Bài Giảng Trên Đồng Bằng
Trong hành trình chép lại cuộc đời và chức vụ của Chúa Cứu Thế Giê-xu, mỗi sách Phúc Âm mang một sắc thái và nhấn mạnh thần học riêng. Nếu như Ma-thi-ơ trình bày Chúa Giê-xu như Vị Vua Mết-si-a, Mác như Đầy Tớ đau khổ, thì Lu-ca, với tư cách là một nhà sử học được Đức Thánh Linh soi dẫn, lại tập trung vào hình ảnh Chúa Giê-xu là Con Người, Đấng Cứu Rỗi cho toàn nhân loại. Một trong những điểm nhấn quan trọng trong sách Lu-ca là “Bài Giảng Trên Đồng Bằng” (Lu-ca 6:17-49). Bài giảng này thường bị nhầm lẫn hoặc xem nhẹ so với “Bài Giảng Trên Núi” trong Ma-thi-ơ 5-7, nhưng thực chất, nó là một bản tóm lược đầy đủ và sắc bén, mang những nét đặc trưng riêng biệt, phản ánh trọng tâm của Lu-ca về ân điển, sự thương xót và tính phổ quát của Tin Lành.
Bối Cảnh Và Địa Lý: Đồng Bằng Nơi Ân Điển Gặp Gỡ Nhu Cầu
Trước khi đi vào nội dung, việc hiểu bối cảnh là rất quan trọng. Lu-ca ghi lại: “Đoạn, Ngài cùng môn đồ xuống, dừng lại nơi đồng bằng, có một đoàn dân đông, và rất nhiều người từ khắp xứ Giu-đê, thành Giê-ru-sa-lem, cùng từ miền biển Ty-rơ và Si-đôn đến để nghe Ngài giảng và được chữa lành bệnh tật” (Lu-ca 6:17). Khác với khung cảnh trên núi cao trong Ma-thi-ơ (Ma-thi-ơ 5:1), “đồng bằng” (tiếng Hy Lạp: τόπος πεδινός - topos pedinos) gợi lên một không gian bằng phẳng, mở rộng, dễ tiếp cận. Điều này mang tính biểu tượng sâu sắc: Tin Lành của Chúa Giê-xu không chỉ dành cho một nhóm nhỏ trên đỉnh cao tâm linh, mà được công bố rộng rãi cho tất cả mọi người ở mọi trình độ, mọi hoàn cảnh – người bệnh tật, người bị quỷ ám, đám đông tò mò và các môn đồ. Ngài “xuống” để gặp gỡ họ ngay chính nơi họ đang sống.
Hành động chữa lành của Chúa Giê-xu đi trước bài giảng (“Vì ai nấy đều tìm cách rờ Ngài; vì có quyền từ nơi Ngài phát ra, chữa lành hết thảy” - Lu-ca 6:19). Điều này thiết lập một nguyên tắc quan trọng: quyền năng và ân điển của Chúa luôn đi đôi với lời giảng dạy của Ngài. Ngài đáp ứng nhu cầu thể xác để minh chứng cho quyền năng đáp ứng nhu cầu thuộc linh.
Cấu Trúc Đối Ngẫu: Phước Lành Và Họa (Lu-ca 6:20-26)
Phần mở đầu bài giảng là một loạt những lời tuyên bố gây chấn động, được cấu trúc theo lối đối ngẫu Do Thái rõ ràng: bốn mối phước và bốn mối họa. Đây là điểm khác biệt rõ nhất so với Ma-thi-ơ, vì Ma-thi-ơ chỉ ghi lại các phước lành (Tám Mối Phước). Lu-ca trình bày cả hai mặt của đồng xu, nhấn mạnh đến sự đảo ngược trật tự của vương quốc Đức Chúa Trời.
1. Bốn Mối Phước (Lu-ca 6:20-23):
- “Phước cho các ngươi là kẻ nghèo, vì nước Đức Chúa Trời thuộc về các ngươi!” (c.20). Chữ “nghèo” ở đây (tiếng Hy Lạp: πτωχός - ptōchos) không chỉ nghèo vật chất, mà quan trọng hơn là tình trạng nghèo khó thuộc linh, nhận biết sự trống rỗng và cần đến Đức Chúa Trời (xem Thi-thiên 34:6). Đây là điều kiện tiên quyết để vào Nước Trời.
- “Phước cho các ngươi hiện đang đói, vì sẽ được no đủ!” (c.21a). Đói khát sự công bình, sự thánh khiết và sự hiện diện của Đức Chúa Trời.
- “Phước cho các ngươi hiện đang khóc lóc, vì sẽ được vui cười!” (c.21b). Nói đến sự than khóc vì tội lỗi, vì sự đau đớn của thế gian, và lời hứa về sự an ủi sau cùng (Khải-huyền 21:4).
- “Phước cho các ngươi khi vì cớ Con người, người ta sẽ ghét các ngươi...” (c.22). Phước lành đặc biệt dành cho những ai chịu bắt bớ vì danh Chúa Giê-xu, vì phần thưởng họ ở trên trời là lớn.
2. Bốn Mối Họa (Lu-ca 6:24-26):
Ngược lại, Chúa Giê-xu công bố họa cho những ai tìm kiếm sự thỏa mãn và vinh quang trong hiện tại mà quên đi cõi đời đời:
- “Song, khốn cho các ngươi là người giàu, vì đã được sự yên ủi của mình rồi!” (c.24).
- “Khốn cho các ngươi là kẻ hiện no, vì sẽ đói!” (c.25a).
- “Khốn cho các ngươi là kẻ hiện cười, vì sẽ để tang và khóc lóc!” (c.25b).
- “Khốn cho các ngươi, khi người ta đều khen các ngươi!” (c.26). Lời cảnh báo nghiêm khắc về sự nguy hiểm của việc được thế gian tán đồng, vì điều đó thường có nghĩa là chúng ta đã không còn trung tín với lẽ thật của Đấng Christ.
Sự đối lập này phá vỡ mọi tiêu chuẩn thành công của thế gian. Vương quốc Đức Chúa Trời vận hành theo một hệ giá trị ngược đời: sự thua thiệt trở thành lợi thế, sự mất mát trở thành lợi gain, và sự chết dẫn đến sự sống.
Đỉnh Cao Của Đạo Đức Vương Quốc: Yêu Kẻ Thù (Lu-ca 6:27-36)
Phần tiếp theo đưa ra những mạng lệnh thực tiễn, làm rõ đạo đức của một công dân Nước Trời. Trọng tâm là một mệnh lệnh mang tính cách mạng: “Song ta nói với các ngươi là người nghe ta: Hãy yêu kẻ thù mình, làm ơn cho kẻ ghét mình” (Lu-ca 6:27).
Chúa Giê-xu đưa ra những ví dụ cụ thể:
- “Hãy chúc phước cho kẻ rủa mình, cầu nguyện cho kẻ sỉ nhục mình.” (c.28).
- “Ai vả ngươi má bên nầy, hãy đưa luôn má bên kia; còn nếu ai cất áo ngoài của ngươi, thì cũng đừng cấm họ lấy luôn áo trong.” (c.29). Lời dạy này không cổ vũ cho sự nhu nhược, mà là nguyên tắc phá vỡ vòng xoáy báo thù bằng sự tự nguyện chịu thiệt thòi, đặt niềm tin vào sự công bình của Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:19-21).
- “Hãy cho mọi người điều mình muốn họ làm cho mình.” (c.31) – Thường được gọi là “Khuôn Vàng”.
Lý lẽ của Chúa Giê-xu thật mạnh mẽ: “Nếu các ngươi yêu kẻ yêu mình, thì có ơn chi? Người có tội cũng yêu kẻ yêu mình... Song các ngươi hãy yêu kẻ thù mình; hãy làm ơn... bấy giờ phần thưởng các ngươi sẽ lớn, và các ngươi sẽ làm con của Đấng Rất Cao” (Lu-ca 6:32-35). Động cơ và tiêu chuẩn của chúng ta không phải là luật lệ hay sự đáp trả, mà là bắt chước bản tính của Cha Thiên Thượng, Đấng nhân từ với kẻ bội nghĩa và độc ác (c.35-36). Từ Hy Lạp được dùng cho “nhân từ” là χρηστός (chrēstos), mô tả lòng tốt hữu ích và dịu dàng.
Xét Đoán Và Biết Cây Bởi Trái (Lu-ca 6:37-45)
Chúa Giê-xu chuyển sang cảnh báo về thái độ xét đoán người khác: “Đừng đoán xét ai, thì các ngươi khỏi bị đoán xét; đừng lên án ai, thì các ngươi khỏi bị lên án” (c.37). Nguyên tắc này không bãi bỏ sự phân biệt đúng sai (Ma-thi-ơ 7:6), nhưng cấm thái độ tự tôn, khắt khe, đoán xét động cơ và lên án người khác. Chúng ta được kêu gọi trước hết phải “lấy cây đà khỏi mắt mình” (tự xét, ăn năn) trước khi thấy “cái rác” trong mắt anh em mình (c.41-42).
Tiếp theo là nguyên tắc nhận biết: “Không có cây lành nào sanh trái độc, cũng không có cây độc nào sanh trái lành... Vì xem trái thì biết cây.” (c.43-44). Đời sống thuộc linh thật được bày tỏ qua “trái” (tiếng Hy Lạp: καρπός - karpos), tức là những hành động, lời nói và tính cách được biến đổi (Ga-la-ti 5:22-23). Một tấm lòng đầy ắp tình yêu của Đấng Christ (kho tàng thiện) sẽ tuôn ra điều thiện từ miệng và hành động (c.45).
Hai Hạng Người Xây Nhà (Lu-ca 6:46-49): Kết Luận Với Lời Cảnh Tỉnh
Chúa Giê-xu kết thúc bài giảng bằng một minh họa sống động và đầy kịch tính: “Sao các ngươi gọi ta: Lạy Chúa, lạy Chúa, mà không làm theo lời ta phán?” (c.46). Đây là lời chất vấn trực tiếp vào sự giả hình của những người tuyên xưng đức tin bằng môi miệng nhưng không vâng lời.
Người nghe và làm theo lời Chúa được ví như người khôn ngoan xây nhà trên vầng đá. Dù mưa sa, nước chảy, bão tố ập đến, nhà ấy vẫn đứng vững vì nền móng sâu và chắc. Trái lại, người nghe mà không làm theo giống như người dại xây nhà trên đất không nền. Khi cơn bão (hình ảnh của sự thử thách, khủng hoảng, phán xét) ập đến, nhà ấy sập đổ tan tành và sự hư hại rất lớn.
Đá (πέτρα - petra) ở đây chính là chính Chúa Giê-xu và những lời dạy của Ngài (I Cô-rinh-tô 3:11). Việc “làm theo” không phải là công đức để được cứu, mà là bằng chứng của đức tin thật, của một đời sống được xây dựng trên nền tảng vững chắc duy nhất là Đấng Christ.
Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Bài Giảng Trên Đồng Bằng không chỉ là một bài thuyết giảng lịch sử, mà là hiến pháp cho đời sống trong vương quốc Đức Chúa Trời. Dưới đây là một số ứng dụng thiết thực:
1. Đánh Giá Lại Hệ Giá Trị Cá Nhân: Chúng ta có đang tìm kiếm “phước” theo kiểu thế gian (giàu có, no đủ, vui cười, được khen) hay dám sống theo hệ giá trị ngược đời của Chúa? Cần xem xét lại mục tiêu, sự đầu tư thời gian và năng lượng của mình.
2. Thực Hành Tình Yêu Cách Mạng: Thay vì nuôi dưỡng sự oán giận, hãy cầu nguyện cho người làm tổn thương mình. Thay vì tìm cách trả đũa, hãy chọn làm điều thiện. Điều này cần sức mạnh của Đức Thánh Linh và sự nhìn xa đến phần thưởng đời đời.
3. Sống Với Lòng Nhân Từ Như Cha Thiên Thượng: Trong các mối quan hệ gia đình, công sức, xã hội, hãy tập đối xử tử tế không chỉ với người xứng đáng, mà cả với những người khó tính, vô ơn. Đó là dấu hiệu của con cái Đức Chúa Trời.
4. Tập Trung Vào Việc Tự Xét Thay Vì Xét Đoán: Khi thấy lỗi của người khác, hãy dừng lại, cầu nguyện và tự hỏi: “Chúa ơi, trong tình huống này, con cần được Ngài sửa dạy điều gì?”.
5. Kiểm Tra “Trái” Của Đời Sống Mình: Tôi đang sinh ra trái gì cho những người xung quanh? Lời nói, thái độ, hành động của tôi có phản ánh tình yêu, sự vui mừng, bình an... của Chúa không?
6. Xây Dựng Đời Sống Trên Nền Đá Vững Chắc: Đức tin của tôi có dừng lại ở lời tuyên xưng “Lạy Chúa, lạy Chúa” không, hay thực sự vâng lời Ngài trong những điều cụ thể – cách sử dụng tiền bạc, thời gian, đối xử với người thân, giữ sự thanh sạch? Hãy đầu tư thì giờ để học Lời Chúa (nền đá) và kiên trì thực hành.
Kết Luận
Bài Giảng Trên Đồng Bằng trong sách Lu-ca là một bản tóm lược đầy uy quyền và thách thức về đạo đức căn bản của Vương Quốc Đức Chúa Trời. Nó được công bố không trên một ngọn núi biệt lập, mà trên một đồng bằng rộng mở – một lời mời gọi phổ quát cho tất cả mọi người, thuộc mọi giai tầng, đến và học biết con đường của Chúa. Bài giảng này đảo lộn mọi giá trị thế gian, kêu gọi chúng ta yêu thương cách triệt để, sống nhân từ như Cha trên trời, và quan trọng nhất, xây dựng toàn bộ đời sống mình trên nền tảng vững chắc là sự vâng lời Chúa Giê-xu Christ.
Lời mời gọi từ Đồng Bằng năm xưa vẫn vang vọng đến hôm nay: Hãy xuống khỏi ngọn núi kiêu ngạo và tự công bố của mình, bước vào đồng bằng của ân điển, nơi Chúa Giê-xu chữa lành và dạy dỗ. Hãy lắng nghe, và rồi hãy làm theo. Chỉ khi đó, chúng ta mới thực sự tìm thấy phước hạnh đích thực và xây được một đời sống có thể đứng vững trước mọi cơn bão của cuộc đời.