Kinh thánh nói gì về ma hay ma ám?

Trong thời đại ngày nay, chủ đề về ma quỷ, thế lực siêu nhiên và hiện tượng ma ám thường bị hiểu lầm, bị thổi phồng bởi văn hóa đại chúng hoặc bị phủ nhận hoàn toàn bởi chủ nghĩa duy lý. Tuy nhiên, là Cơ Đốc nhân tin vào toàn bộ Lời Đức Chúa Trời, chúng ta cần có cái nhìn cân bằng, chính xác và thuộc linh dựa trên nền tảng Kinh Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào sự dạy dỗ của Kinh Thánh về nguồn gốc, bản chất, hoạt động của ma quỷ và hiện tượng bị ám, đồng thời cung cấp sự hiểu biết vững chắc và giải pháp đắc thắng cho mọi tín hữu.

I. Nguồn Gốc và Bản Chất của Ma Quỷ Theo Kinh Thánh

Kinh Thánh không trình bày một cách có hệ thống về nguồn gốc của ma quỷ, nhưng qua các phân đoạn khác nhau, chúng ta có thể ghép lại bức tranh toàn cảnh. Trước hết, cần khẳng định: ma quỷ không phải là linh hồn người chết. Quan niệm dân gian cho rằng ma là linh hồn người chết vất vưởng là hoàn toàn trái ngược với Kinh Thánh (Hê-bơ-rơ 9:27: “The như đã định cho loài người phải chết một lần, rồi chịu phán xét”).

Thực chất, ma quỷ là những thiên sứ sa ngã. Sáng Thế Ký không ghi lại sự sa ngã của Sa-tan và các thiên sứ theo nó, nhưng các sách tiên tri và Tân Ước tiết lộ điều này. Ê-sai 14:12-15 thường được xem là ám chỉ về sự sa ngã của vua Ba-by-lôn, nhưng cũng mang ý nghĩa bóng về sự kiêu ngạo và sa ngã của kẻ chống nghịch Đức Chúa Trời: “Hỡi sao mai, con của sáng sớm kia, sao ngươi từ trời sa xuống!... Ngươi đã bụng bảo dạ rằng: Ta sẽ lên trời, sẽ nhắc ngai ta lên trên các ngôi sao Đức Chúa Trời... Ta sẽ làm ra bằng Đấng Rất Cao. Nhưng ngươi phải xuống nơi âm phủ, sa vào nơi sâu thẳm của vực.” Từ ngữ “sao mai” (Hê-bơ-rơ: *heylel*, Hy Lạp trong Bản Bảy Mươi: *heōsphoros*) chỉ về sự rực rỡ, sáng chói ban đầu.

Khải Huyền 12:7-9 mô tả rõ ràng hơn: “Chiến tranh ở trên trời: Mi-chen và các sứ người tranh chiến cùng con rồng... Con rồng bị thua, bị quăng xuống đất, và các sứ nó cũng bị quăng xuống với nó.” “Con rồng” được giải thích là “con rắn đời xưa, gọi là ma quỉ và Sa-tan” (câu 9). Điều này cho thấy một phần ba các thiên sứ đã theo Sa-tan chống nghịch Đức Chúa Trời (Khải Huyền 12:4). Chúa Giê-xu cũng phán: “Ta đã thấy quỉ Sa-tan từ trời sa xuống như chớp” (Lu-ca 10:18).

Do đó, bản chất của ma quỷ là:
1. Là thọ tạo: Chúng được Đức Chúa Trời dựng nên tốt lành, nhưng đã phản loạn.
2. Là thiên sứ có quyền năng: Chúng có sức mạnh siêu nhiên nhưng có giới hạn (Giu-đe 6: “Các thiên sứ không giữ địa vị và bỏ chỗ riêng mình”).
3. Là kẻ thù thuộc linh: Mục đích của chúng là cướp, giết và hủy diệt (Giăng 10:10), ngăn trở công việc Đức Chúa Trời và lừa dối, áp bức nhân loại.

II. Các Thuật Ngữ và Phân Cấp Quyền Lực Tối Tăm

Kinh Thánh sử dụng nhiều từ ngữ để mô tả thế lực này, mỗi từ mang một sắc thái:

• Sa-tan (Ha-satan trong tiếng Hê-bơ-rơ): Nghĩa là “kẻ thù”, “kẻ chống đối”. Đây là tên riêng của kẻ cầm đầu (Gióp 1:6; I Sử ký 21:1).
• Ma quỉ (Diabolos trong tiếng Hy Lạp): Nghĩa là “kẻ vu cáo”, “kẻ gièm pha”. Nó vu cáo các thánh đồ trước mặt Đức Chúa Trời (Khải Huyền 12:10).
• Quỉ (Daimonion trong tiếng Hy Lạp): Chỉ các linh hư linh, ô uế, là thuộc hạ của Sa-tan.
• Bé-li-an/Bê-li-an (Belial): Nghĩa là “sự vô dụng”, “sự đồi bại” (II Cô-rinh-tô 6:15).
• Kẻ Ác: Tên gọi chung (Ma-thi-ơ 13:19).

Kinh Thánh cũng cho thấy có một cơ cấu trong vương quốc tối tăm. Ê-phê-sô 6:12 liệt kê: “Vì chúng ta đánh trận... chẳng phải cùng thịt và huyết, bèn là cùng chủ quyền, cùng thế lực, cùng vua chúa của thế gian mờ tối nầy, cùng các thần dữ ở các miền trên trời.” Các từ “chủ quyền” (*archas*), “thế lực” (*exousias*), “vua chúa” (*kosmokratoras*) và “các thần dữ” (*pneumatika*) cho thấy một hệ thống cấp bậc có tổ chức, cai trị trên các lĩnh vực địa lý, tư tưởng và hệ thống trần gian.

III. Hiện Tượng Ma Ám (Bị Quỉ Ám) Trong Kinh Thánh

Kinh Thánh, đặc biệt là các sách Phúc Âm, ghi lại nhiều trường hợp Chúa Giê-xu và các sứ đồ đối diện với người bị quỉ ám (demon-possession). Từ Hy Lạp được dùng là *daimonizomai*, nghĩa là “bị quỉ chiếm hữu/kiểm soát”. Cần phân biệt với:
- Bị quỉ ám (possession): Quỉ ở trong và kiểm soát hoàn toàn thể xác, ý chí, lời nói của người đó.
- Bị quỉ quấy nhiễu (oppression): Quỉ tấn công, đè nặng từ bên ngoài, gây ra bệnh tật thể xác hoặc cám dỗ, áp lực tinh thần (như trường hợp Gióp).

Các đặc điểm của người bị quỉ ám trong Kinh Thánh:

• Hành vi bất thường và tự hủy hoại: Người ở tại mồ trong xứ Ga-đa-ra “cực dữ, đến nỗi chẳng ai dám đi qua đường đó” và “lấy đá đập vào mình” (Ma-thi-ơ 8:28; Mác 5:5).
• Sức mạnh thể chất siêu nhiên: Người đó bẻ gãy xiềng xích, không ai có thể trói được (Mác 5:3-4).
• Nhận biết siêu nhiên: Các quỉ nhận biết Chúa Giê-xu là “Con Đức Chúa Trời Rất Cao” (Mác 5:7) và biết sự phán xét cuối cùng dành cho chúng (Ma-thi-ơ 8:29).
• Thay đổi giọng nói và nhân cách: Trong Mác 5:9, khi Chúa hỏi tên, câu trả lời là: “Tên tôi là Quân đội; vì chúng tôi đông.” Cho thấy có nhiều quỉ trong một người.
• Bệnh tật thể xác: Một số trường hợp bị câm (Ma-thi-ơ 9:32), mù (Ma-thi-ơ 12:22), động kinh (Ma-thi-ơ 17:15-18). Chúa Giê-xu phân biệt giữa chữa bệnh và đuổi quỉ, nhưng đôi khi quỉ là nguyên nhân trực tiếp của bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến bị quỉ ám: Kinh Thánh không liệt kê rõ ràng, nhưng qua các ví dụ, có thể thấy các cửa vào bao gồm:
1. Sự tham dự vào tà thuật, thờ lạy thần tượng: Phù thủy, đồng bóng, cầu cơ là mở cửa cho sự tiếp xúc với thế lực tối tăm (Phục truyền 18:9-12).
2. Tội lỗi không ăn năn và sự cay đắng: Tội lỗi tạo ra một “chỗ đứng” (Ê-phê-sô 4:26-27). Sự không tha thứ và cay đắng có thể mở cửa cho sự hà hiếp của ma quỉ.
3. Sự sợ hãi, tổn thương tâm lý nặng nề: Có thể tạo ra sự yếu đuối thuộc linh.
4. Di sản từ gia đình: Xuất Ê-díp-tô 20:5 nói về tội tổ phụ truy đến đời thứ ba, bốn, có thể bao gồm những lời nguyền rủa hoặc sự ràng buộc của tà linh.

IV. Quyền Năng Đắc Thắng và Sự Giải Cứu

Tin Mừng lớn nhất của Cơ Đốc nhân là Chúa Giê-xu Christ đã hoàn toàn đánh bại ma quỷ trên thập tự giá. Sự chết và sống lại của Ngài đã tước đoạt quyền lực của kẻ cầm quyền sự chết (tức là ma quỉ) và giải phóng những kẻ bị nó cầm tù (Hê-bơ-rơ 2:14-15). Cô-lô-se 2:15 tuyên bố: “Ngài đã truất bỏ các quyền cai trị cùng các thế lực, dùng thập tự giá chiến thắng chúng nó, và nộp ra tỏ tường giữa thiên hạ.”

Phương cách giải cứu trong Kinh Thánh:
1. Quyền năng và thẩm quyền trực tiếp của Chúa Giê-xu: Ngài chỉ cần ra lệnh, quỉ phải vâng theo (Mác 1:27).
2. Nhân Danh Chúa Giê-xu: Các môn đồ và tín hữu được ban cho thẩm quyền đuổi quỉ trong Danh Ngài (Mác 16:17; Công vụ 16:18). Danh “Giê-xu” (Iēsous trong Hy Lạp, Yeshua trong Hê-bơ-rơ) có nghĩa là “Giê-hô-va cứu rỗi”, mang quyền năng cứu và giải thoát.
3. Đức tin: Chúa Giê-xu phán: “Nếu các ngươi có đức tin bằng hột cải, sẽ khiến núi nầy rằng: Hãy dời đây qua đó, thì nó liền dời qua, và không có sự gì mà các ngươi chẳng làm được.” (Ma-thi-ơ 17:20). Đức tin đặt nơi Đấng Christ là chìa khóa.
4. Sự cầu nguyện và kiêng ăn: Trong trường hợp quỉ cứng cỏi, cần đến với sự cầu nguyện và kiêng ăn (Mác 9:29).
5. Lời làm chứng và huyết Chiên Con: Khải Huyền 12:11: “Chúng đã thắng nó bởi huyết Chiên Con và bởi lời làm chứng của mình.” Sự nhắc đến huyết báu của Chúa Giê-xu và sự tuyên xưng đức tin là vũ khí mạnh mẽ.

Cần lưu ý: Kinh Thánh cảnh báo không được tò mò, giao tiếp hay thử thách ma quỉ (Phục truyền 18:10-12). Trường hợp “mấy người trước kia làm nghề trừ quỉ” dùng Danh Chúa Giê-xu như câu thần chú thì bị quỉ áp đảo (Công vụ 19:13-16). Điều này cho thấy thẩm quyền phải đến từ mối quan hệ với Chúa, không phải từ công thức ma thuật.

V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

1. Sống trong sự bảo vệ và chiến thắng của Đấng Christ: Tín hữu thật, được sinh lại bởi Thánh Linh, có Đức Thánh Linh ngự trong mình (I Cô-rinh-tô 6:19). Một Cơ Đốc nhân không thể bị “ma ám” theo nghĩa quỉ chiếm hữu linh hồn và thể xác đã thuộc về Chúa. Tuy nhiên, họ vẫn có thể bị quấy nhiễu, cám dỗ, tấn công từ bên ngoài. Chìa khóa là phục tùng Đức Chúa Trời, chống trả ma quỉ, thì nó sẽ lánh xa anh em (Gia-cơ 4:7).

2. Trang bị toàn bộ khí giới của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 6:10-18):
- Thắt lưng bằng lẽ thật: Sống và hiểu biết Lời Chúa.
- Mặc áo giáp công bình: Sống ngay thẳng nhờ sự công bình của Đấng Christ.
- Đi giày Tin Lành của sự bình an: Rao truyền sự hòa thuận với Đức Chúa Trời.
- Cầm thuẫn của đức tin: Tin cậy Chúa để dập tắt các tên lửa (tư tưởng, cáo buộc) của ma quỉ.
- Đội mão trụ cứu rỗi: Xác quyết sự cứu rỗi và địa vị trong Christ.
- Cầm gươm của Đức Thánh Linh, là Lời Đức Chúa Trời: Sử dụng Kinh Thánh cách chính xác để chống lại sự cám dỗ và lừa dối.
- Và sự cầu nguyện: Duy trì mối tương giao liên tục với Chúa.

3. Kiểm soát môi trường thuộc linh:
- Tránh xa các phương tiện, trò chơi, sách báo, phim ảnh có liên quan đến tà thuật, bói toán, bạo lực, khiêu dâm... vì chúng có thể mở cửa cho tư tưởng tối tăm.
- Thanh tẩy nhà cửa khỏi các vật tượng, bùa chú, hình tượng liên quan đến thờ thần tượng.
- Xây dựng gia đình trên nền tảng cầu nguyện, đọc Kinh Thánh và thờ phượng Chúa.

4. Đối với người nghi ngờ bị ảnh hưởng bởi thế lực tối tăm:
- Không nên quy kết mọi vấn đề tâm lý hay bệnh tật cho ma quỉ. Cần sự khôn ngoan để phân biệt. Tìm kiếm sự giúp đỡ từ những mục sư, người lãnh đạo thuộc linh trưởng thành, có kinh nghiệm và đầy dẫy Đức Thánh Linh.
- Tập trung vào việc dẫn đưa người đó đến với Chúa Giê-xu, xưng nhận tội lỗi, ăn năn và tiếp nhận Ngài làm Chúa Cứu Thế. Sự hiện diện của Đấng Christ và quyền năng Thánh Linh là giải pháp tối thượng.
- Sử dụng sự cầu nguyện đơn giản, trực tiếp, đầy đức tin nhân Danh Chúa Giê-xu, ra lệnh cho mọi thế lực tối tăm phải rời đi, trên cơ sở chiến thắng của thập tự giá.

Kết Luận

Kinh Thánh công nhận thực tại của ma quỉ và hoạt động của chúng, nhưng không tập trung vào chúng. Trọng tâm của Kinh Thánh là CHÚA GIÊ-XU CHRIST, Đấng đã hiện đến để hủy phá công việc của ma quỉ (I Giăng 3:8). Là con cái Đức Chúa Trời, chúng ta không cần sống trong sợ hãi ma quỉ, nhưng sống trong sự kính sợ Chúa và vui mừng trong sự tự do Ngài ban cho. Hãy nhớ lời hứa quý báu: “Đấng ở trong các con là lớn hơn kẻ ở trong thế gian” (I Giăng 4:4). Sự đắc thắng của chúng ta không nằm ở việc hiểu biết nhiều về ma quỉ, mà nằm ở việc biết Chúa Giê-xu nhiều hơn, ở gần Ngài hơn, và để Ngài sống đời sống đắc thắng ấy qua chúng ta bằng quyền năng Thánh Linh. Hãy tập trung vào Đấng Christ, sống đời sống thánh khiết, đầy dẫy Thánh Linh và Lời Chúa – đó là phương cách an toàn và quyền năng nhất để chống lại mọi mưu chước của kẻ thù thuộc linh.