Kinh thánh nói gì về nỗi lo sợ?

Nỗi lo sợ là một trải nghiệm phổ quát của nhân loại, một cảm xúc nguyên thủy có thể từ nhẹ nhàng như sự lo lắng cho đến tê liệt vì kinh hãi. Trong thế giới đầy biến động, bất ổn và thử thách ngày nay, nỗi sợ dường như là người bạn đồng hành không mời mà đến của nhiều Cơ Đốc nhân. Tuy nhiên, Lời Đức Chúa Trời không lảng tránh chủ đề này. Trái lại, Kinh Thánh đi sâu vào bản chất của nỗi sợ, phân biệt giữa nỗi sợ lành mạnh và nỗi sợ hủy diệt, và trên hết, chỉ cho chúng ta con đường chiến thắng qua đức tin nơi Đấng Christ. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá đề tài nỗi lo sợ dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích ngôn ngữ gốc, bối cảnh và đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin.

Để hiểu thấu đáo, chúng ta cần quay về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ phổ biến nhất cho "sợ hãi" là יָרֵא (yare'). Từ này mang hai sắc thái chính: (1) Nỗi sợ hãi, kinh khiếp trước một mối đe dọa (ví dụ: Sáng Thế Ký 3:10); và (2) Sự kính sợ, tôn kính dành cho Đức Chúa Trời (ví dụ: Châm Ngôn 1:7). Điều này cho thấy ngay từ ngôn ngữ, "sợ" không phải lúc nào cũng tiêu cực; nó có thể là một phản ứng lành mạnh dẫn con người đến chỗ kính sợ Đấng Tạo Hóa.

Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), có vài từ then chốt:
φόβος (phobos): Đây là từ phổ biến, chỉ nỗi sợ hãi, sự kinh hãi (Lu-ca 21:26), nhưng cũng chỉ "sự kính sợ" Chúa (Công Vụ 9:31).
δειλία (deilia): Chỉ sự nhút nhát, hèn nhát, nỗi sợ hèn hạ (2 Ti-mô-thê 1:7). Đây là thứ nỗi sợ bị lên án.
μέριμνα (merimna): Chỉ sự lo âu, lo lắng, sự phân tâm (Ma-thi-ơ 6:25-34).

Phân biệt này rất quan trọng: Kinh Thánh lên án nỗi sợ hèn nhát (deilia) làm tê liệt đức tin, nhưng công nhận và định hướng lại nỗi kính sợ (phobos/yare') đối với Đức Chúa Trời, đồng thời cung cấp giải pháp tận gốc cho sự lo âu (merimna).

Nỗi sợ hãi đầu tiên được ghi lại trong Kinh Thánh xuất hiện ngay sau khi con người phạm tội. Trong Sáng Thế Ký 3:10, A-đam thưa với Đức Chúa Trời: "Tôi có nghe tiếng Chúa trong vườn, bèn sợ (yare'), bởi vì tôi lõa lồ, nên đi ẩn mình". Ở đây, nỗi sợ (yare') là hậu quả trực tiếp của sự phản nghịch, của tội lỗi đã cắt đứt mối tương giao nguyên thủy. Nỗi sợ này gắn liền với sự xấu hổ, tội lỗi và ý muốn trốn tránh Đấng Tạo Hóa. Điều này cho thấy, về bản chất thuộc linh, nhiều nỗi sợ hãi căn bản của con người bắt nguồn từ tình trạng bị tách lìa khỏi Đức Chúa Trời và sự hiện diện của tội lỗi trong thế gian.

Một trong những mệnh lệnh được lặp đi lặp lại nhiều nhất trong toàn bộ Kinh Thánh là "Đừng sợ!" hoặc "Chớ sợ!" (tiếng Anh: "Fear not!"). Cụm từ này xuất hiện khoảng 365 lần trong Kinh Thánh, tương ứng với mỗi ngày trong năm, như một lời nhắc nhở hằng ngày từ Đức Chúa Trời. Nhưng mệnh lệnh này không bao giờ đứng một mình. Nó luôn đi kèm với một lý do, một lời hứa, hoặc một sự mặc khải về Danh Ngài.

Ví dụ:
- Với Áp-ra-ham (Sáng Thế Ký 15:1): "Sau các việc đó, trong sự hiện thấy có lời Đức Giê-hô-va phán cùng Áp-ram rằng: Hỡi Áp-ram, ngươi chớ sợ chi; ta là cái thuẫn đỡ cho ngươi; phần thưởng của ngươi sẽ rất lớn." Lý do: Ta là cái thuẫn đỡ cho ngươi.
- Với dân Y-sơ-ra-ên (Ê-sai 41:10): "Chớ sợ, vì ta ở cùng ngươi; chớ kinh hãi, vì ta là Đức Chúa Trời ngươi. Ta sẽ bổ sức cho ngươi; phải, ta sẽ giúp đỡ ngươi; ta sẽ lấy tay hữu công bình mà nâng đỡ ngươi." Lý do: Sự hiện diện, quyền năng và sự giúp đỡ của Đức Chúa Trời.
- Với Ma-ri (Lu-ca 1:30): "Thiên sứ bèn nói rằng: Hỡi Ma-ri, đừng sợ, vì ngươi đã được ơn trước mặt Đức Chúa Trời." Lý do: Ân điển của Đức Chúa Trời.

Mô hình này cho thấy: Lời giải cho nỗi sợ không phải là sự can đảm bẩm sinh của con người, mà là sự nhận biết và tin cậy vào chính Đức Chúa Trời. Ngài ban mệnh lệnh dựa trên bản tính và lời hứa của Ngài.

Tân Ước đưa giải pháp cho nỗi sợ vào một chiều kích mới trong thân vị của Chúa Giê-xu Christ. Chính Ngài đã trải nghiệm và chiến thắng mọi cội rễ của nỗi sợ.

1. Chúa Giê-xu Đối Mặt Với Nỗi Sợ của Con Người: Trong vườn Ghết-sê-ma-nê, Ngài đã trải qua sự kinh hãi, buồn rầu đến cực điểm (Mác 14:33-34). Từ Hy Lạp ἀδημονέω (adēmoneō) được dùng ở đây diễn tả một nỗi đau đớn, bối rối sâu sắc. Đấng Christ không miễn nhiễm với cảm xúc của con người, nhưng Ngài đã cầu nguyện trong sự vâng phục: "Cha ơi! nếu có thể được, xin cho chén nầy lìa khỏi Con! song không theo ý muốn Con, mà theo ý muốn Cha" (Ma-thi-ơ 26:39).

2. Lời Dạy Trực Tiếp Về Sự Lo Âu: Trong Bài Giảng Trên Núi, Chúa Giê-xu dành một phần quan trọng để giải quyết nỗi lo âu (merimna) về đời sống (Ma-thi-ơ 6:25-34). Ngài lập luận từ thấp đến cao:
- So sánh với loài thọ tạo: Nếu Đức Chúa Trời nuôi chim trời, mặc cho hoa huệ, huống chi là các con, là những người có giá trị hơn nhiều?
- Vạch trần sự vô ích: "Bởi lo lắng (merimna), ai trong các ngươi có thể làm cho đời mình dài thêm một khắc?" (câu 27).
- Chỉ ra gốc rễ: Lo lắng xuất phát từ đức tin non kém, từ sự nghi ngờ sự chu cấp của Cha Thiên Thượng (câu 30).
- Đưa ra giải pháp: "Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa" (câu 33). Giải pháp là sự tái định hướng ưu tiên tuyệt đối.

3. Chiến Thắng Nỗi Sợ Lớn Nhất - Sự Chết: Sứ đồ Phao-lô tuyên bố chiến thắnh vĩ đại nhất của Đấng Christ: "Ngài đã giải thoát chúng ta khỏi quyền của sự tối tăm, làm cho chúng ta dời qua nước của Con rất yêu dấu Ngài" (Cô-lô-se 1:13-14). Vì tội lỗi và sự chết đã bị đánh bại (1 Cô-rinh-tô 15:55-57), nên nỗi sợ cơ bản nhất của con người đã bị tước vũ khí. Hê-bơ-rơ 2:14-15 giải thích: Chúa Giê-xu chia sẻ thân thể loài người "hầu cho Ngài bởi sự chết mình mà phá diệt kẻ cầm quyền sự chết, là ma quỉ, và giải thoát mọi kẻ bị sự sợ hãi về sự chết bắt phục làm tôi trọn đời."

Kinh Thánh không chỉ nói đến việc loại bỏ nỗi sợ tiêu cực, mà còn ra lệnh cho chúng ta nuôi dưỡng một nỗi sợ tích cực: Sự kính sợ Đức Giê-hô-va. Đây không phải là nỗi sợ hãi kinh khiếp muốn chạy trốn, mà là sự tôn kính, quý trọng, thần phục và kinh ngạc trước sự thánh khiết, uy quyền và tình yêu của Đức Chúa Trời.

- Là Khởi Điểm Của Sự Khôn Ngoan: "Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy" (Châm Ngôn 1:7).
- Là Nguồn Của Sự Sống: "Kính sợ Đức Giê-hô-va giúp cho sống lâu ngày thêm" (Châm Ngôn 10:27).
- Xóa Tan Mọi Nỗi Sợ Khác: Khi lòng chúng ta đầy sự kính sợ Đấng Tối Cao, mọi nỗi sợ thấp hơn sẽ mất đi quyền lực. Châm Ngôn 19:23 nói: "Sự kính sợ Đức Giê-hô-va dẫn đến sự sống, làm cho người ta được no nê, không bị tai họa viếng đến."

Sứ đồ Phao-lô kết nối hai điều này một cách mầu nhiệm: "Hãy... làm nên sự cứu rỗi của mình với sự sợ sệt run rẩy" (Phi-líp 2:12). Đây chính là thái độ nghiêm túc, tôn kính trong sự vâng lời, xuất phát từ tình yêu, không phải từ sự hãi hùng nô lệ.

Làm thế nào để áp dụng những lẽ thật Kinh Thánh này vào cuộc sống đầy lo âu?

1. Chẩn Đoán Nỗi Sợ: Khi nỗi sợ ập đến, hãy tự hỏi: "Đây là deilia (sợ hãi hèn nhát), merimna (lo âu), hay là cơ hội để phát triển sự kính sợ Chúa (phobos Theou)?" Hãy gọi đúng tên nó trước mặt Chúa.

2. Tuân Theo Mô Thức "Chớ Sợ" Của Kinh Thánh: Đối diện với mệnh lệnh "Đừng sợ" và tìm kiếm lý do của nó trong Lời Chúa. Ví dụ, khi sợ hãi về tài chính, hãy đọc Ma-thi-ơ 6 và nhắc nhở mình: "Cha Thiên Thượng biết các con cần dùng những điều ấy." Lý do để không sợ là bản tính của Cha.

3. Lấy Lời Hứa Làm Vũ Khí: Ghi nhớ và tuyên xưng những câu Kinh Thánh trực tiếp chống lại nỗi sợ. Ví dụ: "Vì Đức Chúa Trời chẳng ban cho chúng ta tâm thần nhút nhát (deilia), bèn là tâm thần mạnh mẽ, có tình yêu thương và có sự dè giữ" (2 Ti-mô-thê 1:7). Đây là lời hứa về bản sắc mới trong Chúa Giê-xu.

4. Chuyển Đổi Sự Lo Âu Thành Cầu Nguyện: Phi-líp 4:6-7 dạy: "Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện, nài xin, và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời. Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ giữ gìn lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ." Hãy thực hành: biến mỗi mối lo (merimna) thành một lời cầu nguyện cụ thể, xen lời tạ ơn vì những gì Ngài sẽ làm.

5. Nuôi Dưỡng Sự Kính Sợ Chúa: Dành thời gian chiêm ngưỡng sự vĩ đại, thánh khiết và tình yêu của Đức Chúa Trời qua Kinh Thánh, thiên nhiên và sự thờ phượng. Khi chúng ta thấy Ngài lớn hơn, mọi vấn đề gây sợ hãi sẽ trở nên nhỏ bé hơn. Như tác giả Thi thiên viết: "Đức Giê-hô-va là ánh sáng và là sự cứu rỗi tôi: tôi sẽ sợ ai? Đức Giê-hô-va là đồn lũy của mạng sống tôi: tôi sẽ kinh hãi ai?" (Thi thiên 27:1).

6. Sống Trong Cộng Đồng Đức Tin: Nỗi sợ thường cô lập chúng ta. Hãy chia sẻ gánh nặng với các anh chị em trung tín (Ga-la-ti 6:2). Lời cầu nguyện và sự khích lệ của Hội Thánh là phương thuốc mạnh mẽ.

Kinh Thánh không hứa rằng Cơ Đốc nhân sẽ không bao giờ cảm thấy sợ hãi. Nhưng Kinh Thánh hứa rằng chúng ta không cần phải bị cai trị bởi nỗi sợ. Hành trình từ nỗi sợ hãi trong vườn Ê-đen (Sáng Thế Ký 3) đến lời tuyên bố "Chớ sợ!" của các thiên sứ tại ngôi mộ trống (Ma-thi-ơ 28:5) là hành trình của ơn cứu chuộc. Chúa Giê-xu Christ đã đi vào chính nơi sâu thẳm nhất của nỗi sợ con người và sự chết để giải phóng chúng ta. Ngài ban cho chúng ta Thánh Linh của quyền năng, tình yêu thương và sự dè giữ (2 Ti-mô-thê 1:7).

Vì vậy, khi nỗi lo sợ gõ cửa lòng bạn, hãy để đức tin mở cửa và trả lời. Hãy nhìn xem Chúa Giê-xu, Đấng đã chiến thắng thế gian (Giăng 16:33). Hãy chôn rễ sự kính sợ Chúa trong lòng, và bạn sẽ khám phá rằng nỗi sợ hãi thế gian mất dần sức mạnh. Cuối cùng, như sứ đồ Giăng đã khẳng định: "Sự yêu thương trọn vẹn thì cầm nỗi sợ hãi ra ngoài; vì sự sợ hãi có hình phạt, và kẻ đã sợ hãi thì không được trọn vẹn trong sự yêu thương. Chúng ta yêu Ngài, vì Ngài đã yêu chúng ta trước" (1 Giăng 4:18-19). Tình yêu vô điều kiện của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ chính là câu trả lời cuối cùng và trọn vẹn cho mọi nỗi lo sợ của lòng người.