địa vị), mà bằng tiêu chuẩn: Tôi có đang sống trung tín với Đấng Christ, vâng theo Lời Ngài và bước đi trong Thánh Linh không? Hãy viết “biên niên sử” đời mình bằng mực của đức tin và tình yêu thương.
2. Tìm Kiếm Sự Công Nhận Từ Đức Chúa Trời Hơn Là Từ Loài Người: Nhiều vị vua (như A-háp) có thể đã được ca tụng trong “biên niên sử” đương thời nhờ những thành tựu vật chất, nhưng lại bị lên án trong Kinh Thánh. Điều này nhắc nhở chúng ta đặt ưu tiên vào việc được Chúa khen là “tôi tớ ngay lành trung tín” (Ma-thi-ơ 25:21). Sự công nhận cuối cùng và có ý nghĩa nhất đến từ Đấng Christ, chứ không phải từ sổ sách hay thành tích trần thế.
3. Ghi Nhớ Rằng Cuộc Đời Bạn Là Một Phần Của Lịch Sử Cứu Rỗi: Bạn không phải là một nhân vật ngẫu nhiên. Đức Chúa Trời đang viết nên câu chuyện cứu chuộc vĩ đại, và Ngài mời bạn tham gia vào câu chuyện đó. Mỗi lựa chọn vâng lời, mỗi hành động yêu thương, mỗi lời cầu nguyện sốt sắng đều là một “sự kiện” được ghi vào biên niên sử thiêng liêng của Hội Thánh. Hãy sống với nhận thức rằng bạn đang góp phần vào câu chuyện vĩ đại nhất từng được kể.
4. Trân Trọng và Nghiên Cứu Lời Chúa: Sự kiện các “biên niên sử” đời vua đã bị thất lạc, trong khi Lời Đức Chúa Trời được bảo tồn cách siêu nhiên qua bao thế kỷ, là một minh chứng cho thấy giá trị vĩnh cửu của Kinh Thánh. Chúng ta được kêu gọi nghiên cứu, suy ngẫm và sống theo Lời Chúa (Thi-thiên 119:105), vì đó là nguồn sự sống và ánh sáng thật sự cho cuộc đời chúng ta.
“Sách biên niên sử của các vua Y-sơ-ra-ên và Giu-đa” không chỉ là một chi tiết lịch sử hay một cước chú trong Kinh Thánh. Chúng nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời là Chúa của lịch sử. Ngài thấy hết mọi sự và đánh giá mọi sự theo tiêu chuẩn thánh khiết của Ngài. Lịch sử loài người, với tất cả những thành tựu và thất bại, đều nằm dưới sự cai trị tối cao của Đấng Tạo Hóa.
Là những tín hữu trong thời đại giao ước mới, chúng ta được mời gọi sống mỗi ngày với ý thức rằng cuộc đời mình đang được “chép lại” dưới ánh mắt của Đấng Christ. Ước mong rằng khi chương cuối của cuộc đời chúng ta được khép lại, nó sẽ không chỉ là một bản tường thuật về những thành công trần tục, mà sẽ là một chứng tích đẹp đẽ về ân điển, sự trung tín và tình yêu của Đức Chúa Trời, xứng đáng được ghi nhận trong sách sự sống của Chiên Con (Khải Huyền 20:12). Hãy sống sao cho trọn một đời, chúng ta có thể cùng với sứ đồ Phao-lô tuyên bố: “Tôi đã đánh trận tốt lành, đã xong sự chạy, đã giữ được đức tin” (2 Ti-mô-thê 4:7).